Frjáls verslun - 01.05.1944, Blaðsíða 9

kerfis, sem flytur afurðir þeirra ár eftir ár
með föstu verði til samningsbundinna kaup-
enda.“
„Reglubundið kerfi”, „fast verð“, „samnings-
bundinn kaupandi" — þetta eru girnileg orða-
tiltæki. En hvað þýða þau þegar til kastanna
kemur, þegar um tilteknar raunhæfar fram-
kvæmdir er að ræða? Eitthvert land á að kaupa
uppskeru Balkanlandanna með föstu verði, hvað
svo sem uppskerumagni annara landa líður.
Hvaða land? Bersýnilega eitthvert „korninn-
flutningslanda" Evrópu, og þá líklega annað-
hvort Bretland eða Þýzkaland eða þá Italía, þar
sem þetta eru helztu innflytjendur korns.
En á Bretland að bindast samningum um að
kaupa uppskeru Balkanlandanna um alla eilífð
með „föstu verði“? Ef svo er, hvaða afstöðu
eiga Bretar þá að taka til kornframleiðslu sam-
veldislandanna, Kanada og Ás'tralíu, eða til
kornræktarlands, sem kaupir brezkar iðnaðar-
vörur, t. d. Argentínu? Eiga Bretar að bindast
samningum um að kaupa með föstu verði til-
tekið magn hveitis af hverju þeirra um sig?
Og í því tilfelli, hvað á að ske, ef uppskera eins
eða fleiri þessara landa nær hámarki, og þau
sitja uppi með stórar birgðir, eftir að hinir
samningsbundnu viðskiptavinir hafa tekið sinn
skammt? Mundi ekki viturlegt undir þvílíkum
kringumstæðum að lækka verðið, í þeirri von
að koma af stað aukinni eftirspurn í einhverju
landi? Verða framleiðendur ánægðir með „fasta
verðið“, ef uppskerubrestur verður, og þeir þar
af leiðandi bera í heild mikið minna úr býtum
fyrirkorn sitt?
Eða eiga það á hinn bóginn að vera Þýzka-
land eða Ítalía, sem eiga að verða samnings-
bundnir kaupendur að kornvörum Balkanland-
anna eftir stríðið? Margt má færa fram því
til stuðnings sem hugsjón, að Balkanlöndin
myndi hluta af stórri fjárhags- og viðskipta-
samsteypu í Mið-Evrópu, en hver getur búizt
við því, þegar litið er á sögu síðari ára, að þau
séu að styrjaldarlokum fús til þess að beygja
sig undir fjárhagslegt ok Þýzkalands?
Við þessum spurningum eru engin fullnægj-
andi svör, og það verður að álykta, að setningin
í „New Statesman“ sé í raun og veru hrein hug-
sjón, sem ekkert á skylt við hagnýta möguleika
til framkvæmda. Því miður er þessi tegund
þokukenndra hugsjóna ennfremur hættuleg, því
að hún sýnist rökstyðja þann allt of almenna
hugarburð, að hægt sé að öðlast velmegun eftir
uppskrift.
Sannleikurinn er sá, að alþjóðleg viðskipti (ef
ekki má lengur kalla það „frjálsa verzlun"),
sem eru langt frá því að vera „grafin og
gleymd“, eru eitt af undistöðuatriðum þess, að
velmegun geti orðið mikil og almenn. Sanngjörn
skipting náttúrugæða og vinnu er jafn nauðsyn-
leg; og rétt dreifing bendir til þess, að ríkis-
stjórnir hafi tekið upp hæfilegt fæðuval fyrir
þjóðir sínar.
En að halda í tilbúnar hindranir á heimsverzl-
uninni, hvort sem það eru verndartollar, inn-
flutningshöft eða viðskiptaeftirlit, hlýtur óhjá-
kvæmilega að stríða gegn sköpun sæmilegra líf-
ernishátta, og er andstætt skynsamlegu dreif-
ingarkerfi í Evrópu. Ég segi ekki að hægt sé
eða það verði að sópa burtu öllum tálmunum á
þeirri stundu, sem friður kemst á. En ég segi,
að Halifax lávarður hafi haft rétt fyrir sér, og
næsti friður „glatist“ eins og sá síðasti og sáð
verði til þriðju heimsstyrjaldarinnar á sama
hátt og sáð var til annarrar eftir þá fyrstu,
nema því að eins að stjórnmálamenn, vitandi
vits og með raðnum hug taki upp sem markmið
„hin mestu viðskipti, sem möguleg eru með
vörur og þjónustu.“
—- Þú segir, að konan þín hafi fengið nafnlaust
bréf, þar sem sagt er frá einhverju, sem þú gerðir
áður en þú giftist? Nú, það bezta, sem þú getur
gert, er að játa.
— Ég veit það, en hún vill ekki lofa mér að lesa
bréfið, svo að ég veit ekki, hverju ég á að játa.
★
Bandaríkjahermaður á íslandi skrifaði foreldrum
sínum: „Það er svo kalt hér, að íbúarnir verða að
lifa annarsstaðar."
★
Fjögur skip, sem Mountbatten lávarður, foringi
strandhöggsveita Breta, stjórnaði, hafa verið skotin
í kaf í þessu stríði, án þess að lávarðurinn fengi
skrámu í þessu.m svaðilförum. Fyrsta sárið hlaut
FRJÁLS VERZLUN
Mountbatten þegar skip hans var til viðgerðar í
höfn í Bandaríkjunum. Með skipshöfninni var þá
heillagripur, og var það geit. Geitin læddist aftan
að lávarðinum og beit hann óþyrmilega í — bak-
hlutann.
★
Bóksali í París tæmdi sýningarglugga sinn af
bókum og setti í staðinn gríðarstórar myndir af
Hitler og Mussolini. Milli myndanna setti hann litla
bók. Tólf dágar liðu þar til nazistar skipuðu honum
að taka bókina burtu. Bókin var eftir Victor Hugo
og heitir: „Vesalingarnir“.
★
Til þess að kommúnisti sé hamingjusamur, þarf
ekki annað en að einhver fæði hann og klæði.
9