Dagblaðið - 09.04.1981, Blaðsíða 13

DAGBLAPtP- FIMMTUDAGyR 9. APRÍL 1981
13
\:Aam
Jóhanna Sigurðardóttir
kvenna og karla, sem þá haföi staðið
um margra áratuga skeið, lauk ekki
með samþykkt þessa frumvarps sem
vitnað var til sem kvað á að fullum
launajöfnuði milli kvenna og karla
skyldi náð á árinu 1967. Að vísu
hafði þá með samþykkt þessa frum-
varps náðst fram fullt lagalegt jafn-
rétti, en baráttunni var engan veginn
lokið þá og er ekki enn. — Vera má
að sú tregða, sem löngum var við að
koma á lagalegu jafnrétti, endur-
spegli nokkuð þá tregðu sem nú er á
franikvæmdinni.
Mólið ekkiíhöfn
þrátt fyrir ...
Árið 1973 kemur fram á Alþingi
frv. um Jafnlaunaráð.
Tilgangur þess var að tryggja fram-
kvæmd laga um jafnrétti kynjanna til
atvinnu og launa.
Nauðsynleg þótti því á þessum
tíma enn ný lagasetning sem tryggði
jafnrétti 1 reynd, — þrátt fyrir að
konur höfðu öðlast lagalegt jafnrétti
á við karla. Það kom þá glögglega í
Ijós við umræðurnar og með sam-
þykkt þessa frumvarps að viðurkennt
var af Alþingi að misrétti væri á
vinnumarkaðnum hvað varðaði
framkvæmdina á því að koma á jafn-
rétti til atvinnu og launakjara.
Nú skyldi ætla að málið væri í
höfn og með þessari lagasetningu
væri tryggt jafnrétti * atvinnu- og
launamálum.
Nei, svo reyndist ekkivera þvíárið
1976 er talin enn á ný þörf fyrir enn
eina nýja lagasetningu til að tryggja
jafnrétti kvenna og karla sem er það
frumvarp sem nú er í gildi.
Og þegar þáverandi félagsmálaráð-
herra og núv. forsætisráðherra mælti
fyrir frumvarpimu sagði hann m.a.:
,,Það er hlutverk og tilgangur þessa
lagafrv. að stuðla að jafhrétti og
jafnstöðu kvenna og'karla á öllum
sviðum. Þótt konur og karlar búi við
sama lagalegan rétt til menntunar, at-
vinnu og launa, þá skortir I raun
nokkuð á að jafnrétti kynjanna ríki.
Og i greinargerð með frv. sagði að
ætlunin væri að útrýma þeim mis-
mun sem ríkti í atvinnulifinu i þess-
um efnum. Tilgangur Alþingis 1976
var því hvorki meiri né minni en að
útrýma þeim mismun eins og þar var
orðað.
Með samþykkt þessa frumvarps
komst Alþingi þvi enn á nýjan leik að
raun um að misrétti rikti í þessum
málum.
Yfirborganir —
hlunníndi —
forróttindi
Nokkrar kannanir hafa verið
gerðar á vinnumarkaðnum á tímabil-
inu 1975—1980 um launakjör kvenna
og karla. — Of langt mál yrði að
rekja þær kannanir hér en niðurstaða
þeirra var á einn veg. Misrétti ríkir i
launamálum á vinnumarkaðnum
milli kvenna og karla. Sem dæmi má
nefna að i niðurstöðu einnar skýrsl-
unnar kemur fram að án nýrra að-
gerða og breyttra viðhorfa verði ekki
um að ræða umtalsverðar breytingar
í jafnréttismálum kynjanna í náinni
.framtift-*^' Og þar kemur einnig
Jram athýglisverð niðurstaða hvað
launamisrétti varöar, svo sem að
sömu störf séu stundum nefnd mis-
munandi starfsheitum eftir því hvort
karl eða kona á i hlut og karlar fái
gjarnan hærri laun en konur í skjóli
mismunandi starfsheita. — Tilhneig-
ing var líka til að meta hin svoköll-
uðu kvennastörf til lægri launa.
