Dagblaðið - 20.07.1981, Blaðsíða 13

DAGBLAÐIÐ. MÁNUDAGUR 20. JÚLÍ 1981.
Kjallarinn
Orn Eiðsson
voru hengdar upp dl sýnis og
fbúunum gert kleift aö segja álit sitt á
málinu.
Ekkert gerðist nú í vegamálinu
fyrr en í ársbyrjun 1980. Þá gerðu
minni- og meirihluti bæjarstjórnar
með sér samkomulag um lagfæringar
á hluta vegarins um Garðabæ og
jafnframt var samþykkt að hefja
íagningu sjávarbrautar. Einnig var
lögð áhersla á að hraða lagningu
Reykjanesbrautar eftir mætti.
Minniþluti bæjarstjórnar, þ.e.
fulltrúar Alþýðubandalags, Fram-
sóknarflokks og Alþýðuflokks töldu,
að umrætt samkomulag heföi
verið svikið, sérstaklega hvað snerti
framkvæmdir við sjávarbraut. Of
langt mál er aö fara út í það nánar
hér. En hvað um það, framkvæmdir
voru stöðvaðar haustið 1980.
Nú er komið að síðasta þætti máls-
ins, sem er núverandi framkvæmdir,
þ.e.a.s. breikkun Hafnarfjarðar-
vegar í núverandi legu, en þær voru
samþykktar með atkvæðum sjálf-
stæðismanna í bæjarstjórn Garða-
bæjar gegn atkvæðum minnihlutans,
er m.a. taldi, að hér væri ekki farið
að skipulagslögum. Lögboðinn réttur
íbúanna til að segja álit sitt á fram-
kvæmdunum var fótum troðinn.
Biðstaða er i vegamálunum í
Garðabæ til 1. september. Það er
einlæg von mín, að meirihluti sjálf-
stæðismanna i bæjarstjórn Garða-
bæjar sjái að sér og fari að óskum
félagsmálaráðherra um að ganga frá
skipulagslegum atriðum varðandi
legu hins umdeilda vegar.
örn Eiðsson
bæjarfulltrúi.
HJÚKRUNARHBMIU
Á tveimur stöðum á iandinu er
verið að reisa hjúkrunarheimili fyrir
aldraða, í Kópavogi og Hrafnistu i
Hafnarfirði. Fyrri stofnunin mun
hafa 40 vistpláss en hin nær helmingi
fleiri eða 79 pláss. Er hér um verulegt
átak að ræða og ber að þakka
forgöngumönnum mikið og óeigin-
gjarnt starf.
Þá er Reykjavikurborg að reisa hús
hjá Heilsuverndarstöðinni fyrir
aldraða og geðveila og svo er það B-
álman — hún kemur á sinum tíma —
hún er á leiðinni.
Virðist svo, sem þjóðin sé farin að
rumska, enda ekki seinna að vænna,
en fyrir ótal marga kemur hjálpin of
seint. Biðin var of löng. Tilgangslaust
er að hafa stór orð um vanefndir,
fyrirhyggjuleysi og slóöaskap, —
alveg tilgangslaust.Staðreyndin er sú,
að íslendingar vilja flestir lifa sem
lengst, en að verða gamall, hrumur
og hjálparþurfl, það vilja þeir ekki,
og halda flestir, að þeir lendi aldrei í
sliku, þeir muni sjá um sig og sina.
Þannig er hugsað og svo fer sem fer.
Við höfum árangurslaust reynt að
benda á hvert stefnir, nú eru menn
farnir að reka sig illilega á hvemig
komið er og nú skal allt gera fyrir
alla, helst á morgun. Fjögra ára tíma-
Kjallarinn
Gfsli Sigurbjttrnsson
Hjúkrunarheimili aldraðra f Kópavogi.
bili er að ljúka á næstunni, borgar-,
bæjar- og sveitarstjórnakosningar,
og nú verður farið að lofa öllum öllu,
ekki sist aidraöa fólkinu, atkvæði
þess eru mikils virði, en loforðin
þeirra voru oft ekki mikils virði þegar
áreyndi.
