Helgarpósturinn - 18.04.1996, Blaðsíða 23

FIMMTUDAGUR18. APRÍL1996
23
Tvær erlendar vaxtarræktarkon-
K j ur, þær Ericca Kern og Melissa
JIK1 Coates, komu til landsins á
þriöjudag, en þær þykja báöar standa
mjög framarlega í íþrótt sinni. Sú fyrri er
Bandaríkjameistari í þungavigt kvenna
en hin er handhafi meistaratitils áhuga-
manna í Kanada. „Stálkonurnar" dvelja
hér ásamt Ijósmyndaranum Bill Dobbins
á vegum Gym 80 og Þóra Kristín
Ásgeirsdóttir hitti þær aö máli.
Eger
Éger
ær Ericca Kern og Mel-
issa Coates eru atvinnu-
vaxtarræktarkonur í
fremstu röð og mjög eftir-
sóttar í auglýsingar og til
að skreyta forsíður blaða
og tímarita. Þær komu
hingað til lands á þriðjudag
ásamt ljósmyndaranum Bill
Dobbins. Tilefnið er Ijós-
myndasýning hans í Lista-
safni Akureyrar þar sem
helsta viðfangsefnið er sem
fyrr: Stálkonur. Þótt ýms-
um kunni að finnast Ericca
og Coates allnokkuð stór-
skornar þykja þær þó bein-
línis nettar og kvenlegar
miðað við vöðvamestu kon-
urnar sem fá ekki einu sinni
að taka þátt í mótum þar
sem þær hafa einfaldlega
sprengt staðlana.
Það eru ekki nema nítján síð-
an vöðvarækt kvenna hófst
með skipulögðum hætti, en áð-
ur hafði allt slíkt verið tabú:
konur sem lögðu stund á
vöðvarækt störfuðu einna helst
sem sýningargripir í fjölleika-
húsum. Fyrsta keppnin var
haldin árið 1977 og að sögn að-
gerðasinnans og vöðvabúnts-
ins Laurie Flerstein myndi sig-
urvegarinn þar varla komast að
í venjuiegri fegurðarsamkeppni
núna. Formæður vaxtarræktar-
innar á þessari öld eru tvær,
samkvæmt Fierstein. Annars
vegar kona að nafni Ivy Russell
sem hafði upphandleggi af
sömu stærðargráðu og Þjóð-
verjinn Max Schmeling er sigr-
aði þungavigtarmeistarann Joe
Luis á kreppuárunum. Hins
vegar Abbey Stockton, sem
vakti athygli í Kaliforníu á
fimmta áratugnum fyrir vaxtar-
lag sitt og skrifaði reglulega
greinar um vaxtarrækt.
Lisa Lyon var sú vaxtarrækt-
arkona sem fyrst gerði garðinn
frægan. Síðan eru liðin 15 ár og
Rachel McLish fylgdi í kjölfarið.
„Nokkrum árum seinna klofn-
aði þessi litla hreyfing, þær
sem stóðu fremstar tilkynntu
að nú væru þær búnar að ná tii-
ætluðum árangri," segir Fier-
stein. „Þær þurftu að eigin áliti
bara að fínpússa eitt og annað.
Á sama tíma kom fram á sjónar-
sviðið áströlsk kraftlyftinga-
kona, Bev Francis, en hún var
það sem mörgum fannst vera
kvenkyns ófreskja, áhorfendur
hrylltu sig og hún átti ekki
möguleika í neinni keppni. Hún
komst hinsvegar seint og um
frík...
gyðja.
síðir í þriðja sæti í keppninni
Ungfrú Ólympía. En það var
ekki fyrr en Francis hafði skorið
sig mikið niður, farið í meiri-
háttar andlitslyftingu, sett á sig
langar gervineglur og látið kýla
út á sér brjóstin með sílikoni."
