Dagblaðið - 11.03.1981, Qupperneq 12

DAGBLAÐIÐ. MIÐVIKUDAGUR 11. MARZ 1981.
12
frjálst, úháð dagblað
Útgefandi: Dagblaöið hf.
Framkvœmdastjóri: Sveinn R. Eyjólfsson. Ritstjóri: Jónas Kristjánsson.
Aðstoóarritstjóri: Haukur Helgason. Fróttastjóri: ómar Valdimarsson.
Skrifstofustjóri ritstjórnar: Jóhannos Roykdal.
fþróttir: Hallur Sfmonarson. Menning: Aðalsteinn Ingólfsson. Aöstoöarfróttastjóri: Jónas Haraldsson.
Handrit: Ásgrfmur Pálsson. Hönnun: Hilmar Karlsson.
Blaöamonn: Anna Bjarnason, Atli Rúnar Halldórsson, Atli Steinarsson, Ásgeir Tómasson, Bragi Sig-
urösson, Dóra Stefánsdóttir, Elfn Albertsdóttir, Gfsli Svan Einr-sson, Gunnlaugur A. Jónsson, Inga
Huld Hákonardóttir, Kristján Már Unnarsson, Sigurður Sverrisson.
Ljósmyndir: Bjarnleifur Bjarnleifsson, Einar Ólason, Ragnar Th. Sigurösson, Sigurður Porri Sigurösson
og Sveinn Þormóösson.
Skrifstofustjóri: ólafur Eyjólfsson. Gjaldkori: Þráinn Þorleifsson. Auglýsingastjóri: Már E.M. Halldórs-
son. Dreifingarstjóri: Valgeröur H. Sveinsdóttir.
Ritstjórn: Síðumúla 12. Afgreiðsla, óskriftadeild, auglýsingar og skrífstofur Þverholti 11.
Aðalsfmi blaösins er 27022 (10 Ifnur).
Þeirgeta engera ekki
Alþingi hefur enn tækifæri til að lýsa
yfir, að það hafi hvorki fallizt á skrefa-
talningu simtala, né ályktað neitt, er
túlka mætti sem slíkt samþykki. Enn-
fremur getur alþingi lýst yfir, að það
hafni slíkri talningu.
Þetta getur alþingi með því að sam-
þykkja strax einfalda þingsályktunartillögu um að fela
samgönguráðherra að stöðva umsvifalaust tengingu
búnaðarins meðan alþingi fjalli um málið. í framhaldi
af þessu getur alþingi hreinlega sett lög um, að simtöl
skuli ekki vera skrefatalin.
Alþingi hefur raunar harma að hefna. Skrefatalning-
in byggist nefnilega á rangtúlkun símamálastjóra á
þingsályktun frá 28. marz 1974, þar sem ráðherra var
falið að vinna að jöfnun innansvæðissímtala um allt
land og að lækkun símatalagjalda úr dreifbýli til
Reykjavíkur.
í þessari ályktun er hvergi minnzt á skrefatalningu,
hvorki fyrir höfuðborgarsvæðið né önnur símasvæði.
Hún bendir raunar á allt aðrar aðferðir til jöfnunar á
símakostnaði landsmanna, enda hefur símamálastjóra
ekki tekizt að verja frumhlaupið.
Án formlegs samráðs við ráðherra leitaði símamála-
stjóri árið 1978 tilboða í skrefatalningarbúnað. Að
fengnum þeim tiiboðum lagði hann 8. febrúar 1979 til
við ráðherra, að skrefatalning yrði tekin upp á höfuð-
borgarsvæðinu.
í bréfínu segir hann þetta vera ,,visst réttlætismál,
sem gæti haft verulega stjórnmálalega þýðingu”.
Hvorki hann né ráðherra tóku þó tillit til, að alþingi
beri að fjalla um mál, sem hafi stjórnmálagildi.
