Frjáls verslun - 01.11.1998, Síða 37

FJÁRMÁL
þess að fegra umhveríi sitt og styðja unga
listamenn.
FRÆNDHYGLI OG HENTISTEFNA
Það er álit margra að íslensk fyrirtæki
hafist þó alls ekki nóg að í þessum efnum.
Engin markviss stefna ráði ferðinni við
innkaup á listaverkum heldur stýri
frændhygli (nepotism) og hentistefna
fjárútlátum á þessu sviði. Einnig eru
íslensk fyrirtæki vænd um þekking-
arskort og heigulshátt þegar kemur
að því að kaupa listaverk eftir unga og
óþekkta listamenn. I þessu sambandi
má riíja upp að Jóhannes Kjarval átti
ekki upp á pallborðið hjá kaupend-
um fyrr en hann var orðinn fimmt-
ugur.
Mörgum ungum listamönnum
er eins farið í dag að því leyti að
samferðamenn þeirra skilja ekki
list þeirra til hlítar og fá ef til vill
ekki mörg tækifæri til þess að
kynnast henni. Afleiðingin verður
sú að enginn þorir að kaupa af ótta
við að gera mistök og atvinnu-
rekendur telja listamenn bagga á
samfélaginu sem framleiði óskilj-
anleg listaverk en listamenn telja
atvinnurekendur forpokaða
þursa sem skilji ekki fínni
blæbrigði lífsins.
Mörg af stærstu fyrirtækj-
um landsins eiga mikið af
hverskonar listaverkum og
fara bankarnir og trygginga-
félögin þar fremst í flokki. Það
virðist hinsvegar ekki vera
nein stefna í gangi um það hvað skuli
kaupa eða eftir hvern. Dæmi um að
fyrirtæki reyni að nálgast málið skipulega
er að t.d Visa-Island og Sjóvá-AImennar
úthluta styrkjum sérstaklega til listamanna
og sýnast styrkþegar vera vandlega valdir.
Það er hægt að eyða meðvitað pen-
ingum til þess að kaupa list en það líka
hægt að tjárfesta í listaverkum, kaupa af
ungum og óþekktum listamönnum í trausti
þess að verk þeirra hækki jafnt og þétt í
verði eftir því sem árin líða.
FYRIRTÆKIN ERU „STIKKFRÍ"
Sigurður Gísli Pálmason, oft kenndur
við Eignarhaldsfélagið Hof eða Hagkaup,
flutti fyrr á árinu ræðu á morgunverðar-
fundi Verslunarráðs þar sem hann fjallaði
um samskipti atvinnulífs og menningar og
lista. Ræðan vakti talsverða athygli og hér
á eftir fara brot úr henni:
„Stuðningur konungsveldis, hirða og
aðalsstétta og síðar kaupmanna, iðn-
rekenda og annarra borgarastétta var sá
grundvöllur sem listin byggði á í Evrópu
allt frá miðöldum; þar voru viðskipta-
vinirnir, þar var markaður listanna á hverj-
um tíma. A síðustu öld tóku síðan að þróast
sýningarsalir og listaverkasalir sem tóku
að sér að selja listaverk, og gerðu jafnvel
samninga við einstaka listamenn þar að
lútandi, sem er hið almennasta
Þegar Fjárfestingarbanki
St°fn a síðasta ári tók hann 93
atvinnulífsins var settur á
maiverk í arf eftirýmsa
samtalsemeLTrúZkrStlrH!ÍVÍrðÍS °g eru A»
fb« szz 7z;,T‘
S er an efa mj0g verðmœt.
sölukerfi listamanna víða um
heim enn í dag.
Hér á landi var ekkert af þessu til um
síðustu aldamót og nokkuð íram eftir
þessari öld var mjög erfitt fyrir listina að
finna sér nokkurn markað meðal þjóð-
arinnar.
í ílestum löndum eru það einkum þrír
aðilar sem styrkja listir og menningu hvað
best: Fyrirtæki, stofnanir, sveitarfélög og
loks ríkisheildirnar. Hér á landi snýr
umræðan um fjárframlög til lista einatt að
ríki og sveitarfélögum, fyrirtækin eru að
miklu leyti „stikkfrí" — menn búast við
litlu þaðan og gera því litlar kröfur.
A þessu sviði tel ég að íslenskt
atvinnulíf hafi ekki staðið sig, en hafi samt
miklu hlutverki að gegna, hvort sem menn
átta sig á því eða ekki. Með tilvísan til þess
sem ég nefndi áður um að hver þjóð og
hver tími sé metin á vogarskálum
sögunnar á grundvelli menningar og lista
fremur en tölfræði sölu og framleiðslu
hlýtur það að vera keppikefli öílugs
atvinnulífs að leggja sitt af mörkum til að
stuðla að öflugu menningar- og
listalífi.“
ÓMETANLEGT „G00DWILL“
Um þá fáu frumheija í röðum
atvinnurekenda sem keyptu listaverk
í stórum stíl, segir Sigurður Pálmi:
„Þessir menn höfðu djörfung til að
styðja við bakið á eigin samtímalist og
skipta við unga listamenn sem á
sínum tíma voru ef til vill umdeildir og
bjuggu við andstreymi í þjóðfélaginu;
þeir tóku áhættuna á því að þeir væru
þrátt fyrir allt að gera góða hluti í
listinni. Sagan hefur sýnt að þeir höfðu
oftar en ekki rétt fyrir sér og það sem
meira er, fyrir vikið á orðstír þessara
manna og þeirra fyrirtækja sem þeir
tengjast eftir að lifa lengur en nokkrar
afkomutölur munu gera. A nútímamáli
atvinnulífsins teldist slíkt ómetanlegt
fyrir ímynd eða „goodwill" hvaða fyrir-
tækis sem er.
LISTASJÓÐUR ATVINNULÍFSINS HEFUR
SLITIÐ BARNSSKÓNUM
Eitt fárra dæma úr viðskiptalifinu um
markviss vinnubrögð í þessum efnum er
Listasjóður atvinnulífsins en Gunnar
Dungal í Pennanum var einn aðalhvata-
maður að stofnun hans. Sá sjóður hefur
starfað um hríð og er í rauninni lauslegt
samband fyrirtækja sem hafa gengist
undir þá skuldbindingu að kaupa listaverk
af núlifandi listamanni með ákveðnu milli-
bili. Viðkomandi listamenn hafa verið
valdir af hópi listfræðinga sem fylgjast
grannt með því sem efst er á baugi. Auk
þessa hefur sjóðurinn staðið fyrir fræðslu-
fundum og fyrirlestrum um samtímalist.
VILJUM VERÐA MEÐ ÞEIM STÆRSTU
„Ef okkur tekst aö hrinda í framkvæmd áætlunum okkar um aukin umsvif þá verður
Listasjóöur atvinnulífsins kominn í röð stærstu aöila sem kaupa nútímalist á íslandi og
mun þá standa jafnfætis Kjarvalsstöðum og Listasafni íslands á því sviöi," sagöi
Gunnar Dungal.
37