Fregnir - 01.03.2005, Page 13

Fregnir. Fréttabréf Upplýsingar - Félags bókasafns- og upplýsingafrœða
Að lokum var rætt um hvað beri að
gera. Þrír úr hópnum voru valdir til að
setja saman drög að yfírlýsingu sem verði
lögð fyrir fund hjá EBLIDA um miðjan
maí og síðan lokið við fyrir IFLA-þingið í
ágúst. Næsti ráðherrafundur Alþjóðavið-
skiptastofnunarinnar verður í Hong Kong í
desember og er mikilvægt að vera vakandi
gagnvart honum. I kjölfar ráðstefnunnar
var settur upp netpóstlisti fyrir þátttak-
endur á ráðstefnunni og aðra áhugasama til
umræðu og upplýsinga. Þá var rætt um
samvinnu við aðra aðila, svo sem verka-
lýðssamtök sem hafa látið þessi mál til sín
taka.
Einar Óiafsson
Google og samsteypuleitir -
Samanburður
Hvað er samsteypuleií?
Þegar notandi leitar með samsteypuleit (fe-
derated search) er leitarskilyrðum varpað í
nokkur sambærileg gagnasöfn. Þessi
gagnasöfn geta verið ólík hvað varðar
gögnin sem þau geyma og á hvaða formi
þau setja fram upplýsingar. Hvert gagna-
safn leitar að skilyrðunum með eigin leit-
arvél og skilar niðurstöðum í samsteypu-
leitartækið sem setur allar niðurstöður sem
það fær fram á einn hátt.1
Leitir í ProQuest.
Þegar leitað er í öllum gagnasöfnunum
sem þar finnast er það dæmi um sam-
steypuleit. MetaLib er samsteypuleitartæki
sem er sett upp með mismunandi gagna-
söfnum fýrir mismunandi notendur. Leitar-
tæki á vefnum eru í raun svona leitartæki
en hér er fjallað um samsteypuleitir þar
sem þær eru í afmörkuðum, skilgreindum
gagnasöfnum.
Google
Síðan 1998 hefúr Google öðlast gífurlegar
vinsældir. Er því fyrst og fremst þakkað
tvennu: Annars vegar er leitarviðmót af-
skaplega einfalt. Hins vegar stendur
Google framar öðrum leitarvélum í að raða
niðurstöðum (ranking algorithm). Röðunin
er skýrð betur í næstneðsta lið töflu hér á
eftir. I kjölfar þessara vinsælda hefur
Google tekið upp afmarkaðri leitarvélar, til
dæmis Google Scholar sem leitar að vís-
indalegum upplýsingum. Af þessum vin-
sældum má marka nokkur meginatriði í
því hvemig fólk leitar. Hér em dregnir
fram punktar Roy Tennant:2
> Aðeins bókasafnsfræðingar hafa gaman af
því að leita, allir aðrir hafa gaman af að
finna.
> Að öðm óbreyttu er betra að leita á einum
stað en mörgum.
> „Nægjanlegt“ er útkoman af ávinningi að
frádregnu erfíði; notendur em ekki latir,
þeir em mannlegir. (“Good enough” is the
sum of gain minus pain ...)
> Stærð niðurstöðu er ekki eins mikilvæg
eins og hvemig hún er sett fram (lærdómur
dreginn af Google)
Reynsla og rannsóknir sýna að Google er
það leitartæki sem almenningur og vís-
indamenn nota helst en að bókasafnsfræð-
ingar nota Google sjaldan.3 Ókostir þess-
ara vinsælda geta verið að almennir not-
endur telji sig hafa framkvæmt tæmandi
leit þegar þeir í raun hafa einungis gert
einfalda leit á einn veg. Þessi ókostur á
einnig að hluta við samsteypuleitir.
í töflunni hér á eftir em bomir saman
nokkrir kostir og gallar Google og sam-
steypuleita.
Google - einkum Google Scholar Samsteypuleitir
Leitar að heimildum á vefnum sem em i al- mennum aðgangi, t. d. open access ritum og þeim fræðilegu grein- um sem em á vefjum rannsóknastofnana. Finnur einnig greinar í vísindatímaritum en veitir ekki aðgang að fullum texta þeirra. Leitar að heimildum í gagnasöfnum sem em í áskrift og í ókeypis að- gangi að vali aðildar- safna. Hægt að velja í hvaða gmnnum leitað er hverju sinni (MetaLib).
Notandi þarf að fínna út sjálfur hvemig hann eigi að ná í grein ef hún er ekki í opnum aðgangi. Notandi kemst beint í fullan texta þeirra greina sem hann hefur aðgang að (SFX). Hægt er að setja leiðbeiningar til notenda um að snúa sér til millisafnalána eða annað ef grein finnst ekki í fullri lengd.
30. árg. - 1. tbl. 2005 - bls. 13