Frjáls verslun - 01.01.1963, Blaðsíða 18

sannfærð um, að sú leið ein er okkur fær. Við get-
um alls ekki byggt eingöngu á erlendri tækniþróun.
Framfarir þar vcrða vissulega ávallt mikilvægar,
einnig fyrir okkur Islendinga, en nýjungarnar verð-
ur að aðlaga innlendum staðháttum, og við einir
getum kannað, svo viðunandi sé, sérstaka aðstöðu
okkar á ýmsum sviðum. En það er ekki nægilegt
að vinna að vísindalegum rannsóknum sem slíkum,
eða jafnvel að framkvæma miklar vísindalegar rann-
sóknir. Við verðum að skii)uleggja rannsóknastarf-
semi okkar og kappkosta að nýta niðurstöður í at-
vinnuvegum landsins.
Skipuleggja verður vísindastarfsemina
Fyrir fáum áratugum voru það fyrst og freinst
vel gefnir einstaklingar, sem störfuðu oft einir, hver
í sínu horni, að vísindaiðkunum sínum. Þeir höfðu
aðeins fá og ódýr tæki og úr litlu fjármagni að spila.
Nú er þetta breytt. Að vísu starfa að vísindum,
ekki síður en þá, vel gefnir einstaklingar, en nú
vinna þeir fæstir hver út í sínu horni, heldur iðu-
lega saman í hópum, og tækin, sem þeir nota eru
mjög dýr, kosta jafnvel margar milljónir króna.
Frelsi vísindámannsins verður að vísu að varðveit-
ast, en með auknum kostnaði starfseminnar eykst
ábyrgð hans, og því er nauðsynlegt að skipuleggja
störf hans meira en áður var.
Eins og starfsemi hinna einstöku vísindamanna
hefur gjörbreytzt, hefur svið vísinda í heild stækk-
að gífurlega og er jafnvel nú svo komið, að hinar
stærri þjóðir viðurkenna, að þær hafa ekki aðstöðu
til að spanna sviðið allt. Flestar þjóðir hafa marg-
faldað framlög sín til rannsókna, en engu að síður
hcfur það orðið nauðsynlegra með hverju ári að
velja og hafna á milli rannsóknaverkefna, og að
beina fjármagninu inn á þær brautir, sem arðvæn-
legastar eru fyrir þjóðarbúskapinn. í þessu sam-
bandi má hafa það í huga, að talið er gott et' 5%
af því fjármagni, scm varið er til raunverulegra
vísindarannsókna, leiðir til árangurs, sem hefur
bein áhrif á hagþróun landsins. Það er því ljóst, að
ekki má dreifa því fjármagni, sem fáanlegt er, yfir
alltof stórt svið, þannig að hvergi megi takast að
komast yfir „þröskuldinn“, eins og' það hefur verið
orðað.
Ilvað þarf að gera! I frumdrögum að skýrslu,
sem nýlega hefur komið út á vegum Efnahags- og
framfarastofnunarinnar í París og kalla mætti
skýrslu um vísindi og vísindastefnur, er þetta mál
ýtarlega rætt og ákveðnar niðurstöður birtar.
Skýrslan er skrifuð af eins konar vísindaráði þeirr-
ar stofnunar, sem i eiga sæti menn, sem ekki liafa
verið valdir sem fulltrúar meðlimaríkjanna, heldur
aðeins með tilliti til framiirskarandi starfa þeirra
sjálfra á sviði vísinda og hagþróunar. I skýrslu
þessari er á það bent, að vandamál vísinda og vís-
indastefnunnar séu svo mörg og mikil, og áhrif
þeirra á efnahags- og fjármálaákvarðanir þjóðanna
svo sterk, að hverri þjóð sé nauðsvnlegt að setja á
stofn einhvers konar áhrifamikinn ráðgjafahóp eða
ráð, sem marki vísindastefnu þjóðarinnar, samræmi
vísindastarfsemina og aðstoði við tengsl vísinda og
hinnar almennu efnahagsstefnu.
Vegna hinna augljósu tengsla vísinda og hagþró-
unar, sem ég hef lagt áherzlu á, hefur það grund-
vallarþýðingu fyrir efnahagsþróun landsins, að vís-
18
FRJÁl/g VEIÍZPTJN