Frjáls verslun - 01.03.1942, Blaðsíða 13

bert veitti mönnum, er kvonguðust snemma og
reistu bú, undanþágu frá skatti um nokkurra ára
skeið og miklurn barnakörlum veitti hann ýms-
ar skattaívilnanir.
Colbert kom á fót mörgum konunglegum verk-
smiðjum, er skyldu taka upp nýjan iðnað eða
efla eldri iðngreinar. Frægar urðu glitvefnaðar-
verksmiðjur og postulínsverksmiðjur hinna
frönsku konunga, er gerðu Frakkland að hinu
rómaða landi lúksusiðnaðarins. Colbert hafði
vakandi auga með gæðurn franskra iðnaðaraf-
urða og stóðst aldrei reiðari en þegar hann
uppgötvaði vanhöld í þeim efnum. Iðnaður
Frakklands var á þessum árum að rnestu í hönd-
um iðngilda, sem voru að mestu sjálfráð um
hagi sína og vinnubrögð. Colbert svipti gildin
sjálfstæðinu og fól embættismönnum ríkisins
umsjá með þeim. Reglugerðunum rigndi yfir
iðnaðarmennina. 1 þessum tilskipunum var ná-
kvæmlega skýrt frá framleiðsluaðferðum; þær
höfðu að geyma fyrirmæli um stærð, gerð og
lit vörunnar. Allar voru tilskipanir þessar skrif-
aðar í harðorðasta skólakennarastíl. Fræg er
tilskipun ein frá 1671, sem ræðir um vefnað og
litun dúka. Ef dúkur var illa ofinn skyldi festa
hann upp á staur á almannafæri ásamt nafni
framleiðandans. Ef framleiðandinn bætti ekki
ráð sitt skyldi hann fá áminningu og ofanigjöf á
fundi iðngildisins. Ef þetta stoðaði heldur ekki,
þá skyldi binda sökudólginn við staurinn ásamt
dúknum öðrum til viðvörunar. Á slíka lund ætl-
aði Colbert að ala upp í þjóð sinni virðingu fyrir
vinnunni.
En Colbert var ekki síðttr um það hugað að
vernda þessi óskabörn sín gegn erlendum iðn-
aði. Iiolland var um þessar mundir eitt hið mesta
verzlunar- og iðnaðarland álfunnar. Það átti um
15 þúsundir skipa, eða % alls heimsflotans.
Frakkland átti ekki nema um 700 fleytur. Col-
bert vildi ekki una þessu, og 1667 setti hann
ný tollalög, sem í flestum efnum veittust að
verzlun Hollendinga. Ilolland svaraði í sömu
mynt, og nokkrum árum síðar breyttist tollstríð
beggja landa í verzlunarstyrjöld.
Colbert reyndi einnig að koma á betri skipan
á tollakerfið í Frakklandi sjálfu. 1 þeim efnurn
var allt í hinni mestu ringulreið á Frakklandi
eins og í öðrum þjóðríkjum Evrópu, sem höfðu
ekki enn velt af sér reiðing miðaldanna. Frakk-
land var sundrað í óteljandi tollaumdæmi. Þótt
landið allt lyti sameiginlegri stjórn að nafninu
til, þá skorti mikið á að það væri atvinnuleg
heild. Á öllum þjóðbrautum landsins og fljótum
var urmull tollstöðva, er hækkuðu vöruverðið
og lögðu hömlur á blóðrás. atvinnulífsins. Col-
bert glímdi við þessar miðaldaleifar alla ævi, en
féklc lítið að gert. Einni öld síðar, er franska
stjórnarbyltingin batt enda á þessar atvinnulegu
firrur, voru fljótstollarnir einir saman 1600 tals-
ins. Colbert fékk aðeins samræmt tollakerfið
lítilsháttar, en hann fékk ekki unnið bug á því.
En Colbert reyndi á annan hátt að ýta undir
innanlandsverzlun F'rakklands. Hann bætti sam-
göngur Frakklands meira en nokkur annar mað-
ur á síðari öldum. Hann lagði fleiri vegi um
Frakkland en gert hafði verið síðan á dögum
Rómverja og hann stóð að greftri hins mikla
skipaskurðar í Suður-Frakklandi, sem tengir
Biscajaflóa og Miðjarðarhaf. Skipaskurður þessi
er eitt hið voldugasta minnismerki urn stórhug
Colberts, og er án efa rnesta mannvirki 17. ald-
ar í Evrópu.
Colbert var yfirleitt lánsamari í verklegum
framkvæmdum en í fjármála- og atvinnupólitík
sinni. Hann reyndi að koma á sameiginlegum
mæli og vog í landinu, hann reyndi einnig að
setja á sameiginlega verzlunar- og atvinnulög-
gjöf, en í öllu þessu fór hann halloka fyrir þjóð-
félagsöflum, sem hann fékk ekki við ráðið. Og
það er eitt af hinum hlálegu fyrirbrigðum sög-
unnar, að franska stjórnarbyltingin, sem boð-
aði óskorað atvinnufrelsi og hafnaði afskiptum
ríkisins af atvinnu manna, framkvæmdi flestar
þær hugsjónir, er Colbert hafði unnið að. —
Franska byltingin gerði landið að atvinnulegri
heild, sem Colbert hafði barizt fyrir, en ekki tek-
izt. I þessu efni mættust því formælendur frjáls-
hyggjunnar í atvinnumálum og hinn harðhenti
konungsþjónn ríkisvaldsins og hins franska ein-
veldis.
Sverrir Kristjánsson.
FRJÁLS VERZLUN
13