Einnig kemur fram að karlmenn séu
frekar yfirborgaðir en konur. Og sagt
að mun stærra hlutfall karla en
kvenna hafi tækifæri til að semja um
laun sin sérstaklega, þ.e. viðkomandi
fær hærri laun en honum ber sam-
kvæmt launataxta. — Ýmsar hlunn-
indagreiðslur sem tiðkast á vinnu-
markaðnum renna einnig frekar til
karla en kvenna.
Það heyrist sjaldan talað um for-
réttindi í þessu sambandi.
Verkalýðshreyfingin
láti mólið til sín taka
En hvað er til ráða? — Frá upphafi
hefur Jafnréttisráð leitað eftir að fá
aukið starfslið sem er m.a. forsenda
fyrir að hægt sé að standa fyrir könn-
unum á launakjörum kvenna og
karla og fylgjast með að launajafn-
rétti sé i reynd virt. — Enda hefur
komið í Ijós að flest mál sem Jafn-
réttisráði berast snerta launamisrétti.
Þær' óskif'- hafa hingað tH engan
'larangur boflð “ j - • j
Jafnréttisráð getur því einungis
lagt til grundvallar umsamda launa-
taxta á vinnumarkaðnum en ljóst er
að slík viðmiðun er enginn mæli-
kvarði á raunveruleg launakjör í
landinu. — Verður þvi að búa svo um
hnútana að Jafnréttisráði sé gert
kleift að standa fyrir skipulögðum
könnunum á vinnumarkaðnum hvað
launakjör varðar og út á það gengur
eitt ákvæði frumvarpsins.
Er reyndar furða að verkalýðs-
hreyfingin skuli ekki gefa því meiri
gaum að knýja á um að launajafn-
rétti kvenna og karla sé í heiðri haft á
vinnumarkaðnum.
Að hamra járnið ^
Það þarf engan að furða að konur
sætti sig ekki við að á rétt þeirra sé
gengið með verri launakjörum fyrir
sömu störf þegar þær oft á tíðum
verða að leggja á sig tvöfalt
vinnuálag ef þær samhliða heimilis-
störfum vinna einnig að verðmæta-
sköpun í atvinnulífinu.
Það er sanngirnismál að þetta
verði leiðrétt.
Þegar lög duga ekki til þarf fyrst
og fremst sameiginlegt átak til að
hamra járnið þar til undan lætur.
Jóhanna Sigurðardóttir
alþingismaður.
Kreddumarxistamir
vildu ekki samninga
í málefnum Félagsstofnunar og lána-
málunum, ákváðu Utnbótasinnar að
kanna samningavilja Félags vinstri
manna með því að leggja fram mála-
miðlunartillögu um Stúdentablaðið.
Sú tillaga var lögð fram á fyrsta
fundi, eftir að viðræðunefnd Félags
vinstri manna hafði fengið umboð,
rædd þar og gerðar á henni nokkrar
breytingar að kröfu viðræðunefndar
„vinstri” manna. Þar með höfðu
Umbótasinnar gengið eins langt til
móts við „vinstri” menn og frekast
var unnt í þeim efnum.
Á þessum fundi lögðu „vinstri”
menn einnig fram sína harðlínustefnu
í menntamálum og utanríkismálum,
en alveg hafði vantað punkta frá
þeim um þau mál. Ekki vannst tími
til að fjalla um þessi plögg á fundin-
um, en þegar Umbótasinnar
athuguðu þau eftir fundinn, komust
þeir að raun um, að þau voru víðs
fjarri því að vera umræðugrund-
völlur.
