Helgarpósturinn - 14.11.1994, Blaðsíða 15

MÁNUDAGUR 14. NÓVEMBER 1994
MORGUNPÓSTURINN SKOÐUN
15
Menn
Rannveig Guðmundsdóttir
félagsmálaráðherra
Órannsakanlegir
vegir Rannveigar
Skilur einhver pólitískan feril
Rannveigar Guðmundsdóttur?
Vegir hennar í pólitík eru næstum
guðdómlegir. Alla vega er frami
hennar órannsakanlegur.
Fyrst tók hún við embætti vara-
formanns með hálfúm huga eftir að
Jóhanna Sigurðardóttir sagði af
sér. Það mátti skilja á henni að í því
fælist hálfvelgjustuðningur við um-
kvartanir Jóhönnu um illa meðferð
karlanna í forystunni á sér. Rann-
veig vildi ekki taka að sér hlutverkið
svo karlanir gætu bent á að víst væru
til konur sem þyldu frekjuna í sér.
Samt varð hún varaformaður.
Svo komst hún að því að hún ætti
ekki að vera varaformaður. Það var
eftir að Jóhanna ákvað að hún sjálf
ætti að vera formaður. Þá mátti helst
skilja á Rannveigu að hún gæti ekki
haldið áffam að vera varaformaður
úr því að engin samstaða var um það
hver ætti að vera formaður. Og ef
hún væri varaformaður undir þeim
kringumstæðum gæti einhver
heimtað af henni svör um hvort hún
styddi til formanns, Jón eða Jó-
hönnu. Þess vegna hætti Rannveig
bara.
Og þar með missti hún í raun af
tældfærinu til að verða félagsmála-
ráðherra þegar Jóhanna fór endan-
lega í fylu. Rannveig hafði ekld leng-
ur þann sess innan flokksins til að
krefjast ráðherradóms. Sem hún
hafði viljað á sínum tíma þegar
Guðmundur Árni og Össur urðu
ráðherrar. En þá var hún ekki ennþá
orðinn varaformaður og þess vegna
var hægt að ganga fram hjá henni.
Og þegar Jóhanna hætti í rílds-
stjóminni þá þótti of skammur tími
til kosninga til að gera Rannveigu að
ráðherra.
Samt er hún orðin ráðherra. Og
til þess að það hafi orðið þurfti eftir-
farandi að gerast:
í fyrsta lagi þurftu þeir Eiður
Guðnason og Jón Sigurðsson að
hætta í ríldsstjóm og Alþýðuflokk-
urinn að redda þeim góðum emb-
ættum. I öðru lagi þurfti flokkurinn
að redda Karli Steinari Guðnasyni
góðu embætti til að koma honum út
úr röð þeirra sem eiga tilkall til ráð-
herraembætta. I þriðja lagi þurftu
þeir Össur og Guðmundur Arni að
fá ráðherraembætti til að koma
þeim út úr sömu röð. I þriðja lagi
þurfti Jóhanna Sigurðardóttir að
segja af sér sem varaformaður, fara í
formannslag og fylu í kjölfar þess, og
loks út úr ríldsstjórn og flolcknum. I
fjórða lagi þurfti Guðmundur Árni
að hegða sér eins og vitlaus maður i
ráðherrastóli og safna upp bomm-
ertum sem tryggðu að honum væri
elcki vært í embætti. Og í fimmta lagi
þurfti Guðmundur að segja af sér.
Ef einhver hefði spáð þessum
söguþræði þegar Rannveig settist á
þing fyrir fjórum árum hefði sá hinn
sami verið álitinn geggjaður. Annað
eins og þetta hefur aldrei gerst í ís-
lenskri pólitík og annað eins og
þetta á ekki að geta gerst.
En samt gerðist það. OG það fær
mann til að álykta að vegir Rann-
veigar í pólitík séu órannsakanlegir.
