Helgarpósturinn - 18.04.1996, Blaðsíða 22

22
FIMMTUDAGUR1S. APRÍL 199t

^áttborðið
Furðuheimur
John Willie
Þær báru eld aö kirkjum. Þær
stungu lögreglumenn í aug-
un meö hattprjónum... Hnignun
karlmannsins sem drottnara var
hafin." Já, honum John karlin-
um Willie var ekkert of vel gefið
um kvenfrelsiskonur; herskáar
súffragetturnar hræddu hann.
Þær höföu helst unniö þaö til
saka í hans augum, aö hafa
greitt hömlum þeim sem samfé-
lagið lagöi á þær gríðarþungt
högg meö athæfi sínu og masi
um jafnrétti kynjanna. Sömuleiö-
is bar tískuiðnaðurinn á ofan-
veröri nftjándu öld aldrei sitt barr
eftir aö súffragetturnar ruddust
meö þessu nauðsynlega offorsi
framá sjónarsviöiö. Þegar sér-
lundaöi heiöursmaöurinn Willie
flutti frá Englandi og mætti til
leiks í Bandaríkjunum á fjóröa
áratug þessarar aldar haföi
hann í farteskinu korsettur í
gamla pyntingastílnum, víralögö
undirpils og hroöalega óþægileg-
an skófatnaö. Bannvörur kven-
frelsisáranna. Allt var lagt í söl-
urnar til aö frelsa púritanska
Kanana; Willie haföi í höföi sínu
„ímyndir af gullfallegum konum,
sem ávallt voru augljóslega í
brýnni þörf fyrir aöstoö," líktog
hann oröaöi þaö sjálfur. Á árun-
um 1946 til 1956 gaf John
Willie síöan sjálfur út tímarit aö
hætti hinnar nett afbrigðilegu
feö'i/i-endurreisnar og gaf því
nafn viö hæfi: Bizarre. Siöprúö-
ir Bandarikjamennimir fengu aö
sjálfsögöu áfall víö aö sjá slíkt
rit mæta til leiks á einlitan
blaöamarkaöinn og á endanum
reyndist ekki grundvöllur til út-
gáfu þess nema neðanjarðar og
til sérvaldra áskrifenda sem
kröföust fullkominnar nafnleynd-
ar. Willie sjálfur tileinkaöi sér
einkum þann stíl, aö teikna
myndir í biað sitt eftir Ijósmynd-
um og „lifandi stúdíum"; módel-
um. Og stíllinn var ákveöinn og *
afmarkaöur: risavaxnir og safa-
ríkir barmar sem vom að
sprengja allt utanaf sér, svipur,
stílettóhælar, netsokkabuxur,
sokkabönd, leöur og plast. Allt
markaöi þetta brautina fyrir sa-
dómasó-jöfra á borö viö Irwing
Klaw og kom ýmsum ágætis
kvenkostum á framfæri — Pin-
up drottningin Betty Page var til
aö mynda tíður gestur á síðum
Bizarre. Allt sýnist þetta svo sak-
leysislega rómantískt í dag á
hinstu dögum vestrænnar „siö-
menningar". Einsog svo margir
brautryöjendur lést John Willie
(sktröur John Coutts) í sárri fá-
tækt ánþess aö nokkur tæki eft-
ir því nema óttaslegnir viöskipta-
vinir sem skelfdust afleiöingar
þess aö póstlistar hans kæm-
ust í hendur óvandaöra manna.
En þeir þurftu lítt aö óttast því á
banadægri sínu kom hann
hverju einasta snitti af þeim fyrir
kattarnef. Og nú hefur Bizarre
sem betur öölast líf á nýjan leik
og athygli almennings; fordóma-
fulls pakksins sem áöur hæddi
útgefandann og neyddi neöan-
jaröar. Lífsstarf John Willie hefur
nefnilega veriö gefiö út af Ta-
schen-forlaginu í tveggja binda
verki þar sem samankomnir eru
allir árgangar Bizarre. Enginn
syndaselur meö snefil af sjálfs-
virðingu getur veriö án stykkisins
atama, en þó fæst þaö aö öllum
líkindum hvergi hér á landi. Sem
fyrr bendir HP því á bókabúðir
Eymundsson og Máls & menn-
ingar, en þar má finna liðlegt
starfsfólk sem ávallt er reiöubú-
iö aö sérpanta út og suður eftir
forvitnilegum bókum...
