Dagblaðið - 09.12.1980, Blaðsíða 8

DAGBLAÐIÐ. ÞRIÐJUDAGUR 9. DESEMBER 1980.

Erlent
Erlent
Erlent
Erlent
D
Unnið að breytingum á kínversku ritmáli:
Latneskt letur kemur í
stað hins foma
kínverska myndleturs
— Myndletrið hentar illa á tímum tölva og ritvéla
— Talið að latneska letrið muni leysa myndletrið af hólmi íáföngum
Einhvern tíma í framtíðinni mun
pinyin-kerfið svokallaða, sem erum-
ritun hins kínverska leturs yfir á lat-
neskt letur, leysa af hólmi mynd-
letrið, sem kínverskan hefur verið
rituð nteð í um það bil þrjú þúsund
ár.
Þessi breyting er talin mjög ntikil-
væg fyrir ýmsar framtíðaráætlanir
Kinverja en hún kemur ekki til með
að verða auðveld í framkvæmd.
Það eru um það bil 60 þúsund
myndtákn í máli Han-þjóðflokksins í
Kína. Þessi tákn geta haft mjög mis-
munandi frantburð til dæmis i
Beijing, Fuzhou og Guangzhou.
Merking táknanna er hins vegar alls
staðar sú sania, á öllum þeirn stöðum
sem Han-þjóðin býr á i Kína.
Myndletrið hefur um aldir tengt
kínversku þjóðina saman. Þetta er
lifandi letur, sem gerir sögu og nienn-
ingu kínversku þjóðarinnar aðgengi-
lega skólabörnum sem og öðrurn Kín-
verjum.
Myndletrið hefur hins vegar aug-
Ijóslega ýmsa vankanta í för með sér.
Það er til dæmis ekki hægt að niata
tölvu með myndletri og ekki er auð-
velt að útbúa ritvél með 60 þúsund
lyklum, jafnvel þótt ekki væru notuð
nema nokkur þúsund algengustu
táknin. Myndletrið verður ekki flutt
með fjarrita og ek1'- er gott að flokka
upplýsingar ,if nokkru viti með
myndlet ri.
Ma Shuzhen, gagnfræðaskólakennari
í Beijing (Peking), kennir pinyin-kerfið
og auðveldar aðferðir við að læra ný
lákn.
Eftir stofnun Alþýðulýðveldisins
Kína hefur nefnd, sem hefur það
hlutverk með höndum að endurskoða
kínverska ritmálið, unnið að því að
einfalda .jittáknin, samræma
frantburð og þróa og útbreiða
,,pinyin”-kerfið með það að mark-
miði að latneska stafrófið komi í stað
myndletursins.
Fyrst í stað tók nefndin 7000 tákn
sem mynda daglegan orðaforða og
sett hafa verið í orðabækur. 2000
þessara tákna mynda um 90 prósenl
orða í dagblöðum og tímaritum og
teljast algeng orð i kínversku, þar
með talin 700—800 algengustu orðin,
sem fyrst eru kennd í barnaskólum og
í lestrarkennslu fyrir fullorðna.
Það er nægilegt að kunna þessi
2000 tákn til þess að geta lesið venju-
legar bækur og blöð. Málanámið er
nú langtum auðveldara en áður var.
Frægur kínverskur rithöfundur líkti
kinversku við liáan þröskuld, sem
erfitt væri að yfirstíga.
Árið I956gaf málbreytinganefndin
út lista með einfölduðum táknum í
stað þeirra erfiðustu. Sum þessara
einfölduðu tákna höfðu verið notuð
af almenningi áður en oft voru til
margar útgáfur af þessum einfölduðu
táknum og engin þeirra hafði verið
viðurkennd af yfirvöldum.
Listi nefndarinnar samanstóð af
484 einfölduðum táknum og öðruni
1754, sem höfðu verið einfölduð að
hluta. Þessum einfölduðu táknum
var vel tekið af almenningi, sérstak-
lega börnum, fullorðnum í lestrar-
námi, prentmótasmiðum og fleirum.
Starf nefndarinnar að einföldun
letursins heldur áfram og í undirbún-
ingi er orðabók með nýjum sam-
ræmdum kínverskum táknum.
Þar sem táknin eru upphaflega
myndir af hlutúm er mjög sjaldan
hægt að sjá hvernig þau eru borin
frani. Til þess að auðvelda niála-
námið hafa á síðustu hundrað árum
verið fundin upp fleiri en eitt hljóð-
ritunarkerfi. Síðan 1950 hefur kín-
verska málbreytinganefndin eytt
töluverðum tíma í að finna upp
hljóðritunarkerfi, sem byggt er á 26
stöfum latneska stafrófsins. Þetta
kerfi var kallað pinyin og var sam-
þykkt af fimmta fundi fyrsta þjóð-
þingsins í Kína árið 1958.
í pinyin-ritkerfinu er gengið út frá
Beijing-framburði (stundum kallað
putonghua). Barnaskólanemendum
er kennt pinyin áður en þeir byrja að
læra kínverska myndletrið og þannig
hjálpar pinyin-kerfið við að sam-
ræma framburð barnanna. Sama
p ?c m
sson 23
LANGUAGE CORNER
ZHDNG WEN YUE KE
A Farmvoll Iliuiirr
Þing haldið í Beijing i ágúst 1979 um fyrirhugaða breytingu á ritmáli í landinu.
H] kM ibt- JW: ib% >L t la &
■liáttádá látiR 1 luá lúyóutuán láidáo DéijlnR Shiinisl ■ liöijinc káoyfi shi Zhöngtíuó tnínucái
fCanada ' víí ;ii CWn'a tounst group afrivc Beijing Smith: Bcijing roast duek IS China fai mous disl
ÍiÆ ) VX £ , m x.
káoyúdián, yi sc. sián«. wéi wénmin
Koast Duc k Restaur, »n»» lorúts) colu r. aro.'t tasie know
: 111 Á f i ií * ' 13 @ 7. 7 ^ t >h
its: 1’énKy ounti en jiu yao hui . Ic, jinlián /höni> wai.
rig. Frionds soon ( w i l': rctitfji 1 you *• 9 oumr. TuJay (m> Cliina (a nJ. abro.td.
Afn * k t- •4-ír -K- iC * .í-: 'i' & X ft A
wómcn (♦éi dájiá júvínK htiá insóng yanhui. Wánis: KáuyS wái jifiu li ncn. féi fr b
wc íoi ■ tverybod y itoid far> eWcll bamiuet Wang: RoJst ducfc c lulside crisp i nside ivnder. fat but nc
i í-ti'! & 4o ÍÍG H it fi. fíí'JT' H IT
(ling bié kéqi. ni. Niini .n kán. /hc v*ci chúshl /hi yön
l’lcase not (bei politc. grcasy. >ot i look. tlti s chcf only us
Sýnishorn úr kínverskri kennslubók.
Þróun kinversku táknmyndanna
Fiskur Ör
Myndir á ævafornum leirkrúsum
i ímabil On Shang konungsættarinnar
(16.—11. öld f.Kr.)