Daginn eftir, föstudaginn 3. apríl,
var aftur fundað með viðræðunefnd
Félags vinstri manna. Það er um-
hugsunarvert, að Stefán Jóhann
Stefánsson mætti ekki á þann fund
og félagar hans gáfu enga gilda skýr-
ingu á fjarveru hans. Á þessum fundi
kom ótvírætt í ljós, að viðræðunefnd
„vinstri” manna var ósveigjanleg í
málefnum Stúdentablaðsins. Við-
ræðunefndin lýsti því yftr, að hún
gæti ekki fallist á ýmis veigamikil at-
riði i málamiðlunartillögunni. Þar
með voru „vinstri” menn ekki til við-
ræðu um neitt annað en óbreytt
ástand í málefnum Stúdentablaðsins.
Jafnframt lýsti viðræðunefnd
„vinstri” manna því yfir skriflega,
að þeir væru ekki til viðræðu um það
að staða ritstjóra Stúdentablaðsins
yrði tekin með i samningum um
skiptingu embætta milli fylkinganna,
en Umbótasinnar höfðu látið í ljós
eindregna ósk um að ritstjórastaðan
kæmi í þeirra hlut þegar ráðningar-
tími núverandi ritstjóra rynni út við
lok skólaársins. Undir þessa yftrlýs-
ingu rituðu allir samninganefndar-
menn „vinstri” manna, sem á fund-
inum voru: ívar Jónsson, Einar Páll
Svavarsson, Guðmundur Þorbergs-
son, Hrund Ólafsdóttir og Þorgeir
Pálsson.
Nú var endanlega ljóst, að ekki var
grundvöllur fyrir samkomulagi. Við-
ræðunefnd Umbótasinna sendi frá
sér yfirlýsingu, þar sem sagði á þessa
leið: „Viðræðunefnd Umbótasinn-
aðra stúdenta hefur setið marga
fundi með fulltrúum Félags vinstri
manna um hugsanlegt meirihluta-
samstarf í stúdentaráði, þar sem
sjónarmið Umbótasinnaðra stúdenta
hafa verið skýrð í öllum helstu mála-
flokkum. í gær og í dag hefur við-
ræðunefndin fundað með þeirri
nefnd Félags vinstri manna, sem veitt
var „umboð til umræðna um gerð
málefnasamnings” á fundi í félaginu
31. mars sl. Á fundi í dag hefur þessi
viðræðunefnd Félags vinstri manna
hafnað málamiðlunartillögu við-
ræðunefndar Umbótasinnaðra stúd-
enta um Stúdentablaðið og lýst því
yfir, að hún sé ekki tilbúin til neinna
verulegra frávika frá stefnu Félags
vinstri manna í öllum helstu mála-
flokkum. Umbótasinnaðir stúdentar
ii
til þess að hefja styrjöld með hel-
sprengjum, er þar með dauður — eða
verra en dauður. Ráðamenn heims-
ins, svo hjálparvana og ráðlausir þeir
eru í mörgu, vita, að enginn maður
með fullu viti gæti hafið styrjöld með
slíkum vopnum, né beitt þeim, nema
til að deyja sjálfur og tortíma um leið
mannkyninu, eða miklum hluta þess.
Það yrði enginn sigurvegari. Þetta
vita þeir allir með vissu. GG fjallar
því ekki um raunhæft tilfelli. Hið
raunhæfa tilfelli er þetta sem vér
höfum daglega fyrir augum. Það er
ráðizt á vanmáttugt ríki, með ósköp
venjulegum vopnum, oft byrjað með
rifflunum einum. Og i þeim átökum
er hlutverk leppanna stórt. Sumir
þeirra kalla sig skæruliða eða
byltingarmenn og líta alls ekki á sig
sem leppa. En það reynast þeir, þegar
upp er staðið. Vilji einhver þeirra
ekki makka rétt, þá hjálpa „vinir”
hans honum yfir landamærin miklu.
Þetta má sjá um allan heim. Hvað
síðan tekur við má heyra hjá ýmsum,
t.d. Pólverjum.