„Samt virðist hún ekkert hafa gert til að vinna til
þessaframa. Hún hefur í raun lagtsigfram um að
taka að sérsem minnst oggera semfœst. Henni hefur
dugað best að halda sér til hlés og horfa upp á hvem
kratann áfœtur öðrumfara á taugum ogspila út. Og
þvífleiri sem heltast úr lestinni því hœrra erpólitíska
risið á Rannveigu.“
Að henni séu allir vegir færir.
Samt virðist hún ekkert hafa gert
til að vinna til þessa frama. Hún hef-
ur í raun lagt sig fr am um að taka að
sér sem minnst og gera sem fæst.
Henni hefur dugað best að halda sér
til hlés og horfa upp á hvern kratann
á fætur öðrum fara á taugum og
spila út. Og því fleiri sem heltast úr
lestinni því hærra er pólitíska risið á
Rannveigu.
Saga krata á þessu kjörtímabili
hefur verið lík sögunni af litlu
negrastrákunum. Kratarnir hafa
sprungið á limminu hver á fætur
öðrum. En öfugt við litlu negra-
strákana þá kemur einn krati í ann-
ars stað. Þess vegna er sagan af kröt-
unum meiri langavitleysa en sagan
af negrastrákunum. Þeir kratar sem
koma í stað þeirra sem detta af lest-
inni eru engu skárri og jafhvel enn
vitlausari en hinir.
En þessi langavitleysa var nauð-
synleg — alla vega til að tryggja
Rannveigu ráðherrastól. Án hennar
væri hún sjálfsagt enn almennur
þingmaður með nokkurra kjörtíma-
bilabið í ráðherrastól.
ÁS
Fiölmiðlar
Þjóðfélag án einstaklinga
Það er hægt að ljúga með því að
segja ekki satt. Og svo er hægt að
ljúga með því að segja bara hálfan
sannleikann. Og svo er líka hægt að
ljúga með því að segja alls ekki
neitt. Að ljúga með þögninni.
En lygi er stórt orð og ég ætla
ekki að skrifa um það. Hins vegar
var ég velta því fyrir mér hvað les-
endur Morgunblaðsins hljóta að
hafa orðið hissa þegar Guðmundur
Árni Stefánsson sagði allt í einu af
sér. Það hlýtur að hafa komið yfir
lesendur Morgunblaðsins eins og
þruma úr heiðskíru lofti. Þeir
höfðu reyndar fengið örlitlar fréttir
af óánægju með störf Guðmundar
niður í þingi en ekkert sem gat bent
til svo drastískrar niðurstöðu.
En lesendur Morgunblaðsins
ættu svo sem að vera vanir þessu.
Þegar Davíð ákvað að bjóða sig
ffarn gegn Þorsteini Pálssyni kom
það líka algjörlega úr lausu lofti.
Aðdragandinn sem allir aðrir sáu
var algjörlega hulinn sjónum
Morgunblaðsmanna. Og þegar
v Markús sagði af sér. Þá varð Mogg-
inn líka standandi hlessa. Hann
vissi ekki betur en allt væri í góðu
lagi.
Ef einhver heldur að þessi þögn
Morgunblaðsins sé bundinn við
pólitísk stórtíðindi þá er það ekki
svo. I raun er þögnin ein af horn-
steinum ritstjórnarstefnu blaðsins
— að segja aldrei allan sannleikann
og helst sem minnst af honum.
Þetta er einna gagnsæjast þegar
Morgunblaðið neyðist til að fjalla
um fólk, en sem kunnugt er vill
blaðið helst ekki ræða um fólk
heldur samtök, félög, hópa og önn-
ur fyrirbrigði sem eru ekki jafn per-
sónuleg og einstaklingurinn. Blaðið
hefur í raun hafnað þeirri hug-
mynd að þjóðfélagið sé samansafn
einstaklinga og gengist inn á þá
skoðun að þjóðfélagið sé safn fé-
lagshópa sem því miður hafi í sér
einhverja einstaklinga.
