Dagblaðið - 03.04.1981, Qupperneq 5

DAGBLAÐIÐ. FÖSTUDAGUR 3. APRÍL 1981.
5
„Nokkrar mæður greiða nú meðlög
með börnum sem eru í forsjá feðra
sinna,” sagði Hilmar Björgvinsson.
Meðlag með 10 þúsund
börnum 1979:
Ekki tækni-
lega f lókið
- að greiða meðlag árinu
lengur,” segirHilmar
Björgvinsson íTrygg-
ingastofnun ríkisins
„Það verður ekki tæknilega flókið
fyrir okkur þótt meðlagsaldur verði
hækkaður um eitt ár,” sagði Hilmar
Björgvinsson, deildarstjóri hjá
Tryggingastofnun ríkisins. „Þetta er
allt tölvuvætt hjá okkur og við
þurfum ekki að breyta nema smá-
þætti.”
Hann sagðist halda að ef til vill
yrði það erfiðara fyrir innheimtu-
stofnun sveitarfélaganna að ná
meðlögunum inn því mörgum
feðrum reyndist erfitt að greiða það
sem þeim bæri skylda til með börnum
sínum þótt mæðrunum fyndist
upphæðirnar ekki háar.
„Meðlag með barni er nú 643 kr. á
mánuði,” sagði Hilmar. „Auk þess
fá mæðurnar laun frá hinu opinbera,
kr. 110 með einu barni, 599 með
tveimur og 1197 með þremur. Þau
mættu gjarnan vera hærri.”
Loks sagði Hilmar að nokkrar
mæður greiddu nú meðlög með
börnum sem væru í forsjá feðra sinna
og væri þar greinilega um áhrif frá
jafnréttisbaráttunni að ræða.
Hjá Margréti Thoroddsen á sömu
stofnun fengum við þær upplýsingar
að 1979 hefðu 7905 börn fengið
endurkræfan barnalífeyri en 2580
óendurkræfan (þá er annað foreldrað
látið eða öryrki eða þá barnið er
ófeðrað). Ennfremur fengi lítill
hópur barna tvöfaldan óendur-
kræfan lífeyri (ef báðir foreldrar eru
látnireða öryrkjar).
Hún sagði að samkvemt tölum
fyrir allt landið frá árunum 1977 —
79 virtist sem þeim börnum hefði
heldur fækkað sem fengju endur-
kræfan barnalífeyri, hver nú sem
ástæðan væri. Hugsanlegt væri þó að
þeim hefði fjölgað í Reykjavík á
þessu tímabili. -IHH.
Undir sérstökum kringumstæðum verður
meðlagsskylda með bami framlengd til tuttugu
ára aldurs:
Eftir fimm og hálft ár:
Bamalögin loksins samþykkt
—enöðlastekki gildi fyrrenum
næstu áramöt
Jæja, þá eru nýju barnalögin af-
greidd frá hálfu alþingis. Þau hafa
verið nokkuð lengi i deiglunni og
öðlast raunar ekki gildi fyrr en 1.
janúar 1982. Þá verða ein sex ár liðin
frá því þau fyrst voru lögð fram sem
frumvarp. Börnin sem fæddust um
það leyti verða því komin í skóla og
farin að stauta Litlu, gulu hænuna
(eða er hætt að nota hana til upp-
fræðslu?) þegar þetta allt er komið í
kring.
DB hafði samband við nokkra
aðila og spurði um álit þeirra á
lögunum og hverjar væru helztu
breytingar. Auk þess sem þeir segja
má bæta því við að lögin miða í átt að
auknum réttindum barnsins. Barnið
verður sjálfstæðara og foreldrar hafa
í auknum mæli skyldur gagnvart því,
í minna mæli vald til að ráðskast með
það að geðþótta.
„Almenn með-
lagsskylda
lengist um 1 ár
- úr sextán ísautján”, sagði Guðrún Erlendsdóttir
„Ég er ánægð yfir því að þetta er
komið í gegn,” sagði Guðrún Er-
lendsdóttir, ein lögfræðinganna fjög-
urra í sifjalaganefndinni, sem samdi
nýja barnalagafrumvarpið. Hinir eru
Auður Auðuns, fyrrv. dómsmálaráð-
herra, Baldur Möller ráðuneytisstjóri
og dr. Ármann Snævarr hæstaréttar-
dómari, og er hann jafnframt for-
maður nefndarinnar.
„Þetta er þáttur í endurskoðun
sifjalaganna í heild,” sagði Guðrún.
„Ný lög voru sett um stofnun og slit
hjúskapar árið 1972, ný lög um ætt-
leiðingu árið 1978, nú koma þessi
barnalög og þá verður næsta skrefið
að endurskoða lögin um réttindi og
skyldur hjóna. Þau lög eru frá 1923
svo það er kominn tími til að sam-
ræma þau kröfum okkar tíma.”
Frumvarp til barnalaga hefur legið
fyrir Alþingi í fimm sex ár og tekið
nokkrum breytingum. DB spurði
Guðrúnu hverju hefði helzt verið
breytt frá því að það var lagt fram í
vetur og þangað til það var samþykkt
nú í vikunni.
„Til dæmis hvað varðar heimild til
að framlengja meðlagsskyldu af sér-
stökum ástæðum, vegna menntunar
eða starfsþjálfunar barns eða veik-
inda. Við höfðum lagt til að miðað
yrði við allt að 24ra ára aldur en
alþingi færði það niður í tuttugu ár.”
DB spurði hvar forsjárforeldri ætti
að sækja um framlengingu meðlags
og sagði Guðrún að í Reykjavík bæri
að snúa sér til sakadómara en úti um
land til sýslumanns eða bæjarfógeta.