Afghanistan-munstrið er svona:
Hópur sovézkra jarðfræðinga, sem
fengið hafði leyfi til rannsókna í
landinu, skilaði skýrslu til Sovét-
stjórnarinnar. Þeir höfðu fundið
mikil náttúruauðæfi, ýmsa málma,
þar á meðal kopar og nikkel, og
orkulindir. Innan fárra mánaða er
svo haftzt handa. Fámennur hópur
rænir völdunum eina nóttina og
hreiðrar um sig í góðu vigi, sem þarf
að hafa verið til taks. En áður en ég
held lengra ætla ég að lita mér nær.
Gæti þetta gerzt hjá oss? Ja, ég get
ekki betur séð en að Æsufellið væri
tilvalið vígi, hver svo sem heftr nú
hannað það og ráðið framkvæmd-
um. Um það hefi ég mínar eigin hug-
myndir. Æsufellið ber sterkan svip
af virki, bæði að innan og utan,
suðurhliðin ekki síður en norðurhlið-
in. Lægri húslengjur liggja að húsinu
sunnanmegin og snúa göflum að
aðalbyggingunni, breiðar traðir alls
staðar. Frá þessu virki má augljós-
lega ráða umferð um alla þjóðvegi
sem liggja að Reykjavík. Gera má ráð
fyrir að þjóðin yrði eitthvað erftð í
taumi strax fyrstu dagana. Vér
höfum Afghanistan fyrir augunum.
Þá yrði kallað á hjálp Sovétstjórnar-
innar, sem væri potturinn og pannan
í öllu saman. Ég held ég lýsi
munstrinu ekki frekar, nema til að
benda á það, að hér eru herskipalægi
og flugvellir frá náttúrunnar hendi,
auk mannvirkja. Það þyrfti enga
jarðfræðinga í myndina, þótt þeir
hafi svosem líka verið hér. En ég
held, að ég hafi sagt nóg til þess að
sýna, að íslendingar eiga ekki að
veikja varnir sínar, né hinna frjálsu
þjóða, og að vér eigum ekki að láta
oss detta i hug, að oss sé óhætt einum
á báti í heiminum eins og hann er í
dag. Örlög nágranna Sovétrikjanna
sýna eins skýrt og verður gert, hver
örlög biðu vorrar þjóðar. Hinn mikli
floti þeirra hefir gert ísland að
nálægum nágranna þeirra.
Táknrœnar varnir
Eistir éru senn komnir í minnihluta
í eigin landi. Aðrar smáþjóðir í
Sovétrikjunum hafa sumar horfið
með öllu. Fyrst Sovétmenn haga sér
eins og þeir gera við stórþjóð eins og
Japani, sem verið hefir eitt af
hinum miklu herveldum sögunnar,
hvað myndu þeir þá vera reiðubúnir
að gera, ef þessi miðstöð Norður-
Atlantshafsins stæði þeim fyrir-
hafnarlítið til boða á veizlubakka
HA?
GG segir að ísland verði ekki
varið. Það er talsvert til í því, sé
miðað við hvað gert er — með
leyfi íslendinga — til þess að koma
hér upp vörnum. (Kannski myndi
Benjamín H. J.
Eiríksson
það skipta máli, hver hefði Æsufellið
á réttu augnabliki). Varnir hér á landi
eru að miklu leyti táknrænar, séðar I
ljósi hins gífurlega vígbúnaðar Sovét-
manna við og á Norður-Atlantshafi,
þeirra sem sífellt eru að seilast eftir
því sem annarra er. En um þá hlið
málsins er við engan að sakast, nema
íslendinga sjálfa, fyrst og fremst HA.
Og ég hefi þegar rætt hina hliðina —
„framhaldið”. Það er það sem
Rússar verða að hafa í hug — og
gera. Árás á ísland er árás á Banda-
ríkin, kjarnorkuveldi.