Verst er Mogganum við að segja
fréttir af breyskleika mannanna. Ef
Jón Jónsson ökukennari er kærður
fyrir að káfa á nemendum sínum er
það ekki Jón Jónsson sem er ger-
andinn í Mogganum heldur öku-
kennari á sextugsaldri. Eins og öku-
kennarar á sextugsaldri komi þessu
máli eitthvað við. Sá félagsfræðilegi
hópur hefur ekkert til sakar unnið
og sá sem heldur því fram er að
bera upp á hann rangar sakargiftir.
Hins vegar var einstaklingurinn Jón
Jónsson kærður fýrir káf. Um það
snýst málið.
Og þegar menn leyfa sér að hag-
ræða sannleikanum í svona málum
er stutt þar til að þeir gera það víð-
ar. Sjómenn lýsa yfir áhyggjum sín-
um þegar réttara er að formaður
sjómannafélags geri það. Ríkis-
stjórnin grípur til aðgerða til bjarg-
ar skipasmíðastöðvum þegar rétt-
ara er að Halldór Blöndal hafi feng-
ið samþykkt í ríkisstjórn að veita
skipasmíðastöðvum víkjandi lán
sem líkast til verður aldrei inn-
heimt. Lögfræðingur á fimmtugs-
aldri stelur peningum af skjólstæð-
ingum sínum þegar réttara er að
lángflestir lögfræðingar á fimm-
tugsaldri stela aldrei einu eða
neinil, hvorki frá skjólstæðingum
sínum eða öðrum.
\ Mogginn'er nú að mestu hættur
að segja árekstrafréttir. En dæmi-
gerð slík frétt í Mogganum gæti
verið á þessa leið: „Rauð Mazda-
birfreið, sem kom akandi eftir
) '
Miklubraut, sveigði í veg fyrir gul-
an Skoda, sem kom akandi suður
Kringlumýrarbraut. Ökumaður
Skoda-birfreiðarinnar var fluttur á
slysadeild en fékk að fara heim eftir
skoðun.“
Fyrir tuttugu eða þrjátíu árum
hefði sama frétt verið skrifuð
svona: Halldór Sigurðsson ók
Mazda-bifreið sinni í veg fyrir
Baldur Baldursson sem kom akandi
á Skodanum sínum suður Kringlu-
mýrarbraut seint í gærkvöldi. Hall-
dór slapp ómeiddur en Baldur var
fluttur á slysadeild en fékk að fara
heim eftir skoðun.“
Nú eru þetta báðar tiltölulega
ómerkilegar fréttir og eiga sjálfsagt
ekkert erindi nú þegar um tíu
árekstrar verða á hverjum degi. En
þetta gefur samt tilefni til að velta
því fyrir sér hvers vegna einstak-
lingarnir eru að hverfa úr fréttun-
um. Hvers vegna þeir mega ekki
lengur keyra bílana sína og bílarnir
sjálfir eru látnir um það.
íslendingar eru fámenn þjóð. En
fámennum þjóðum getur ekki ver-
ið hollt að selja sér þá hugmynd að
samfélag þeirra séu ekki sett saman
úr ólíkum einstaklingum. Það er ef
til vill auðveldara að skrifa fréttirn-
ar þannig. Fimmtugir lögfræðingar
kvarta ekki þótt þeir séu sagðir hafa
stolið pening og ónáða ekki blaða-
menn eða ritstjóra. En þrátt fyrir að
blaðamennirnir losni undan um-
kvörtunum þeirra sem koma fram í
fréttum þeirra eru fréttirnar ekki
sannari fyrir bragðið. Þær eru í
mesta lagi hálfsannleikur, sem eins
og kunnugt er getur verið hin
versta lygi.
Og þannig er heimsmynd Mogg-
ans. Ef Mogginn er gott blað þá er
hann gott blað í einhverju ímynd-
uðu þjóðfélagi þar sem eintakling-
urinn hefur verið þurrkaður út.
Hann er blað stóra bróður. ■
Er réttlætanlegt að
sjúkraliðar lami staf-
semi sjúkrastofnana?
