Ársrit Ræktunarfélags Norðurlands - 01.01.1960, Page 28

28
ur haldið lífinu í þjóðinni í rnargar aldir harðréttis og þreng-
inga. Það lagði flest það til, sem brýnasta lífsnauðsyn krafð-
ist, kjöt og mjólk til matar, ull og skinn til klæða og skæða
og tólg til ljósmetis. Þætti kýrinnar í þjóðarbúskapnum er
að minna getið. Á hana var af bændum oft litið sem afætu,
er hámaði í sig bezta fóðrið frá blessaðri sauðskepnunni. Það
skal þó viðurkennt, að húsfreyjurnar kunnu venjulega betur
að meta kýrnar og héldu oft yfir þeim verndarhendi, þegar
bændurnir tóku að gerast of nærgöngulir fjósinu með skurð-
arhnífinn. „Sveltur sauðlaust bú“ var ókrenkjanlegt spak-
mæli, en það var vel hægt að hokra og hjara sæmilega án
belju.
Til er orðtak, líklega norskt, er segir, að geitin sé kýr fá-
tæka mannsins. Má af því marka, að þótt dropinn úr geitinni
sé ekki mikill, þá megi þó bjargast við hann, ef annarra betri
kosta er ekki völ. Ef til vill væri þá ekki fjarri lagi að segja,
að ærin væri kýr bláfátæka mannsins, því hvort tveggja er að
ærin mjólkar minna en geitin og þó einkum skemmri tíma
á ári hverju. Þess munu ekki svo fá dæmi, að hokrað hafi
verið hér við bú, án þess að hafa kú, en aldrei nema út úr
neyð, eða vegna sárrar fátæktar og getuleysis, ef ekki var ein-
dæma sérvizku til að dreifa. Hníga öll rök að því, að slíkt
þótti hinn mesti sultar- og eymdarbúskapur, engum til eftir-
breytni eða fyrirmyndar.
Fjölhæfar afurðir sauðfjárins voru að sjálfsögðu mikils
virði, meðan búskapurinn hér á landi var rekinn samkvæmt
lögmáli þursanna í Pétri Gaut: „Vertu sjálfum þér nægur,“
en vér lifum í nútíð en ekki fortíð og hljótum því að spyrja:
„Hvers virði er þetta nú?“ Þá er því til að svara, að ullin er
nú ekki orðin í meiri metum en svo, að mörgum þykir ekki
svara kostnaði að elta skjáturnar upp um fjöll og heiðar á
vorin til þess að ná lagðinum af þeim, og nú þykir það næst-
um dónaskapur að ganga í fatnaði úr ómengaðri íslenzkri ull.
Auðvitað kann íslenzka ullin að vera ágæt til síns brúks, en
í augum framleiðandans er hún ekki orðin annað og meira