Verði Ísland ekki varið, þá er rök-
rétt að álykta, að vænta megi rúss-
nesks hernáms, ekki helsprengj-
unnar. Hvers vegna varpa henni á
herstöð, sem hvort eð er er ekki verj-
andi og taka á til eigin nota? i Ijósi
þess sést, að hræðsluáróðurinn miðar
að því að skapa andlegt uppgjafar-
ástand og að fá varnirnar fjarlægðar
til þess að auðvelda hernámið. Af
grenjandi HA mætti halda, að
það stæði fyrir dyrum. Stórstyrjöld
myndi mjög sennilega byrja með her-
námi islands. Viðbúnaðurinn á Kola-
skaga er því vel skiljanlegur. Og í
Æsufellinu varðveittist hugarfar
kommaforingjanna síðari kynslóð-
um, ef einhverjar yrðu, meitlað i
steinsteypu.
Þá er ein röksemd HA ótalin. Hún
er sú, að Bandaríkjamenn séu hér sín
vegna, ekki vor. Þetta ber vott um
heldur lágkúrulega hugsun. GG
virðist ætlast til þess, að önnur þjóð
leggi i mikinn kostnað og hætti lífi
sona sinna og dætra eingöngu vor
vegna. Ennfremur ætti meirihluti
íslendinga að vilja endilega gera
Bandaríkjamönnum þennan greiða
og taka á sig hættuna, sem því fylgir,
eingöngu Bandaríkjamanna vegna.
Stenzt svona málflutningur minnstu
gagnrýni? Auðvitað álita báðir, að
um sameiginlega hagsmuni sé að
ræða.
Mér finnst skrif HA — að svo
miklu leyti sem þau eru ekki hrár
rússneskur áróður fyrst og fremst
einkennast af flótta við dauðann, al-
Kjallarinn
^ • "3
Kjallarinn.
geta ekki fallist á óbreytt ástand í
málefnum stúdenta. f ljósi ofan-
greinds telur viðræðunefnd Umbóta-
sinnaðra stúdenta ekki réttlætanlegt
að halda áfram viðræðum við við-
ræðunefnd Félags vinstri manna á
þeim grundvelli sem viðræðurnar
hafa verið.”
Kjartan Ottósson..
mennan og ótímabæran dauða. Þetta
er mannlegt, en ber ekki vott um
djúpan skilning, né djúpa hugsun,
frekar en neyzla hins andlega gervi-
varnings, sem nú fyllir allar hillur og
flest vit. Allir menn deyja llkams-
dauðanum. Og við þá staðreynd
verða menn að sætta sig í lífi sínu, því
fyrr sem þeir gera það, því betra. Þeir
menn eiga bágt, sem ekki geta sagt
með séra Hallgrími: kom þú sæll, þá
þú vilt. Röksemdin um dauðann, út
af fyrir sig, er því ekki stórvægileg,
enda sennilega fengin að láni úr ein-_
hverju heilabúi efnishyggjunnar.
Röksemdin tekur sig út sem hræðslu-
skrif, er ættu sem minnst að sjást í
pólitískum umræðum. Það er ekki
rétt að vera að hræða fólk með
dauðanum. Sjómenn fara á sjóinn,
þótt sjómenn drukkni á hverri vertíð.
Menn hátta með hugró í rúm sitt,
þótt skýrslur sýni, að flestir deyi í
rúminu. í stað þess að hýsa angist á
þjóðin að minnast þess skjóls, sem
hefir dugað henni, Guðs. Dauðinn er
hinztu rök, þar sem Guð tekur við
hjá þeim, sem á hann trúa. Banda-
ríkjamenn settu á peninga sína: Vér
treystum Guði. Þeir urðu auðugasta
þjóð heims. í þjóðsöngnum syngjum
vér íslendingar um Guð: Vor hertogi
á þjóðlífsins braut, og fengum sjálf-
stætt ríki, án stríðs og án hers. Með
þessu segir hann oss: „Ég er yðar
hershöfðingi. Þess vegna ná réttlætis-
mál þessarar þjóðar fram að ganga í
fyllingu tfmans, og það gegn öðrum
þjóðum, þótt vopnaðar séu og stærri:
ríkisstofnun, handritakröfur, haf-
réttarmál. Gleymum heldur ekki:
aðsend ókeypis hervernd vegna þeirra
sem órótt er. Lifiðheil!
Dr. Benjamin H. J. Eiríksson
\