Dagblaðið - 23.02.1981, Qupperneq 13

DAGBLAÐIÐ. MÁNUDAGUR 23. FEBRÚAR 1981.
13
ZmJJ
„Góðir skólar og slæmir
í desember sl. birtist í Morgun-
blaðinu yfirlit um prófárangur nem-
enda á fyrsta ári í Háskóla íslands.
Árangurinn var flokkaður þannig að
birtar voru meðaleinkunnir nemenda
í hverri deild Háskólans flokkaðar
eftir þeim skólum sem þeir komu frá.
Einnig voru birtar meðaleinkunnir
nemenda á fyrsta ári í Háskólanum
flokkaðar eftir þeim framhaldsskól-
um sem þeir komu frá. Þetta voru
vægast sagt villandi og lítið mark-
tækar upplýsingar. Af þeim hafa þó
verið dregnar ýmsar hvatvíslegar
ályktanir um gæði framhaldsskól-
anna.
Nýlega birtist í Morgunblaðinu
grein eftir kennslustjóra Háskólans
ásamt leiðréttri töflu með meðaleink-
unnum nemenda á fyrsta námsári í
Háskólanum. Einkunnir voru flokk-
aðar eftir framhaldsskólum sem nem-
endur komu frá. Nú hafði einkunn-
um verið breytt þannig að meðaltöl
allra deilda höfðu verið færð á sama
punkt. Þessi tafla er að sjálfsögðu
miklu marktækari heldur en taflan
sem birtist i desember. Af töflunni
má ráða að menntaskólum gangi
betur en sumum fjölbrautaskólum að
búa nemendur undir háskólanám.
Samkvæmt töflunni hafa nemendur
Fjölbrautaskólans í Breiðholti átt
erfiðast uppdráttar. Á þessu kunna
að vera margar skýringar.
1. Fjölbrautaskóíi gegnir mörgum
öðrum hlutverkum heldur en að
búa fólk undir háskólanám.
2. I fyrstu eru flestir kennarar fjöl-
brautaskóla óvanir því að búa
fólk undir stúdentspróf.
3. í byggingarhverfum er ávallt
meira rót á fólki og erfitt hefur
jafnan reynst að halda uppi skóla-
starfi í slíkum hverfum með sama
árangri og í rótgrónum hverfum.
4. Ástæða er til að ætla að fólk búi
að jafnaði þrengra í Breiðholts-
hverfi en í öðrum hverfum borg-
arinnar.
Upphafleg
Rétt Rétt (lagfœrð) moðaleink.
röð: Skóli: meðaleink. Prófafjöldi: röö:
1. Samvinnuskólinn, Bifröst 6,74 (63) 6,75 2
2. Menntaskólinn á Akureyri 6,68 (610) 6,67 4
3. Kennaraskóli íslands 6,46 (133) 6,77 1
4. Verzlunarskóli íslands 6,40 (408) 6,47 6
5. Menntaskólinn í Reykjavík 6,36 (825) 6,41 7
6. Menntaskólinn á Laugarvatni 6,32 (273) 6,30 9
7. Menntaskólinn við Hamrahlíð 6,32 (939) 6,29 10
8. Menntaskólinn við Sund 6,32 (707) 6,28 11
9. Menntaskólinn við Tjörnina 6,27 (161) 6,52 5
10. Mcnntaskólinn í Kópavogi 6,23 (277) 5,86 13
11. Menntaskólinn á ísafirði 6,18 (152) 5,82 14
12. Erlendir nemendur 6,18 (173) 6,68 3
13. Fjölbrautaskólinn í Flcnsborg 6,15 (273) 6,08 12
13. Tækniskóli Íslands 6,00 (49) 5,40 16
15. Ótilgreindir nemendur 5,91 (100) 6,36 8
16. Fjölbrautaskóli Suðurnesja 5,44 (101) 5,56 15
17. Fjölbrautaskólinn I Breiðholti 5,09 (181) 4,95 17
Meðaleinkunn: 6,29 (5425) 6,29
Leiðrétt tafla úr grein kennslustjóra Háskóla íslands sem um er rætt í greininni.
5. Nemendur sem búsettir eru í
Breiðholti eiga lengra að sækja í
Háskólann en margir aðrir og
hafa því að öðru jöfnu styttri tíma
til undirbúningsnáms í skólanum.
6. Fjölbrautaskólinn í Breiðholti er
alitof fjölmennur. Liðsafli við
stjórnun og skipulagningu er al-
gerlega óviðunandi.