Ragnar Arnalds tók á sig ábyrgðina með þvi að sam-
þykkja 16. febrúar 1979, að tekin yrði upp þriggja
mínútna skrefatalning á höfuðborgarsvæðinu. Með
því tók hann pólitíska ákvörðun, sem með réttu á að
vera í höndum alþingis.
Ráðherra játaði samþykkt sína í svari við fyrirspurn
á alþingi 22. maí 1979. Laumuspil hans og símamála-
stjóra hélt þó áfram, þvi að í næsta fjárlagafrumvarpi
var talað um kostnað við „Karlsontalningu” til þess að
hindra þingmenn í að skilja, að þetta væri skrefataln-
ing.
Þetta tókst. Þingmenn samþykktu Karlsontalningu
án þess að hafa hugmynd um, hvers konar fyrirbrigði
það væri. Það sýnir, að stundum hefur enginn þeirra
minnstu hugmynd um, hvaða útgjöld þeir eru að sam-
þykkja.
Skrefatalningin er liður í tilraunum símamálastjóra
að koma verðhækkunumsínum undan verðlagseftirliti.
Hann saéttir sig ekki við hinar þröngu peningaskorður,
sem sífelldar verðstöðvanir leggja öðrum á herðar.
Hingað til hefur hann einkum beitt þeirri aðferð að
fækka skrefunum, sem falin eru i afnotagjaldinu, auk
þess sem hann lætur tvíborga og margborga suma sér-
þjónustu. Alltaf hafa lygar og laumuspil fylgt þessum
gerðum.
Nú hyggst hann ná sér til viðbótar í tekjustofn, sem
felst í styttingu skrefatímans. í upphafi á hann að vera
sex mínútur, en áður en við vitum af, verður hann
búinn að koma honum niður í þrjár mínútur.
Því miður skammast þingmenn sín svo mikið fyrir
að hafa ekki skilið, hvað Karlsontalning væri, að þeir
þora ekki að játa það. Þess vegna munu þeir ekki nota
tækifærið til að snúa við blaðinu og bæta mistökin.
En með ábyrgðarleysinu axla þeir ábyrgðina með
Jóni Skúlasyni og Ragnari Arnalds.
/■
v,
r
Kennslustjórinn,
Morgunblaðið og
áfangakerfið
Síðan 2. grein mín um einkunna-
samanburð Halldórs Guðjónssonar
var prentuð í Dagblaðinu 4. mars
hafa þau tíðindi orðið að leiðari
Morgunblaðsins 6. mars síðastliðinn
tekur til umfjöllunar gagnrýni mína
sem beindist að jöfnu að blaðinu og
kennslustjóranum. 3. grein mín var
að mestu fullsamin er ég las
leiðarann, en hann er með þeim hætti
að ekki virðist sanngjarnt að setja
jafnaðarmerki milli skoðana blaðsins
og kennslustjórans. Breyti ég því
greininni og birtist hún síðar.
í leiðaranum er því haldið fram
að Morgunblaðið hafi haft verulegt
frumkva;ði að þvi að landsprófið var
lagt niður, Fjölbrautaskólinn i
Breiðholti stofnsettur og komið var á
fót skólarannsóknadeild mennta-
málaráðuneytisins. Síðan segir
orðrétt: ,,í kjölfarið fylgdi setning
grunnskólalaganna og síðan hafa
verið sett margháttuð lög um skóla-
mál, sem með einum eða öðrum
hætti eiga rætur að rekja til þessara
umræðna. í raun má segja, að öll sú
mikla þróun, sem orðið hefur í skóla-
málum á síðasta áratug eigi upphaf
sitt i þeim umræðum, sem hafnar
voru á síðum Morgunblaðsins á
síðustu árum Viðreisnar-
stjórnarinnar.”
