Ársrit Ræktunarfélags Norðurlands - 01.01.1960, Side 17

17
um þroska þeirra og á þann hátt undirstaða að gerð sam-
félagsins. Önnur leið finnst í raun og veru ekki.
Einu sinni var lítil ensk stúlka, er spurði móður sína:
„Why skould I ask God to make me good, when I want to
be naughty?“ (Því ætti ég að biðja guð að gera mig góða,
þegar mig langar til að vera slæm?) Siðameistarar alheimsins
standa orðlausir gagnvart þessari bamslegu spurningu, og þó
hvíla örlög hinnar vestrænu, ekki kaþólsku, veraldar á svar-
inu. Ef vér ætlum að byggja upp mannsæmandi framtíðar-
samfélag á því, er mesta persóna gríska harmleiksins,
Aiskylos, nefndi „hina mildu þvingun" þ. e. frjdls játun und-
ir siðfrœðilegar reglur, komumst vér ekki hjá því að leysa úr
hinni barnslegu kröfu, en það þýðir, að hina siðfræðilegu
áskorun verður að móta, rökstyðja og byggja upp með réttum
fyrirmyndum þegar í bamaskólunum, en þó er óhjákvæmi-
legt, að þeir, sem eiga að ala upp ungdóminn, hafi gert mál-
ið upp við sjálfa sig, og að sú niðurstaða, er þeir hafa komizt
að, geti orðið venjulegu fólki alþýðlegt erfðalögmál og mark-
mið fyrir starfshætti skólanna.
Nú gengur starf þessara skóla í flestum vestrænum lönd-
um eftir nokkuð einhæfri markalínu, sem er mótuð af stjórn-
málaflokkunum og kveður svo á, að hlutverk skólanna sé að
gera æskufólkið að „starfhœfum borgurum“, og er þá átt við
borgara nothæfa í atvinnulífinu. En með því, að það er
gegnsýrt af nýmóðins tæknifræðum, verður það hlutverk skól-
anna að veita börnunum þess konar tæknilega þekkingu, sem
er „nothæfust“ fyrir þau síðar á lífsleiðinni. Vegna áhrifa frá
uppeldisaðferðum einræðis- eða harðstjórnarlanda, hefur að
vísu örlítilli fræðslu um skapgerðarmótun verið aukið hér
við, en hinar lýðstjórnarlegu markalínur um þetta eru svo
óljósar, að skólana skortir allar ákveðnar reglur til að byggja
á slíka fræðslu. Lýðstjórnarsinnarnir, í hinum vestrænu mót-
mælendaríkjum, hafa augljóslega gleymt því, að Rousseau
nokkru sinni reit „Emile“,
2