Frjáls verslun - 01.03.1942, Blaðsíða 27

ANTON ZISCHKA:
Vísindin rjúfa hringana
Framhald.
Gúmmí það sem fékkst var ckki ætíð hreint. ]tað
var heimtað svo mikið af hverjum safnanda, að hann
komst ekki yfir að leysa verkið skaplega af hendi.
En þá var það ráð fundið, að láta þá svertingja,
sem komu með óhreint gúmmí, gleypa klumpana.
petta ráð dugði. Bclgiski sakadómurinn í Boma lýsti
yfir því, „að það að kingja teygjanlegu cfni niður í
magann lia.fi engar illar afleiðingar", en samt fór
það svo, að óteljandi gúmmíþrælar létust af þcssaii
meðferð. pað liafði þó enginn áhyggjur af slíku í
Evrópu, því að Kongó lét í té milli 1899 og 1900
gúmmí fyrir 14 milj. punda. Hlutabréfin í Abir-
félaginu stigu úr 4% pundi í 700 pund eftir tvö ár
og seinast komust þau upp í 1000 pund.
pýzka ríkisstjórnin, sem hafði undirritað samkomu-
lagið um Kongó, ásamt öðrum ríkjum, varð einna
fyrst allra til að gera athugasemdir út af ástand-
inu i Kongó og krafðist þess af Leopold II., að hann
efni loforð þau, er hann gaf, þegar honum
fengið foríæði Kongó-landanna. Mannúðarstofnanir
um alla Evrópu kröfðust þess, að tekið yrði í taum-
ana og sérstakt félag var stofnað til að koma til
leiðar endurbótum á stjórninni í Kongó. Raunveru-
lega urðu það hvorki stjórnmálamenn né líknar-
stofnanir, scm rithöfundar eða ræðumenn, sem urðu
til þess að bæta úr þeim hörmungum, sem ríktu í
gúmmíhéröðum Kongó. prælarnir í Kongó og Suður-
Ameríku voru þá fyrst leystir úr ánauð, þegar brezku
gúmmíekrurnar tóku að hlómgast og verðfallið mikla
kom á gúmmiínu, en þetta verðfall stafaði af hin-
um vísindalegu framförum, sem urðu á framleiðslu
þessa mikilvæga efnis.
pegar gúminíið hætti að vera gagnslaus óþarfa-
varningur og varð þýðingarmikil verzlunarvara,
þá voru það tvær ólíkar tegundir manna, sem lcit-
uðu sér fjár og frama í viðskiptunum mcð gúmmíið.
Sumir voru algjörlega forsjárlausir og skammsýnir.
peir hugsuðu ekki um neitt annað en moka saman
sem mestu af peningum á sem skenunstum tíma. peir
upprættu heila pjóðflokka og gúmmíið, sem þeir
framleiddu, var nefnt „rautt gúmmí“ eða „blóð-
gúmmí". Aði'ir voru aftur framsýnir og breyttu
skógarflæmunum og mýrlendum frumskógarheltum
í gróðurstöðvar. pessir menn gerðu Singapore og
FRJÁLS VERZLUN
Medan að stórbæjum, en þessir staðir voru áður af-
skekkt og lítilsmetin frumskógaþorp.
pegar það kom í ljós, að cftirspurnin eftir gúmmí
jókst stórlega um allan lieim en hinum villtu gúmmí-
trjám í skógum suðurlanda fækkaði óðum, tóku
Brazilíumenn að rækta gúmmítré. Maður var nefnd-
ur Henry Wickham og var hann einn hinn fyrsti
hvítra manna, sem tók að rækta gúmmítré. Wick-
ham fórst ræktunin vcl úr hendi, en í Brazilíu voru
margir erfiðleikar. Verkafólk vantaði tilfinnanlega.
Indíánarnir höfðu lært það af reynslunni að forðast
hvíta menn og þá ekki sízt gúmmísafnara, og þeir
fólu sig í skógunum og.voru alls ófáanlegir til að
starfa á ekrunum. Brazilía var mikið byltingaland
á stjórnmálasviðinu og fjárhagurinn þröngur. Grei])
þá landsstjórnin til þess að leggja nýja og nýja út-
flutningstolla á gúmmí. Wickham datt í hug, að það
mundi mikið hægara að koma á stofn stórum gúmmí-
ekrum og starfrækja þær annarstaðar en i Brazilíu og
datt honum eyjan Ceylon þá helzt í hug. Hann sendi
teikningar, skýrslur og fræ til sir Joseph Hooker,
sem á þeim tíma var forstjóri fyrir Kcw Gardens,
en það var mesta gróðurstöð og tilraunastöð í Eng-
landi. I-Iooker leizt þegar vel á áætlanir Wickhams!
I-Iann sá að liér var um hið mesta framtíðar mál að
ræða. Honum var það ekki dulið, að það mundi hafa
hina mestu þýðingu fyrir England, ef það liefði yfir-
ráð yfir mikilli gúmmíframleiðslu. En sá þröskuld-
ur var í vegi, að það var algerlega bannað að flytja
gúmmiplöntur eða fi-æ frá Brazilí)i. pað var lagt
strangt útflutningshann á slíkan varning, því að
Brazilía vildi varðveita sérstöðu sína sem lengst. —
Wickham fékk nú i lið með sér kauphallarmenn i
Liverpool, sem verzluðu með % allrar gúmmífrani-
lciðslu, cn brezkt fé var í nær öllum Suður-amerísk-
um gúmmífyrirtækjum og brezk skip komu i allar
gúmmíútflutningshafnir. Og brátt hófst bardaginn
við einokunina og útflutningsbannið í Brazilíu.
pað var 1873 að þessi bardagi hófst fyrir alvöru.
pá var það, sem jurtafræðingurinn og veiðimaðurinn
Farris kom til Brasiliu. Farris kom til gúmmí-hér-
aðanna. 1-Iann skaut þar fugla, krókódíla og slöngur
og safnaði plöntum í frumskógunum. Hann tróð svo
út dýrabelgina sjálfur og komst með þá án nokkurra
hindrana gegnum tollgrindur embættismannanna í
27