Timabii On Zhou konungsættarinnar
(11. öld-771 f.Kr.)
Timabil Qin konungsættarinnar (221-
206 f.Kr.)
Timabil Han-konungsættarinnar (206
f.Kr.—220)
7\
Nútima rittákn

Einfölduð nútíma rittákn
yú shi
Latneskt letur(pinyin)
gildir um nám ólæsra fullorðinna
manna. Erlendum stúdentum, sem
nema ant”’ðhvort kinverskt ritmál
eða talmál, finnst mikil þægindi af
pinyin.
Á síðustu tuttugu árunt hefur
pinyin-kerfið verið tekið upp í öllum
greinum þjóðlifs í Kina. Það er notað
samhliða myndletrinu á vörusending-
um, veggskiltum, kvikmyndaauglýs-
ingum og nú nýverið í sjónvarpsdag-
skrám.
Nýjar orðabækur verða með
pinyin, einnig flokkaheiti fyrir
sjúkraskýrslur sjúkrahúsa og spjald-
skrárá bókasöfnum.
Skylt er að rita sérnöfn í opinber-
unt skjölum með pinyin og einnig i
textum, sent þýddir eru úr-málum,
sem nota latneska stafrófið.
Þessar reglur voru lagðar Trant af
kínversku sendinefndinni á ráðstefnu
Sameinuðu þjóðanna 1975 um sam-
ræmingu á rithætti staðarnafna og
staðfest af nefnd Sameinuðu þjóð-
anna árið 1977 og samþykkt af kin-
versku stjórninni 1. janúar 1979. ’
Putonghua (hinn almenni Beijing-
framburður) hefur verið kynntur
mjög viða um land. Menntamála-
ráðuneytið hefur staðið fyrir mörg-
um ráðstefnum uni kennslu í
putonghua og kennsluþættir eru
sendir út í sjónvarpi og útvarpi.
Utbreiðsla putonghua hefur ekki
aðeins það markmið að gera fólki frá
ólíkum hlutum Kína kleift að skilja
hvert annað heldur boðar putonghua
hægfara samræmingu á kínverskri
hljóðritun, orðaforða og málfræði.
Þær umbætur sem þetta mun hafa í
för með sér varðandi tungumálið og
árangursrík tjáskipti milli fólks mun
leggja grunninn að víðtækri notkun
og umbótum á pinyin-ritmálinu í
framtíðinni.
Ef raunsætt er litið á þessi mál, þá
sýnist ljóst, að málbreytingin mun
eiga sér stað í áföngum og að það
munu líða mörg ár þar til tungumál
byggt á rituðu stafrófi verður að
veruleika. En undirbúningsstarf það
sem unnið héfur verið á síðastliðnum
þrjátíu árum hefur lagt grunninn.
(China Reconstructs)