Ársrit Ræktunarfélags Norðurlands - 01.01.1960, Side 62
62
pening, enda þótt segja megi, að yfirleitt þoli gripir vel
nokkurt magn af mangani í fóðrinu, undantekning frá því
eru hestar. Sé mikið magn af mangan í heyfóðri þeirra, veld-
ur það fóðureitrun. Þó er mangan í hæfilegu magni dýrun-
hm nauðsynlegt næringarefni. Þýðing þess stendur í sam-
bandi við veföndunina og endurvöxt á frumum vefjanna.
í jarðvegi, sem er laus í sér, svo loft leikur um hann, finnst
mangan sem sýringur, sem þó er mjög torleystur. Þegar sýru-
stig jarðvegsins nálgast ph 7, getur komið fram á gróðrinum
manganskortur. í jarðvegi er járn og mangan mjög líkir
málmar í verkunum sínum. Fyrir jurtirnar hefur mangan
þýðingu fyrir blaðgrænumyndunina. Græn blöð og stönglar
eru auðugri af mangan heldur en rætur jurtanna. Þá hefur
það og þýðingu í sambandi við upptöku og hagnýtingu
nitratsambandanna. Skortur á mangan kemur fram sem sjúk-
leiki í blaðgrænunni og lýsir sér þannig, að þegar komin eru
3—4 blöð á plöntuna, byrjar elzta blaðið og svo hvert af
öðru að fölna að neðanverðu. Á miðju blaði koma gulhvítir
og grábrúnir flekkir, fyrst í blaðrendurnar, en ná svo saman
þvert yfir blaðið. Þessi litbrigði færast niður blaðrendurnar.
Blöðin brotna um miðju, þó efsti hluti blaðsins sé enn þá
grænn. Axmyndun verður lítil eða engin.
Það er hægt að hafa áhrif á, hve mikið plönturnar taka til
sín af mangan. Sé kalí og kalkgjöf aukin, dregur úr því, sem
jurtirnar taka upp af mangan. Fyrir eðlilegan þroska jurt-
anna er það ekki ætíð efnismagnið, sem ræður því, hve mik-
ið af hverju efni jurtirnar nema úr jarðvökvunum eða jarð-
vegi, heldur ræður þvi hlutfallið í upplausninni milli ein-
stakra efna. Sé t. d. járn of mikið á móti mangan í aðgengi-
legu formi, geta komið fram á jurtum, er við þau skilyrði
vaxa, einkenni manganskorts, og hið gagnstæða sjúkdóms-
einkenni kemur fram, þar sem of mikið er af mangan í hlut-
falli við járn. Þá koma fram einkenni járnskortsins. Hlutfall-
ið milli járns og mangan er talið hæfilegt 2:1.