7. Stjórnunaraðstaða og skrifstofu-
þjónusta við Fjölbrautaskólann í
Breiðholti er ófullnægjandi.
Það orkar vægast sagt tvímælis að
birta almenningi niðurstöður sem
þessar um einkunnir nemenda skýr-
ingalítið eða með villandi skýringum.
Vilja menn t.d. að framhaldsskólar
^ „Áöurnefnd einkunnatafla yröi ekki til
góðs, ef allir framhaldsskólar tækju að
miða starfsemi sína eingöngu við það, að nem-
endur þeirra næðu sem hæstri einkunn á fyrsta
ári í háskóla ...”
Ingvar Asmundsson
taki upp þennan hátt gagnvart þeim
nemendum sem koma úr grunnskól-
um? Það er ekkert nýtt að kennarar á
hverju skólastigi vilji fá nemendur
frá næsta skólastigi á undan með
meiri forkunnáttu en þeir hafa.
Ekki má glevma því að skólarnir
gegna margs konar öðru hlutverki
heldur en að búa nemendur undir
framhaldsnám á næsta skólastigi,
hvort sem um er að ræða háskóla eða
framhaldsskóla.
Áðurnefnd einkunnatafla yrði ekki
til góðs ef allir framhaldsskólar
tækju að miða starfsemi sína ein-
göngu við það að nemendur þeirra
næðu sem hæstri einkunn á fyrsta ári
í háskóla.
Að lokum er rétt að taka það fram
að námstími í sæmilega skipulögðum
áfangaskóla er mun styttri en í hefð-
bundnum menntaskóla. Fyrir nokkr-
um árum kannaði sá sem þetta ritar
meðalnámstíma annars vegar i
Menntaskólanum í Reykjavík. Þar
reyndist hann vera 4,3 ár. Hins vegar
í Menntaskólanum í Hamrahlíð, þar
reyndist meðalnámstími vera 3,6 ár.
Á þeim tíma komst nemandi úr MH
0,7 árum fyrr í háskóla en sambæri-
legur nemandi úr MR. Þetta skiptir
miklu máli fyrir nemandann, skólann
og þjóðfélagið.
Þá er rétt að hafa það í huga að
sumir skólar geta valið og velja inn
nemendur eftir einkunnum. Aðrir,
eins og t.d. Verslunarskóli íslands,
reka einnig fjölda nemenda af hönd-
um sér áður en kemur að undirbún-
ingi undir stúdentspróf. Þeir sem fá
að halda áfram námi í Verslunarskól-
anum til stúdentsprófs eru valdir eftir
meðaleinkunn á fjórðabekkjarprófi.
Þeir nemendur Verslunarskólans sem
hyggja á nám til stúdentsprófs en ná
ekki tilskilinni einkunn á fjórða-
bekkjarprófi setjast í aðra framhalds-
skóla, einkum áfangaskóla, og lækka
væntanlega meðaleinkunn þeirra.
Þá er þess að gæta að sumir
áfangaskólar taka nemendur til fram-
haldsnáms þó að þeir hafi ekki upp-
fyllt skilyrði um einkunnir á grunn-
skólaprófi. Vegna sveigjanleika
áfangaskólanna er unnt að láta þessa
nemendur endurtaka þær greinar sem
þeir féllu í á grunnskólaprófi en
halda áfram námi í öðrum greinum.
Falli einhverjir framhaldsskólanna
í þá freistni að keppa að sem hæstum
einkunnum nemenda sinna eftir að
þeir koma í háskólann er hætt við þvi
að þeir bægðu frá þeim nemendum
sem ekki uppfylla grunnskólaskil-
yrðin. Þeir nemendur yrðu þá að
hverfa frá námi eða fara í svokallað
fornám, en þá eru þeir neyddir til
þess að endurtaka nám í öllu náms-
efni grunnskólans i svokölluðum
samræmdum greinum.
Ég vonast til þess að sú umræða,
sem nú er hafin um starfsemi fram-
haldsskólanna, verði upphaf meiri og
málefnalegri umræðu um skólahald í
landinu framvegis en hingað til. Þá
gætu töflurnar úr Morgunblaðinu
þrátt fyrir allt gert eitthvert gagn.
Ingvar Ásmundsson
skólastjóri Iðnskólans
í Reykjavík.
Gæðamálum fiskvinnsl-
unnar stef nt í voða?