Þessi skrif komu mér á óvart og
glöddu mig í senn. Blaðið gerir að
vísu meira úr hlut sinum en efni standa
til, en slíkt er háttur flokkspólitískra
fyrirbæra hérlendis og verður að
skoðast í því ljósi. En rétt er að
Morgunblaðið studdi aðgerðir Jónas-
ar B. Jónssonar, Kristjáns Gunnars-
sonar og fleiri manna sem blaðið kýs
ekki að nefna sem að því miðuðu að
koma á því sem nú er nefnt hið nýja
skólahald. Ritstjórum Morgun-
blaðsins gremst að til skuli vera menn
sem túlka skólamálaumræðu blaðsins
síðustu vikur sem skoðanaskipti, og
því segja þeir um Dagblaðsgrein mína
frá 4. mars: „Annar skólameistari
heldur þvi fram í blaðagrein fyrir
nokkrum dögum, að tilgangur
Morgunblaðsins með því að birta
umrædda frétt (!) sé sá að ráðast á
FOLKIÐ SKAL
QGA ALLT
— ríkið ekki neitt
V
Nýlega festum við gengið í orði og
umbreyttum krónunni á borði. Þegar
við íhugum aðstöðu okkar í dag, eftir
jafnróttæka röskun og varð við
gildisbreytingu krónunnar, hljótum
við að leiða Itugann að afstöðu okkar
til innanlandsmála yfirleitt. Hver er
afstaða okkar? Hún er nánast engin
hjá almenningi yfirleitt. Er það ekki
nokkuð furðuleg staðreynd? Skyldi
ástæðan vera sú að fólkið í landinu sé
úr tengslum og utanveltu við lífssvið
sitt og að það sé þess vegna ófært um
að skapa sér lífsstefnu? Segjum svo
að sá möguleiki sé fyrir hendi þvi ein-
hver skýring hlýtur að vera á af-
skiptaleysi og doða fólks. Hvað
veldur þessari utanveltu? Það gæti
verið einber skynvilla.
Til skýringar á þessari hugmynd er
bezt að athuga sögu okkar og stöðu
okkar í dag. Hvernig búum við að
okkur í dag? Við búum alls ekki að
okkur. Við búum við úrelt fyrir-
komulag sem leit á ísland eins og
stærð innan konungsríkisins Dan-
merkur við sambandsslitin. Ef þið
viljið aðeins líta inn á anda málsins
þá sjáið þið að þetta er rétt stað-
reynd. í raun höfum við ekki verið til
— ekki hvert og eitt okkar, það er
bara ísland sem var til við aðskilnað
Danmerkur og íslands, og öll áherzla
var lögð á þann sjónarhól á meðan á
skilnaði stóð, og svo var það látið
gott heita en ekki athugað að sjónar-
hóllinn færðist úr stað þegar við
skilnað.
Hver á skipið?
Við skulum nú setja ísland í lík-
ingu skips sem Ieysti festar og sigldi
út í óvissuna, burt frá flota Dan-
merkur, hafði skipstjóra um borð og
áhöfn sem fylgdi siglingalögum en
með enga stefnumótun aðra en þá að
elta hina flotana á leið sinni um út-
sjói heimsviðburða — og án þess að
gefa gaum að fólkinu innanborðs.
Þar eru innanborðs ennþá farþegar
með engan rétt en sem gjalda árlega
fargjald sem fer síhækkandi. Þeir
farþegar hafa ekki atkvæðisrétt til
ákvarðanatöku um stefnu þar sem
þeir eru ekki hluti áhafnarinnar.
Stundum hefir áhöfnin rifizt um
hvort hækka skyldi segl eða lækka
þau, stýra nokkrum gráðum lengra
til austurs eða vesturs, hvar eigi að
taka vistir, o.s.frv. Skipstjóri hefir
nokkurn veginn haldið sæti sínu á
eðlilegan hátt en aðrir hafa hrakizt úr
sætum sínum og jafnvel verið settir
niður í lest með þriðja farrýmisfólki
sem samanstendur mestmegnis af
konum, börnum, öldruðum og sjúk-
um.