Stjórn Bókasambandsins
stendur fyrir ýmsum uppá-
komur á degi bókarinnar, þann
23. apríl. Til dæmis munu bóka-
útgefendur selja bækur á lægra
verði þennan dag. Tugur skálda
mun lesa úr verkum sínum á
Sólon íslandus og Kaffi Reykja-
vík klukkan 21 til 22,“ sagði Ingi
Bogi Bogason formaður Bóka-
sambands íslands í samtali við
HP.
„Þá mun Thor Vilhjálmsson
rithöfundur semja og flytja sér-
stakt ávarp dagsins. Síðan
verða auglýsingar þessu tengd-
ar til dæmis frá Samtökum iðn-
aðarins og prentsmiðjum.
Vaka-Helgafell afhendir barna-
bókaverðlaun. í bókasöfnum
landsins verða uppákomur á
degi bókarinnar. Markmiðið er
að vekja athygii á bókinni og
um leið á höfundarréttinum.
Við hjá Bókasambandinu mun-
um vekja athygli á bókagerð á
mörgum forsendum. Bókin hef-
ur verið kjarninn í íslenskri
menningu frá örófi alda og
verður vonandi áfram mikils-
verður hluti menningarinnar.
Þá er ég bæði að tala um andleg
gæði og efnisleg. Það gleymist
oft að mikill fjöldi fólks hefur
beina vinnu við störf sem tengj-
ast bókum og bókagerð," sagði
Ingi Bogi ennfremur.
Hver er aðdragandinn að
þessum degi bókarinnar?
„Dagur bókarinnar og höf-
undaréttar er nú haldinn hátíð-
legur um allan heim í fyrsta
skipti. Hvatningin kemur frá
UNESCO, Menningar- og
menntastofnun Sameinuðu
þjóðanna. Þetta er alþjóðlegur
dagur og af hálfu UNESCO verð-
ur haldið upp á hann á Spáni
þennan dag. Islenska UNESCO-
nefndin sendi út bréf um þetta
og hvatti Bókasambandið til að
minnast dagsins sem við og
gerum.“
Aður en lengra er haldið,
hvað er þetta Bókasamband
sem þú ert formaður fyrir?
„Þeir sem standa að Bóka-
sambandinu eru Bókavarðafé-
lag íslands, Félag bókagerðar-
manna, Félag íslenskra bókaút-
gefenda, Félag íslenskra bóka-
og ritfangaverslana, Hagþenkir,
sem er félag fræðirithöfunda,
Rithöfundasamband íslands,
Samtök gagnrýnenda og Sam-
tök iðnaðarins. Bókasamband-
ið er tíu ára á þessu ári.“
Sumir telja síaukna tcekni
ógna stöðu bókarinnar. Hver
er þín skoðun á því?
„Bókagerðin sem slík stendur
nú á ákveðnum þröskuldi. Rit-
að máj er að færast miklu meira
yfir í rafmiðlana. Margmiðlun
býður upp á mikla möguleika
bæði fyrir rithöfunda og útgef-
endur og það eru miklar hrær-
ingar í þessum heimi. Það má
vel ímynda sér að þetta sé ógn-
un bæði við hefðbundna bóka-
gerð, hefðbundin störf rithöf-
unda og hefðbundna prentun.
Á móti kemur að upplýsinga-
byltingin býður upp á ákveðin
tækifæri sem bókaútgáfur,
prentsmiðjur og upplýsingafyr-
irtæki ættu að fagna og sum
gera það reyndar. Nokkur út-
gáfufyrirtæki og prentsmiðjur
hafa nú þegar gefið út marg-
miðlunarefni. Prentsmiðjan
Oddi hefur gefið út Dómasafn-
ið, Vaka-Helgafell hefur gefið út
margmiðlunarefni, sem og
Námsgagnastofnun og Mál og
menning. Skilin á miili bókafor-
leggjara og prentsmiðju geta að
sumu leyti verið að þurrkast út.
Menn spyrja hvaða fyrirtæki
muni gefa út margmiðlunarefni
í framtíðinni. Verða það hefð-
bundin útgáfufyrirtæki, prent-
smiðjur eða einhverjir aðrir
sem eru að vaxa úr grasi núna?