Kjallarinn
Nýtt fiskverð hefur nú fæðst eftir
einhverja erfiðustu og undarlegustu
fæðingu sem um getur. Ætla mætti
að barnið yrði nú betur skapað en
oftast áður ef dæma ætti eftir með-
göngutíma. En því fer því miður víðs
fjarri. Ákvörðun þessi er einhver
hinn mesti vanskapnaður sem þessi
yfirnefnd skriffinna hefur látið frá
sér fara fyrr og síðar og gæti hæglega
átt eftir að hafa hinar alvarlegustu af-
leiðingar fyrir fiskvinnsluna í land-
inu. Ekki nóg með það að ákvörðun
þessi dæmi meginhluta fiskvinnsl-
unnar enn og aftur undir núllið
heldur gengur hún þvert á hina
„ströngu og aðhaldssömu” verð-
stöðvunarstefnu sjálfrar ríkisstjórn-
arinnar sem gildi átti að taka um ára-
mótin síðustú.
Kaldhæðnislegt og reyndar illskilj-
anlegt. En þetta er svo sem auðvitað
ekki í fyrsta skipti sem Útgerðar-
krossfarinn og þrýstihópabandalag
hans nær sínu fram svo reyndar ætti
hækkunin ein útaf fyrir sig ekki að
koma mönnum svo mjög á óvart,
heldur frekar hitt sem alvarlegra er
og það eru þau skammtíma sjónar-
mið sem lögð eru til grundvallar þess-
ari hækkun og hvað það er sem í raun
er verið að hækka. Fyrir leikmönnum
lítur dæmið aðeins út eins og segir í
tilkynningu verðlagsráðs ,,að al-
mennt fiskverð hækki um 18% frá 1.
janúar ’81 og síðan komi 6% 1. marz
nk.”
En nú bregður hins vegar svo við
að verðlagsgrundvellinum er gjörbylt
og það sem nú er átt við með hækkun
hins svokallaða „almenna fiskverðs”
er að nú er fyrst og fremst átt við
annars og þriðja flokks fisk, stíufisk,
íslausan fisk, illa slægðan fisk, illa
blóðgaðan, illa þveginn og illa með-
farinn ftsk. Semsagt allavega slæman
fisk og svona til að bæta gráu ofan á
svart er kassauppbót lækkuð.
Breytingar á f iskverði
helstu nytjaf iska
Verfl Verfl Verð-
1/10-31/12'80 1/01-28/02 '81 hækkun
flkr. flkr %
Þorskur i.fi. 265.0 313.0 18.1%
— ii. n. 198.8 266.1 33.9%
— m.n. 132.5 187.8 41.7%
Ýsa i.n. 262.0 306.0 16.8%
íi. n. 196.5 200.1 32.4%
— m. n. 131.0 183.6 40.2%
Ufsi i.n. 152.0 178.0 17.1%
— ii. n. 110.0 151.0 37.3%
— iii. fi. 57.0 (151.0)? (164.9%)?
Á nú III. fl. að færast upp í II. fl.'
Hætturnar
Vita menn almennt hvað þetta
getur kallað yfir fiskvinnsluna i land-
inu þegar munurinn á milli gæða-
flokka verður jafn lítill og raun ber
vitni (sjá töflu).
Hætta er á að útivistartími togara
og báta lengist, sem þýðir verra hrá-
efni. Hætta er á að blóðgun, slæging,
þvottur, ísun og öðrum frágangi fisks
sem máli skiptir varðandi gæði verði
enn frekar ábótavant, sem þýðir
verra hráefni. Stórhætta er á þvi að
almenn virðing sjómanna fyrir
fiskgæðum, sem aukist hefur til
muna sl. 10 ár fari nú þverrandi á ný,
sem þýðir verra hráefni. Hætta er á
því að fjárfesting og framþróun ým-
iss konar sem miðar að bættri með-
ferð hráefnis og auknum fiskgæðum
um borð í fiskiskipum verði nú ýtt til
hliðar fyrir olíu- og veiðarfærakaup-
um, sem þýðir til lengdar verra hrá-
efni.