Guðmundur
Hallvarsson, al-
þingismaður. „Mér
fínnst að líta þurfi á
málið frá mörgum
hliðum. Með tilliti til
aldraðra og þeirra
sem eru alvarlega
sjúkir og þurfa mikillar umönnunar við, þá
er þetta harkaleg aðgerð.“
Guðmundur J.
Guðmundsson,
formaður Dagsbrún-
ar. „Mér fínnst mjög
hæpið að heilbrigðis-
stéttir hafi verkfalls-
rétt. Hins vegar er
búið að hækka aðrar
heilbrigðisstéttir verulega í launum.
Sjúkraliðar biðja aðeins um samræmingu
og hafa beðið í 19 mánuði. Það er hörmu-
legt að verkfallið skuli bitna á gamalmenn-
um og sjúklingum en þar er við ríkisstjórn-
ina að sakast."
Sigríður Snæ-
björnsdóttir,
hjúkrunarforstjóri
Borgarspítala. „Auð-
vitað er það ekki rétt-
lætanlegt, enda höf-
um við lög í landinu
sem geta komið í veg
fyrir að slíkt gerist. Jafnvel í verkföllum eru
ákveðin lög sem gilda sem koma í veg fyrir
að starfsemi lamist algerlega. Það á alltaf að
vera hægt að halda uppi lágmarksþjónustu
og öryggisgæslu.“
Davíð Á.
Gunnarsson, for-
stjóri Ríkisspítal-
anna. „Islensk lög
gera ekki ráð fyrir að
heilbrigðisstétt geti í
löglegu verkfalli,
lamað heilbrigðis-
stofnanir. Á meðan í gildi er verkfallsréttur
fyrir opinbera starfsmenn þá hljóta þeir að
mega fara í löglegt verkfall. Ég er hins veg-
ar algerlega á móti verkfallsrétti fyrir opin-
bera starfsmenn sem að gegna ákveðnum
lykilhlutverkum og tel að við eigum að
finna vitibornari aðferð til að leysa kjara-
mál þeirra.“
Laufey Jak-
obsdóttir í Grjóta-
þorpinu. „Það er
ekkert annað fyrir þá
að gera. Það er
stjórnvalda að leið-
rétta launakjör þeirra
og það strax. Ég stend
með sjúkraliðunum.“
En eiga sjúklingar og
aldraðir rélt á fullrí
þjónustu á sama tíma?
Guðmundur
Halivarðsson
„Mjög erfitt er að
veita fullkomna
þjónustu en lág-
marksþjónustu verð-
ur að sinna.“
Guðmundur J.
Guðmundsson.
„Það er erfitt að svara
því. Vitanlega eiga
sjúkir rétt á þjónustu
og mér skilst að
sjúkraliðar vilja gera
það sem þeir geta en
mér finnst afstaða ríkisins gagnvart þeim
kalla á þessi viðbrögð. Saklausir gjalda
frammistöðu ríkisvalds. Það væri best að
ríkisstjórnin hugsaði um þá.“
Sigríður Snæ-
björnsdóttir „Það
fer eftir því hvað átt
er við með fullri
þjónustu. Ákveðin
grunnþjónusta er
veitt og síðan er veg-
ið og metið eftir álagi
hvað hægt er að gera. Sjúklingar eiga rétt á
það mikilli þjónustu að öryggi þeirra sé
aldrei ógnað. Það ríkir ekki neyðarástand á
sjúkrahúsunum vegna verkfalls sjúkraliða.
Þetta er flókið samspil margra stétta þann-
ig að ákveðinn sveigjanleiki kemur til. Svo
eru sjúklingar meðvitaðir og sýna mikla
ró.“
Davíð Á. Gunn-
arsson „Eins og
lögin eru um kjara-
deilur þessara hópa
þá eiga þeir það að
sjálfsögðu. í verkföll-
um verður seinkun á
ákveðnum þáttum í
þjónustu sem er auðvitað afleitt. Bráða-
þjónusta er hins vegar alltaf veitt.“
Laufey Jak-
obsdóttir „Já, alveg
skilyrðislaust.“