öld aldraðra?
Um aldamótin síðustu var taiið að
þessi öld yrði öld barnanna. Þá komu
barnaiæknar, vöggustofur, fóstrur,
sálfræðingar og margt fleira. Nú er
farið að tala um öld aldraðra, gera-
trie, geromtologie, öidrunarsjúklinga
öldrunardeildir, öldrunarlækna o.fl.
o.fl. Breytingin er á öllum sviðum.
Dvalarheimili er oft reist í sam-
bandi viðsjúkrahúsið. Þetta telja þeir
afar sniðugt, sparar, hentugt, en hér
tel ég að sé farið út á villigötur.
Dvalarheimili er fyrir fólk, aldrað
meö sæmilega heilsu, en veikt fólk,
yngri sem eldri, þarf að fá pláss á
sjúkrahúsum, hjúkrunardeildum
þeirra. Á Alþingi er frumvarp um
vistunarmál aldraðra, um það mun
Heimilispósturinn skrifa siðar.
Reynsla min er sú, aö best sé að fara
varlega í að gefa ráð, þeir og þær,
vita allt betur, nú geta þau gert það
sem ógert er, en það sem gert hefír
verið, þar er svampurinn notaður
óspart, ekkert hefir verið gert, en nú
erum við komin, og nú er sagt — nú
get ég. —
Á sextíu ára afmæli Grundar, á
næsta ári, þá er það von okkar á
Grund að einhver söfnuður kirkj-
unnar í Reykjavíkurprófastsdæmi
komi upp sjálfseignastofnun, dvalar-
heimili fyrir aldraða, likt og braut-
ryðjendurnir gerðu fyrir nær sextiu
árum. Ef nokkrir söfnuðir gera slikt
á næstu árum, þá myndu litil dvalar-
heimili geta gert ómetanlegt gagn.
Gísli Sigurbjörnsson
forstjóri.
Atkvæði aldraðra eru mikils virði en
loforðin voru oft lítils virði.
takmarkanir umræðunnar og
gleymdu hliðarnar.
Stríðshættan
Hernaðarmáttur risaveldanna er
deiluefni. Tölur eru margar, útskýr-
ingar margar og nóg er til af „hlut-
lausum” sérfræðingum sem einir
manna hafa engar pólitískar
skoðanir. Hér á landi minnir
Morgunblaðið okkur daglega á vax-
andi vígbúnað Sovétríkjanna. en
Þjóðviljinn notar hentugar heimildir
til þess að sýna að þar sé mjög mjög
orðum aukið og bendir á augljósan
fjörkipp í vígbúnaði NATO (Reagan,
Thatcher o.s.frv.). En hver er
heildarmyndin og hvað segir hún
okkur um stríðshættuna?
Hin nýja og herskáa stefna Banda-
ríkjastjórnar er andsvar við a.m.k. 5
ára sókn Sovétríkjanna á öllum
t þessari þróun felst stríðshættan,
en ekki i einingafjölda í vopna-
búrum, yfirráðum yfir kjarna-
vopnum eða illmennsku og heimsku
einhverra ráðamanna.
Misskilningur
um stríðshættuna
Venjuleg vopn beggja risavelda-
bandalaganna búa heri þeirra gifur-
legum sóknar- og varnarmætti. Sama
má segja um kjarnavopnin. Nýja
friðarhreyfingin lætur eins og stríðs-
hættan sé í beinu hlutfalli við stærð
vopnabúranna, oft aðeins í beinu
hlutfalli við fjölda og uppröðun
kjarnavopnanna. Auðvitað skiptir
stærðin máU. en hún er ekki aðal-
atriðið. Auk þess að gleyma ekki
venjulegu vopnunum er brýnt að
halda fast við að stríðshættan stafar
£ „Ýtiö því með okkur, gott fólk.”
