Frjáls verslun - 01.02.1985, Blaðsíða 83

Nýlega birtist á baksiöu Morgunblaðsins frétt sem lét í raun lít-
ið yfir sér en sagði samt mikla og í raun alvarlega sögu. í um-
ræddri frétt sem byggð var á könnun Vinnuveitendasambands
íslands kom fram að þriðji hver starfandi íslendingur væri nú
starfsmaöur hins opinbera eða bankastarfsmaöur. Hefur
mannafli í störfum við opinbera stjórnsýslu og þjónustu aukist
um hvorki meira né minna en 232% á tuttugu ára tímabil, þ.e.
frá 1963 til 1983 og á sama tíma hefur mannafli í bönkum
aukist um rösklega 217%. Þýða þessar tölur aö árið 1963
starfaði um 13% af mannaflanum á vinnumarkaðnum við opin-
bera stjórnsýslu og bankastörf en á árinu 1983 var hlutfallið
orðió yfir 25%.
Þessar tölur segja í raun mun meira en ætla má við fyrstu
sýn og þá ekki síst ákveðna sögu um þróun islenskra stjórn-
mála á umræddu árabili. Allar þær ríkisstjórnir sem hafa setiö
við völd á þessum tveimur áratugum hafa haft það sem yfir-
lýsta stefnu að draga úr ríkisumsvifum og fjölga ekki störfum
hjá hinu opinbera. Tölurnar segja hvernig til hefur tekist og
þær segja einnig sögu um ástæöu þess að þjóðarframleiðsla
íslendinga á timabilinu hefur ekki vaxið meira en raun ber
vitni. Töiurnar segja einnig að mál hafa skipast á þann veg að
það er æ smærri hluti landsmanna sem vinnur aö framleiðsl-
unni og þarf aö standa undir þörfum þjóðarbúsins.
íslendingar róa ekki einir á báti hvað slíka þróun varðar. í
öllum tæknivæddum þjóðfélögum hefur stefnt í þá átt að æ
færri vinna að framleiðslunni og fleiri í þjónustustörfum. En
einhvers staöar hljóta takmörkin að vera. 240 þúsund manna
þjóðfélag þolir ekki nema takmarkaða yfirbyggingu og þegar
svo er komið eins og hjá okkur hlýtur þyngdarpunkturinn
annað hvort aö vera kominn á rangan stað eða þá alveg við
það. Þegar svo er komið er því hætta á aö skútan sé óstöðug
og þaö höfum við íslendingar reyndar rækilega fundið á und-
anförnum árum. Það alvarlegasta við þetta er það að mjög
erfitt er að snúa þróuninni við. Til þess þarf sterkan pólitískan
vilja og hvað sem veldur virðist hann ekki vera fyrir hendi á
íslandi. Það má alveg búast við að þróunin verði svipuð eftir-
leiðis sem á síðustu tveimur áratugum — að gefnar verði yfir-
lýsingar um að stigið verði á hemilinn en þess í stað verði
bensínið gefiö í botn. Eins og málum íslendinga er nú háttað er
fátt mikilvægara en að auka framleiðsluna, auka fjölbreytni
atvinnuveganna og reyna á því sviði að skapa störf og fram-
tíðarverkefni. En um slíka nýsköpun þýðir hins vegar ekki að
hugsa nema að viðhorfum verði í leiðinni breytt og þess gætt
að auka ekki enn yfirbygginguna og mynda stofnun á stofnun
ofan. Því hljóta aö vera takmörk sett hve stór þjónustuþáttur
hins opinbera getur orðið. Það má aldrei gleyma því á hvaða
undirstöðu yfirbyggingin er reist og veikist undirstaðan er
hætta á hruni. )