Það má nefna að sum hugbún-
aðarfyrirtæki eru farin að
Ingi Bogi Bogason: „Rithöfundar
fagurbókmennta eru býsna íhalds-
samir og það er allt í lagi með
það. Þeir sem vilja naga blýantinn
og hafa hann áfram í höndunum
geta það. Samt sem áður er það
mjög mikilvægt fyrir marga höf-
unda að byrja að hugsa um þessa
tækni sem opnar okkur öllum nýja
sýn og höfundum trúlega nýja
möguleika." Mynd: Jim Smart
stefna á þennan markað. Hér á
landi er verið að byggja upp
ákveðinn vettvang þar sem
menn geta skipst á skoðunum
um margmiðlunartæknina og
þar á ég við Starfsmenntafélag-
ið. Það var stofnað í október
síðast liðnum og innan þess vé-
banda eru 50 skólar og
fyrirtæki sem annast starfs-
menntun. Þarna starfa verk-
efnahópar um ýmis markmið
og einn fjallar um margmiðlun.
Þar eru Morgunblaðið, DV og
fleiri sem ætla sér að nýta
margmiðlunina í fyrirtækja-
rekstri en eru tilbúin að skipt-
ast á skoðunum og móta sér
stefnu í grundvallaratriðum.“
Þurfa rithöfundar ekki að
aðlagast þessari nýju tcekni?
„Sumir rithöfundar fagurbók-
mennta eru býsna íhaldssamir
og það er allt í lagi með það.
Þeir sem vilja naga blýantinn
og hafa hann áfram í höndun-
um geta það. Samt sem áður er
það mjög mikilvægt fyrir marga
höfunda að byrja að hugsa um
þessa tækni sem opnar okkur
öllum nýja sýn og höfundum
trúlega nýja möguleika. I marg-
miðlunarefni má til dæmis lesa
texta eftir ýmsum lykilorðum.
Þá þurfa útgáfufyrirtæki vænt-
anlega á miklu fleiri höfundum
að halda en hingað til.“
Það voru mikil umbrot á
bókamarkaði fyrir síðustu
jól og slagur um verðlagn-
ingu, jafnvel talað um upp-
lausn. Hafa menn ekki velt
vöngum yfir þessu?
„Jú, það hafa þeir gert og sitt
sýnist hverjum. Innan Bóka-
sambandins eru vitaskuld mjög
mismunandi skoðanir því
þarna eru ólíkir hagsmunaaðil-
ar. En flestir virðast sammála
um að sá tími kemur aldrei aft-
ur sem var fyrir síðast liðið
haust. Núna er allt upp í loft.
Rithöfundar og útgefendur eru
búnir að semja upp á nýtt. Þeg-
ar horft er á bóksöluna þá
munu litlu bóka- og ritfanga-
verslanirnar eiga bágt áfram.
En þessari þróun verður ekki
snúið við. Bækur munu í meira
mæli verða seldar hjá stóru að-
ilunum og það stefnir allt í að
bókaverð verði frjálst. Á hinn
bóginn dregur Bókasambandið
ekkert úr því að af hálfu stórar
verslunar var beinlínis vegið að
bóksölunni í landinu fyrir síð-
ustu jól. Þar voru bækur seldar
undir framleiðsluverði. Það
metum við sem gjörsamlega
óþolandi athæfi og heggur
skarð í frjálsa verslun. Verslun
er ekki frjáls þegar búið er að
greiða með einstökum vörum á
viðlíkan hátt og virðist hafa ver-
ið gert þarna," sagði Ingi Bogi
Bogason.
TLjósmyndastöð-
J.inni Myndási að
Laugarásvegi 1 stendur
yfir Ijósmyndasýning
Einars Óla Einarsson-
ar þar sem hann sýnir
portrett. Sýningin ber
yfírskriftína Verur. Ein-
ar Óli stundaöi nám í
Ijósmyndun viö Bournemouth and Poole College of
Art and Design í Englandi og útskrifaöist þaöan
sumariö 1995 meö BTEC National Diploma. Sýn-
ingin er opin alla virka daga klukkan 10-18 og
laugardaga klukkan 10-16...
Þessa dagana kynna verslanir Skífunnar
fiöluleikarann Ann Sophie Mutter sem Ljsta-
mann tnánaðarins í klassískri tónlist. Listamaöur
mánaöarins kemur ávallt úr fremstu röö listmanna
og tónskálda og eru flölbreyttar geislaplötur með
verkum viökomandi boönar meö 20% afslætti. Þá
liggur frammi sérprentaö kynningarefni á íslensku
og aöeins er I boöi fyrsta flokks upptökur meö
bestu flytjendum sem völ er á. Anne Sophie Mutt-
er er aö margra áliti einn besti fiöluleikari sem
uppi er í dag. Frá því 1977 er hún hóf einleikara-
feril hefur hún leikiö í öllum helstu tónleikahöllum
heims, unnið til fjölda verölauna og gefiö út á
þriöja tug geislaplatna. Þar á meöal hefur hún
leikiö alla frægustu fiölukonserta Brahms, Mend-
elsohn og Tchaikovski. í janúar kom út diskur
sem inniheldur fiölukonsert Sibeliusar og var sú
upptaka valin upptaka mánaöarins af tónlistar-
tfmaritinu Gramophone...