„Ennfremur eru lögin rýmkuð
þannig að auðveldara verður fyrir
eiginmann að höfða mál ef hann
hefur rökstuddan grun um að hann sé
ekki faðir barns sem eiginkona hans
fæðir. Samkvæmt eldri lögum var
þaðmjögerfitt.”
Guðrún nefndi ýmsar aðrar breyt-
ingar, svo sem að nýju lögin gerðu
réttarstöðu skilgetinna og óskilget-
inna barna jafnari en áður hefði
verið. Það væri einnig mikilvægt að
sambúðarforeldrar fengju með lög=
unum sameiginlega forsjá barna
sinna. Þá væri með þessum lögum
slegið föstu að barn ætti rétt til að
umgangast báða foreldra sína.
- IHH
Ólöf Pétursdóttir í dómsmálaráðuneytinu:
„Mikil bótaðfáí
einum lagabálki
— ákvæði um réttarstöðu bama”
„Ég fagna
frumvarpsins,’
dóttir fulltrúi
afgreiðslu barnalaga-
’ sagði Ólöf Péturs-
í dómsmálaráðuneyt-
„Það er mikil bót að því að fá í
einum lagabálki ákvæði, er varða
réttarstöðu barna.”
Jóhanna Kristjónsdóttir, Félagi einstæðra foreldra:
„Vonbrigði að
barnalögin taka
ekki gildi fyrr en
um næstu áramót
— ætlum að reyna að fá þvíbreytt”
„Við erum rétt að átta okkur á lög-
unum,” sagði Jóhanna Kristjóns-
dóttir, blaðamaður og ritari Félags
einstæðra foreldra.” „Þetta er mikil
framför en okkur brá i brún þegar
við sáum að þau eiga ekki að öðlast
gildi fyrr en um næstu áramót.”
Jóhanna sagði að öll börn sem
yrðu sautján ára á næstunni misstu af
..þeirri hagsbót sem hækkaður
meðlagsaldur veitir, en lögin gera ráð
fyrir að meðlagsskylda lengist um eitt
ár og standi þangað til barn verður
átján ára.
„Frestun gildistöku laganna býður
einnig heim ýmsum persónulegum
harmleikjum,” sagði Jóhanna. Hún
sagði frá máli sem er þannig vaxið að
ungur piltur á von á barni með stúlku
og fæðist það væntanlega í júlí.
Stúlkan vill gefa það burt og hefur
hingað til ekki léð máls á því að faðir-
inn fengi það — eins og hann óskar
eftir.
„Við viljum eindregið að lögin
öðlist gildi sem fyrst,” sagði Jóhanna
,,og höfum þegar farið þess á leit við
dómsmálaráðuneytið að svo verði.
Okkur sýnist ekki þurfa langan
umþóttunartíma til að venjast
þessum nýju lögum. Það þarf heldur
ekki að byggja upp stofnanabákn til
að framfylgja þeim.”
Jóhanna sagðist vera nokkuð
ánægð með lögin. Þó fyndist henni
sum ákvæðin heldur loðin og óþarf-
lega oft talað um heimildir í staðinn
fyrir rétt, eins og til dæmis í
ákvæðinu um að foreldrar séu fram-
færsluskyldir með barni ef með þarf
vegna menntunar eða sjúkleika
þangað til það nær 20 ára aldri.
Henni fannst einnig að þegar lög
væru samin ætti að ræða þau við
umsagnaraðila strax í byrjun fremur
en biðja um álit þeirra eftir á, eins og
gert hefði verið í þessu tilfelli.
(Samkvæmt upplýsingum Guðrúnar
Erlendsdóttur stendur þetta atriði til
bóta við næstu lagasetningu).
-IHH.
Þegar hún var spurð hvort hjá
ráðuneytinu lægju mál þar sem skipti
sköpum að lögin öðlast ekki gildi fyrr
en 1. janúar 1982, kvað hún svo ekki
vera. Mál það, sem upp kom í vetur
og fjölmiðlar birtu fréttir af, þar sem
faðir óskaði eftir forráðum yfir
barni, sem móðir vildi gefa burtu,
„Fyrir ráðuneytinu liggja engin
ágreiningsmál þar sem skiptir
sköpum að nýju lögin öðlist gildi
strax,” sagði Ólöf Pétursdóttir.
hefur breytzt og beinzt í annan farveg
þannig að lausn þess verður ekki
lengur bundin hinum nýju lögum.
„Én á undanförnum árum hafa
ráðuneytinu borizt margar fyrir-
spurnir frá feðrum sem óska ýmist
eftir umgengnisrétti eða forræði yfir
börnum sínum. En eins og lögin hafa
verið — og verða þangað til nýju
lögin taka gildi — hafa barnsfeður
engan rétt haft á þessu sviði hafi þeir
ekki verið kvæntir mæðrum barna
sinna. Eini möguleiki sem þeir hafa
þá haft til að fá forræði barns hefur
verið að fá móður dæmda óhæfa til
að annast umsjá barnsins og þar með
svipta hana forsjá þcss.”
Ólöf sagði að samkvæmt nýju lög-
unum yrði ráðuneytið úrskurðaraðili
í ágreiningsmálum sambúðarforeldra
með sama hætti og það nú gæti
skorið úr ágreiningi giftra foreldra
varðandi umgengnisrétt, forræði og
meðlög.
-IHH.
Guðrún hefur setið f nefnd þeirri sem
samdi frumvarpið að barnalögunum
og nú tekur hún til við að semja laga-
frumvarp um réttindi og skyldur
hjóna, en lögin um það efni eru frá
1923.
v____
„Jóhanna: „Það býður heim
persónulegum harmleikjum að fresta
gildistöku laganna — þau þurfa
engan umþóttunartima.”