sviðum. Á hernaðarsviðinu hafa þau
nálgast Bandaríkin (og sums sums
staðar komist fram úr þeim) margfalt
hraðar þessi 5 ár en heilu áratugina
þar á undan. Sovétmenn eyða vegna
þessa mun meira fé til vígbúnaðar en
Bandaríkjamenn, bæði í heild og
miðað við þjóðarframleiðslu. Og hún
verður brátt 3/4 hlutar þjóðarfram-
leiðslu Bandaríkjanna. Með öðrum
orðum: Hernaöarlega öflugt rísa-
veldi, í örum efnahagsvexti og með
herskáa utanrikisstefnu, er farið að
ógna áratuga einokunarstöðu Banda-
rikjanna i heiminum. Viðbrögð
Bandarikjanna herða auðvitað á
kapphlaupinu. og þannig koll af
kolli.
aðallega af innbyrðis samkeppni risa-
velda sem beita hvers kyns ofbeldi i
eiginhagsmunaskyni. Strið er fram-
hald hversdagslegrar pólitfkur. þegar
hún dugar risaveldinu ekki lengur.
Þetta má sjá á 1. og 2. heimsstyijöld-
inni. í hvorugt sinnið var Þýskaland
voldugasta efnahags- eða herveldi
heims — heldur vei vopnað, ungt og
ört vaxandi stórveldi sem varð að
grípa til vopna ef það átti að tryggja
sér sæu við uppskiptaborðið.
Verkefni
friðarhreyfingar
í ljósi þessa má staðhæfa að bit-
mikil friðarhreyfing verður að vera
\
miklu víðsýnni en nú er. í fyrsta lagi
verður hún að berjast fyrir kjarn-
orkuafvopnun og þá gegn báðum
risaveldunum. f öðru lagi verður hún
að berjast samtímis gegn venjulegum
vígbúnaði risaveldanna, er myndar
ávallt burðarásinn í styrjöld sem háð
er í efnahagslegum og pólitískum til-
gangi, og fyrir sjálfstæðum og alþýð-
Iegum landvörnum smáríkja.
í þriðja lagi verða kröfur um
kjarnorkuvopnalaus svæði að ná inn
á landsvæðin þar sem skotflaug-
arnar eru, ekki síður en til svæða sem
eru skotmörk af ýmsum ástæðum.
í fjórða lagi verður að styðja
þjóðfrelsisbaráttu 3. heimsins og
þora að vinna með reisn gegn fólsku-
verkum risaveldanna núna, — og á
það ekki hvað síst við um Sovétrikin
sem heyja fleiri en eitt „Vietnam-
stríð” um þessar mundir. I fimmta
lagi verður að styöja viðleitni
iðnaðarríkja til sjálfstæðari efna-
hags- og hernaðarstefnu gagnvart
risaveldunum og vinna gegn fjöl-
þjóðahringum sem standa að baki
bandarískum yfirvöldum.
Verkefnin eru fleiri. Vissulega er
ekki hægt að ímynda sér að ein
samtök myndi friðarhreyfinguna og
hafl allt þetta á sinni könnu. Þar
hljóta flokkar, verkalýðssamtök
friðarsamtök, ríkisstjórnir o.fl. að
koma við sögu. En það er Iágmarks-
krafa að samtök á borð við fjölmörg
friðarsamtök eða Samtök herstöðva-
andstæðinga viðurkenni þessi
verkefni og haldi uppi umræðu um
þau. Nú er því miður látið eins og
kjarnorkuvopnalaus skotmörk
Sovétríkjanna í Evrópu sé eina fram-
lagið til friðar sem vert sé að vinna
að.
Greyið ísland
Ólafur Ragnar, Magnús Guð-
mundsson, Jón Ásg. Sigurðsson,
APN og fleiri aðilar eru iðnir við að
útskýra nýja baráttulist NATO á
Atlantshafinu: Árás á Sovétríkin
Iangt norðaustur fyrir GIUK-línuna
(milli íslands og Bretlands). Þeir
segja satt og geta meira að segja
borið ummæli flotamálaráðherra
Reagans fyrir þessu. ísland á að
gegna lykilhlutverki. Reyndar gerir
þetta lið lítið úr því að nýja baráttu-
listin er auðvitað á undirbúningsstigi,
framkvæmdir og flotauppbygging
telcur nokkur ár, en útlistanimar eru
samt þarflegar. Þá vakna margar
spurningar.