Bandariska listakonan Karen Kunc hefur opn-
að sýningu í Sverrissal í Hafnarborg. Karen
er þekkt fyrir tréristur sínar og hér á landi vakti
hún fyrst athygli þegar mynd hennar vann fyrstu
verölaun á sýningunni Graphica Atlantica sem
haldin vará Kjarvalsstööum 1987. Síöan hefur
hún haldið tengslum viö ísland og var meöal ann-
ars gestakennari viö Myndlista- og handíöaskól-
ann áriö 1995. Karen hefur sýnt vföa um heim og
verk hennar er að finna f fjölmörgum söfnum. Hún
kennir ennfremur myndlist og hefur verið þátttak-
andi i ótal samsýningum. Sýningin f Hafnarborg
stendur til 29. apríl...
Á laugardaginn veröur opnuö fyrsta einkasýn-
JLJung Arnaldar Halldórssonar. Sýningin verö-
ur f Gallert Geysi aö Aðalstræti 2 og á henni eru
Ijósmyndir sem Arnaldur hefur tekiö af götulífi í
Paris. Arnaldur hefur áöur tekið þátt f skólasýning-
um f Bournemoth College og Parsons School of
Design þar sem hann nam Ijósmyndun. Arnaldur
starfar nú sem iönaöar- og auglýsingaljósmynd-
ari...
Bíbiog blakan nefnist
stuttur söngleikur eða
„óperuþykkni" sem sýntverö-
ur f Höfundasmiðju LR f
Borgarleikhúsinu á laugar-
daginn. Höfundar eru þrfr:
Árnmann Guðmundsson,
Sævar Sigurgeirsson og Þorgeir Tryggvason.
Þetta þrfeyki hefur á undanförnum árum sýnt þjóö-
inni grínferöislega áreitni meö verkum sinum og
sprelli, meöal annars hjá LA, Ríkisútvarpinu og
Kaffileikhúsinu. Óperan segir frá dularfullri ungri
stúlku sem sveiflast milli tveggja enn dularfyllri
karlmanna, en öll standa þau frammi fýrir óvænt-
um og sérkennilegum samfélags- og tilvistarspurn-
ingum. Leikendur eru Sóley Elíasdóttir, Kjartan
Guðjónsson og Felix Bergsson. Undirleik annast
Valgeir SkagQörð, en aðstoð við uppsetningu er í
höndum Ásdísar Skúladóttur. Höfundasmiöjan
hefur veriö starfrækt sfðan í haust og framvegis
veröa sýningar f Höfundarsmiðjunni á hverjum
Jaugardegi klukkan 16...
Kór Menntaskólans að Laugarvatni held-
ur tónleika í skólanum sínum í kvöld. Flutt
veröa lög eftir innlenda og erlenda höfunda, hæfi-
leg blanda af sígildri og léttri tónlist. Á laugardag-
inn heldur kórinn svo tónleika f Vestmannaeyjum.
Kórinn er fimm ára um þessar mundir og hefur
Hilmar Öm Agnarsson kantor 1 Skálholti veriö
stjórnandi hans frá upphafi...
Leikhópurinn Perlan heldur leiksýningu f
Perlunni klukkan 19 í kvöld í tilefni af 13 ára
afmæli hópsins. Kynnir verður Felix Bergsson
leikari. Leikatríöin sem flutt verða eru: Ég heyri
svo vel, Siggi var úti, Síðasta blómið, ískóginun
Mídas konungur og frumflutningur á Efþú giftist
Fyrsti alþjóðlegi bókadagurinn
verður haldinn þriðjudaginn
23. apríl sem er bæði
fæðingar- og dánardagur margra frægra
rithöfunda fyrr og nú, meðal annars
fæðingardagur Halldórs Laxness.
- Sæmundur Guðvinsson ræddi við
Inga Boga Bogason, formann
Bókasambandsins, í tilefni dagsins.
Hræringar
í bóka-
heiminum