Ársrit Ræktunarfélags Norðurlands - 01.01.1960, Side 44

44
kolloíðar, sem mjög mikil áhrif hafa í sambandi við efna-
breytingar og tenging efna, sem þar eiga sér stað. í kyrr-
stæðu mýrarvatni má greina nærveru þeirra á því, að það
nær aldrei til að setjast, svo að það verði hreint. Skil-
in milli þess, þegar efnin færast úr ólífrænu ástandi yfir í
lífrænt ástand, eru við það bundin, að lífverur byrja að hag-
nýta sér hin ólífrænu efni og efnasambönd. Að verulegu leyti
getur þetta verið bundið starfsemi baktería og annars huldu-
gróðurs í jarðveginum, en einnig í ríkum mæli við lífsstarf-
semi þess æðri gróðurs, sem á jörðinni vex, þótt hinar æðri
jurtir séu um næringu sína einnig mjög háðar einfruma líf-
verum, eins og síðar verður að vikið.
Sameiginlegt er það jurtum og dýrum, að aðalefnin, sem
byggja þessar lífverur upp, eru kolefni, vatnsefni, súrefni,
köfnunarefni, fosfór og brennisteinn. Af þessum efnum
byggjast upp eggjahvítusamböndin, kolvetnissambönd og
einnig að nokkru feiti og tréni. Ólífræn efni, sem ekki er
liægt að segja að taki þátt í sjálfri lífsstarfseminni, sé hún
tekin í þrengstu merkingu, eiga hlut að myndun stoðvefja,
eins og kísill og kísilsýra hjá jurtunum. Á sama hátt er það
kalcíumfosfat, sem að verulegu leyti gefur beinum dýranna
styrk og eðlilegan vöxt. Þessi efni eru þó ekki talin biogen,
þó að kalcíum og fosfat séu það í öðrum tilfellum. Án þess-
ara efna í stoðvefjunum myndu þó ekki jurtir og dýr ná eðli-
legum þroska.
Verður þá leitazt við að lýsa að nokkru hlutverki einstakra
næringarefna, hvernig þau taka þátt í uppbyggingu jurtanna,
hver einkenni koma fram, ef þau skortir í næringu þeirra.
Einnig verður í mjög stórum dráttum fylgt eftir og lýst ferð
köfnunarefnis, fosfórsýru og kalís á hringrás þeirra, hvernig
uppbygging og sundrun efnanna fer fram í ríki náttúrunnar
frá hinu ólífræna ástandi til þess að verða hluti lífrænna
sambanda, og hvernig þau leysast úr þessum samböndum
sínum aftur, þar til þau eru komin til upphafs síns aftur í
ólífrænt ástand.