Ársrit Ræktunarfélags Norðurlands - 01.01.1960, Side 8
8
varð að lúta? Hvers vegna sagði Stalin, að nauðsynlegt væri
að gera samkomulag við rússnesku kirkjuna, a£ því tveir
þriðju hlutar a£ venjulegu fólki í Rússlandi væru kristnir?
Hvers vegna vex kaþólskri kirkju fylgi meðal verkalýðsins í
andkirkjulegu Frakklandi? Hvers vegna aðhyllast margir
leiðandi jafnaðarmenn í verkalýðsfélögunum siðvæðingu
Buckmanns? Hvers vegna tapa sosialistisku blöðin, sem þó
einkum láta sig varða efnislega velferð verkalýðsins, kaup-
endum í stórum stíl? Og að síðustu, hvers vegna fara tauga-
veiklun og sjálfsmorð vaxandi í velferðarríkjum Vestur-
landa?
Það er erfitt að skýra þessar staðreyndir, án þess að gera
ráð fyrir, að einnig verkamaðurinn og bóndinn hafi þörf
fyrir persónulega andlega sköpun, er gefi lífinu tilgang og
heini því að viðfangsefnum, sem hafin eru yfir venjulegar
þarfir dýrsins.
Hins vegar verður því ekki neitað, að saga iðnvæðingar
Evrópu ýtir undir kröfur venjulegs manns um efnalegt ör-
yggi fyrir sig og fjölskyldu sína öllu öðru fremur, og því næst
verðum vér að gera oss ljóst, að valið milli ábyrgðarlauss lífs
í efnalegu öryggi og lífs, er krefst ábyrgrar, persónulegrar
þróunar, er erfitt val, einkum er í hlut á miðlungsmaður, er
náttúran hefur ekki gætt miklum hæfileikum til sköpunar
sjálfstæðrar aðstöðu.
Ástæðan til þess, að valið verður flestum svo erfitt, án til-
lits til sögulegra staðreynda, er sú, að þroskandi líf krefst at-
hafnasemi. Án athafna verður ekkert til, en í sálfræði allra
mannlegra athafna liggur fólgið djúpstætt, sorglegt viðhorf,
er lýtur að því, að maðurinn er sjálfstæður persónuleiki. Af
því leiðir, að í persónuleika mannsins verður gerandi og
þolandi eitt. Öll framsýni hvílir á orsakasamhengi, og viður-
kenning þessa gerir ráð fyrir fullum aðskilnaði geranda og
þolanda, en maðurinn er háður þeim aðstæðum að geta ekki
grandskoðað orsakir sinna eigin, meðvitandi athafna og getur
því eigi heldur með vissu metið áhrif þeirra á framtíðina.