Kjallarinn
Erla Guðmundsdóttir
Hver á þetta skip? Er það skip-
stjórinn? Nei. Er það þá áhöfnin?
Nei, þá væru ekki sumir hennar á
stundum sendir niður á lestarfarrými.
Á skipið sig sjálft? Nei, fólkið áskip-
ið, allt það fólk sem enn er litið á sem
farþega ásamt áhöfninni í hvert sinn
og ásamt skjpstjóranum. — Allt
þetta fólk á skipið — og þess vegna er
þessi andlega deyfð og sljóleiki ger-
samlega óskiljanlegur. Hvað er að
fólkinu? Er það sjóveikt — eða land-
veikt réttara sagt? Hefir það verið
vísvitandi blekkt? Eða eru allir óvit-
andi um stöðu sína og ábyrgð? Er þá
ekki kominn tími til að nema? Mörg
ykkar hugsa eflaust: „Þetta er nokk-
uð athyglisvert.” Aðrir hugsa: ,,Þvi-
lik endemis þvæla. " Og enn aðrir
láta sig málið engu skipta.
Því held ég áfram fyrir þá sem
finnst málið athyglisvert og visa til
fyrirsagnarinnar sem nú ætti að
standa í öðru Ijósi en við fyrstu sýn:
Fólkið skal eiga allí en ríkið ekki
neitt. Þessi setnirg ættiað vera 1.
grein í 1. kafia stjcrnarskrár lýðveldis
íslendinga — því lýðveldið ætti að
heita lýðveldi íslendinga en ekki Lýð-
veldið ísland. Stjórnarskráin snertir
nefnilega okkur, íslendingana, og
engan annan. ísland er bara landið
sem við búum á en íslendingar eru
þjóðin. Hér liggur grundvallarskyn-
villan. ísland sem slíkt er ein heild
sem taka þarf tillit til á alþjóðavett-
vangi, og þangað eru sendir fulltrúar
íslendinga, þótt skynvillan viðhaldist
í að kalla þá fulltrúa íslands. Þetta
hugtak á einungis við út fyrir okkar
þjóðarheild en verður að falla dautt á
meðal okkar í landinu sjálfu því hér
eru það íslendingar sem skipta máli.
Orðtakið „Lýðveldi Íslendinga” segir
að valdið sé í höndum fólksins, þar
sem orðtakið Lýðveldi íslands segir að
eitthvert ríki sé til sem allt skuli þjóna
— eða er það ekki í hugum okkar ein-
hver óþekkt stærð sem taka þarf tillit
til, fyrst og fremst. En, það er fólkið
sem fyrst og fremst þarf að taka tillit
til, og við eigum þetta sérstaka tungu-
mál sem við ættum að geta beitt svo
allir skilji. Frumorðin í málinu eru ís-
land og íslendingar en þetta tvennt er
mjög ólíkt í eðli sínu. Fyrst og fremst
er landið sem þjóðin dregur nafn sitt
af, og er kunn meðal erlendra sem
slík, það er fólkið sem byggir landið
ísland. En, það sem skiptir máli er
fólkið — Islendingarnir — og hvernig
þeir ráða ráðum sinum og haga mál-
unt sínum.
Við sambandsslitin var talað um
tvær rikjastærðir, Danntörk og ísland
— en það var eitt mál út af fyrir sig,
og það mál var unnið á milliríkja-
sviði, svo eðlilegt var að tala um ríki
þá. En innanlands, þar er ekkert ríki,
þar er einungis fólkið og lífssvið þess.
Það er allt önnur stærð — allt önnur
vídd.
Stærðir stærðfræðinnar eiu eitt
og víddir víðfræðinnar annað. Hvað
er þá viðfræði? Nú, hvað er víðsýni?
Það er að sjá til allra átta. Gxti þá
ekki víðfræði verið skynjun á sviðum