Ársrit Ræktunarfélags Norðurlands - 01.01.1960, Page 3
3
er þetta eðlilegt, þar sem stjórnvitringar vorir og menningar-
leiðtogar hafa síðustu tvær aldimar tileinkað sér andlegt við-
horf fornaldarinnar og leita þar af leiðandi sömu úrræða í
þrengingunum, eins og
fólk fornaldarinnar not-
aði, en það er sú úr-
lausn, er vald og sigur
veita.
Þó ber núverandi á-
stand viss einkenni, er
greina það glöggt frá for
tíðinni og gjöra það
miklu háskalegra. Nátt-
úruvísindi fornaldarinn-
ar voru fólgin í heim-
speki Aristótelesar, er
erfitt var að hagnýta
tæknilega. Læknakúnst
in gríska var nokkurn
vegin máttvana gegn depsóttum og Platon, heimspekingur
harmleikanna grísku og nýjafnvægisins, lét sig mannssálirnar
meiru varða en ytri lífsskilyrði fólksins. Vér höfum hins veg-
ar síðustu þrjár aldirnar aflað oss geysilegrar þekkingar í
tækni og lyfjavísindum, með efnafræðilegum, eðlisfræðileg-
um og líffræðilegum rannsóknum, en jafnframt þessu hefur
lítið miðað áfram rannsóknum á persónuleika mannsins. Þar
af leiðir, að það, sem fyrst og fremst aðgreinir nútíð og for-
tíð er, að nútímin er efnislega séð öld hins venjulega manns,
en hvílir í andlegum efnum stöðugt á hugsun mjög sérstœðra
manna, er urðu til við allt aðra þjóðfélagslega gerð. I öllum
menningarsamfélögum 20. aldarinnar eru þessar „andstæð-
ur“, og vér fáum ekki séð hvort þær verða jafnaðar við hag-
ræna útjöfnun menningarinnar eða við skólun hins venju-
lega manns til óvenjulegrar hugsunar. Þjónar vísinda og
lista geta naumast verið í vafa um, að síðari leiðin er æski-
i*
Próf. dr. Holger Mtþllgard.