Víkjum svo aftur að þeirri furðu-
legu ráðstöfun að lækka kassaupp-
bætur um 2%. Þetta getur þýtt að út-
gerðarmenn og sjómenn sjái sér nú
engan stóran ávinning í því að vera
að puðast með kassa eða vera að fjár-
festa í kössum yfirleitt og þó svo þeir
séu með kassa fyrir um borð, hvað þá
með mátulega vigt i þessa kassa og
næga ísun? Verður nú ekki bara
hrúgað i kassana, því eins og einn
veiðimaðurinn sagði: „það vinnur sig
upp með magninu þó við missum
kassauppbótina”? Á svona við-
brögðum tel ég nú enn meiri hættu en
áður og inn i þetta spilar ekki síst hin
villimannlega þorskveiðistefna sem
hreinlega stillir sjómönnum þannig
upp við vegg að þeir eru því sem næst
neyddir til þess að ná í sem mestan
þorsk og ekkert nema þorsk þann
takmarkaða tíma sem þeim er
skammtaður til þessara veiða. Áhrif
kassauppbótar til gæðastjórnunar
hafa því greinilega verið stórlega rýrð
og þetta er gert þrátt fyrir það að al-
mennt er viðurkennt að einmitt fyrir
tilkomu kassanna höldum við enn
forskoti okkar umfram aðrar þjóðir
hvað varðar gæði og vöruvöndun á
útflutningsframleiðslu okkar sjávar-
afurða. Missum við nú kannski þetta
forskot? Það gæti haft skelfilegár og
óbætanlegar afleiðingar ef við misst-
um það eina forskot sem við höfum,
sem eru gæðin.
„Niðurtalning"
Það er svo i meira lagi furðulegt að
þessar ákvarðanir skuli nú koma
fram einmilt þegar fiskiðnaðurinn
stendur í síaukinni og harðnandi
samkeppni við fiskiðnað Norðmanna
og Kanadamanna og menn vita að
það stríð getum við einungis unnið
með því að viðhalda og stórauka
gæði okkar framleiðslu. Það gerum
við hins vegar alls ekki með skamm-
tímasjónarmiðum sem þessum. Nær
hefði verið að fara millifærsluleiðina
alla leið til þess að samræma afkomu
fiskvinnslugreinanna, hvað svosem
höfundur þeirra aðgerða heitir. Það
er svo á sama tíma kaldhæðni örlag-
anna að heyra suma stjórnmálamenn
tala opinberlega um sjávarútvegsmál
þegar orðræður þeirra eru skreyttar
með t.d. ,,að unnið skuli nú mark-
visst að aukinni nýtingu og stóraukn-
um gæðum í fiskiðnaðinum”, eða
„að samhæfa skuli nú veiðar og
vinnslu” og svo framvegis og svo
framvegis. Glamuryrðin vantar ekki
en steininn tekur þó úr þegar farið er
Veröur nýja fiskverðið þess valdandi, að
almenn fiskgæði minnka?
Gunnlaugur Ingvarsson
að skreyta heilu stjórnarsáttmálana
með svona frösum sem lítið reynast
svo vera í reynd annað en orðin tóm.
Ekki má þó skilja orð mín svo aö
ekkert hafi vel farið i þróun okkar
fiskiðnaðar síðustu ár, því fer viðs
fjarri. Margt hefur verið vel unnið í
okkar gæðamálum og þróunin á
þessum áratug hefur yfirleitt leitt
okkur fram á veginn, með ýmsum
bakföllum þó. Nei, það verður hvorki
sjómönnum, útgerð né fiskvinnslu til
neinna bóta ef til lengri tíma er litið
þegar ráðamenn láta nú freistast til
þessara óheillaaðgerða.
Verður nú þróuninni snúið við?
Verða nú aftur hin gömlu vertíðar-
og magnsjónarið látin ráða ferðinni?
Verður nú kannski farið í niðurtaln-
ingu kassavæðingar og niðurtalningu
gæða og nýtingar? Er þetta kannski
niðurtalningarleiðin sem sjávarút-
vegsráðherra ætlaði einhverntíma að
fara? Spyr sá sem ekki veit.
Nei, það er lykt af þessu svínarii,
lykt sem ekki er víst að eyðist svo
auðveldlega, lykt sem gæti átt eftir að
kitla vit íslensks fiskvinnslufólks í
framtíðinni og jafnvel gæti svo illa
farið að þessi sama lykt ætti eftir að
fylgja okkar útflutningsvöru á kröfu-
harðasta markað heims og þá verður
þar örugglega engin hækkun hvorki á
flökun né blokk hvað svosem líður
ótímabærum yfirlýsingum háttvirts
sjávarútvegsráðherra.
Gunnlaugur Ingvarsson
frystihússtjóri Hrísey.