Úr því að Bandaríkjamenn þurfa
að ýta átakalínunni lengra norður
hlýtur hún að hafa verið I GIUK-hlið-
inu (og er þar enn) eins og
Kommúnistasamtökin hafa sagt í
nokkur ár. Munu Sovétmenn ekki
svara með því að reyna að koma í veg
fyrir að hún færist? Vill Ólafur og kó
ekki upplýsa okkur í leiðinni hver
baráttulist Sovétmanna ei hér á N-
Atlantshafinu og hvaða þýðingu
hefur hún fyrir baráttuna? Ólafur og
kó (og Samtök herstöðvaandstæð-
inga) hljóta að skilja útbreidda tor-
tryggni í eiginn garð, ef þeir upplýsa
þetta ekki.
Og hvað með litla, friðsamlega
Island? Það dregst inn í hugsanleg
átök, hvort sem aðalátakasvæðið er
í GIUK-hliðinu eða norðan þess
(kannski sunnan?). Allir verða líka
að viðurkenna að vera landsins í
NATO og herstöðvarnar hér ráða
nokkru um hvernig útreið við fáum
— en ekki öllu. Hvorugt risaveldið
gæti látið 100 þús. ferkm hólma á
átakasvæðinu eiga sig. Þá erum við
komin að öllum bannorðunum í
umræðunni.
Rokksbleyðurnar
Flokkarnir láta eins og NATO-
aðildin eða úrsögn úr NATO sé eina
úrskurðarmálið I íslenskum öryggis-
málum. í suútshætti sínum, hræðslu
eða sérhagsmunapoti leita þeir ekki
svara við áleitnum spurningum: Eiga
ý
að vera hér viti bornar (og dýrar)
almannavarnir? Eiga að vera til
rekstrarbirgðir í landinu? Hvað gera
stjórnsýslustofnanir ef til striðs
dregur? Hve mikil er stríðshættan?
Hverjar eru raunverulegar áætlanir
NATO um varnir á íslandi? Eru þær
ekki til eða út í bláinn? Hvað eiga al-
mennir borgarar að gera til varnar ef
þeim er ógnað? Líklega eru Geir,
Svavar, Steingrímur og Kjartan svo
framsýnir að þeir vita að við þurfum
aldrei á svörum við þessum
spurningum að halda. Eða laf-
hræddir?
Tilboð Brósneffs
Ekki þarf áð vísa boði Brésneffs
um viðræður um kjarnorkuvopna-
laus svæði á bug.En þvi ber að van-
treysta og heimta að karlfauskurinn
taki ,,varsjárbandalags”-land með í
reikninginn. Sem betur fer heyrast
slíkar raddir frá Ólafi Ragnari, kröt-
um, norsku rikisstjóminni, Mitter-
rand o.fl. Þó eru raddir um einhliða
friðlýsingu skotmarka allt of sterkar,
jafnglómlaus og sú pólitík er.
Hugsið ykkur hverju Brésneff myndi
svark uppástungu um kjarnorku-
vopnalausa Sviþjóð, Finnland, Pól-
Iand, A-Þýskaland og Eystrasalt!
Njet!
Hvað sem verður hljóta menn að
viðurkenna að bönn eða yfirlýsingar
tryggja ekkert þegar á reynir. Raun-
verulegt eftirlit er líka erfitt vanda-
mál.
Lokaorð
Það er lýsandi dæmi um stirðnun
öryggismálaumræðunnar að smá-
vegis víðsýni komi fram hjá smásam
tökum á borð við Kommúnistasam-
tökin og Verkalýðsblaðið. Þau ná
ekki að hreyfa við forkólfum flokka
og friðarhreyfingar. Ýtið því með
okkur, gott fólk.
Ari T. Guðmundsson
kennari.
.nua: uj nnar-i un
ujuiijjutjll ■ t l ii II xin ■u.ti.iijj u.iijiimiutiiiniunjijimiui.u.ijjmilnunutuu t s