Áhugalausar um pólitíkina
Bill Dobbins segir Ericcu og
Melissu algerlega áhugalausar
um pólitíska umræðu kringum
vaxtarrækt. „Þær eru fyrst og
fremst íþróttakonur og sinna
því af alhug.“ Þau þrjú líta held-
ur ekki á Laurie Fierstein sem
vaxtarræktarkonu. „Hún er ekki
í Alþjóðasambandi vaxtarrækt-
arfólks og hún tekur ekki þátt í
keppni," segir Dobbins. „Hún er
fyrst og fremst öfgamanneskja
en hún hefur rétt fyrir sér í
einu: líkamsgerð fólks er mis-
munandi frá náttúrunnar
hendi. Það breytir aftur á móti
ekki þeirri staðreynd, að það er
ákveðin hefð fyrir viðteknum
fegurðarsmekk. Fierstein lítur
ekki þannig út og þess vegna er
hún á móti.“ Fierstein skilgrein-
ir vöðvarækt kvenna fremur
sem pólitíska aðgerð en íþrótt.
Ljósmyndarinn Bill Dobbins
hefur annars áður komið hing-
að til lands og sýnt ljósmyndir
þegar Hannes Sigurðarson list-
fræðingur tók hann upp á sína
arma og sýndi myndir hans á
Mokka árið 1993. Myndirnar
fengu talsverð viðbrögð. Dobb-
ins er mikill áhugamaður um
vöðvarækt og á sæti í ýmsum
alþjóðlegum dómnefndum, auk
þess að skrifa reglulega og
birta ljósmyndir í stærstu lík-
amsræktartímaritunum.
Sama ár og þessi fyrri sýning
Dobbins var haldin hér á landi
hélt Laurie Fierstein samkomu í
New York sem hún skírði Hátíð
stœltustu kvenna heims þar sem
fram komu utanveltu Stálkonur
og vakti sýningin mikla athygli.
Til gamans má geta þess, að ís-
lenskur Ijósmyndari, Björg
Arnarsdóttir, festi hátíðina á
filmu og prýddi ein þeirra for-
síðu stórblaðsins New York
Times.
Að hafa samþykki
umhverfisins
„Ég hef stutt við bakið á kon-
um í vaxtarrækt en þeim er
hvað eftir annað stillt upp and-
spænis því hvort þær hafi sam-
þykki umhverfisins eða ekki,“
segir Bill Dobbins. „Þær hafa
bæði átt sér stuðningsmenn og
andmælendur og þeir blaða-
menn sem hafa stutt þær hafa
frekar reynt að vernda þær fyr-
ir þessari umræðu. Vaxtarrækt
er ekki spurning um skoðanir

heldur stranga líkamsþjálfun."
Bill skrifaði reglurnar fyrir
fyrsta vaxtarræktarmót kvenna
í heiminum og því er ekki úr
vegi að spyrja, að hvaða leyti
þær séu frábrugðnar reglum í
líkamsrækt karla. „Ef þú horfir
á tennis karla og kvenna þá er
ljóst að konur hafa minni líkam-
lega burði og styrk. Þegar þær
keppa innbyrðis kemur það
ekki að sök. Það er eins með
vaxtarræktina: hún verður að
taka tillit til þess að líkami kon-
unnar er öðruvísi um leið og
hún dregur fram sameiginlega
þætti. Við gerum ráð fyrir kven-
íeika og mýkt og ég benti á í
reglunum, að þessi munur
myndi koma sjálfkrafa í ljós.
Konur eru bæði smágerðari og
þeirra bakgrunnur leggur þeim
til ólíkan stíl. Þær pósa til dæm-
is öðruvísi en karlarnir. Við
þurfum með öðrum orðum ekki
að tryggja í reglunum að dóm-
ararnir sjái muninn heldur hitt,
að þeir sjái líkindin."
Ericca bætir við að það sé
aldrei hægt að aðlaga sig kröf-
um dómarana algerlega. „Þú
verður einfaldlega að líta út
eins og þú gerir og vona að
þeim líki það.“
Sálfræðilega erfið íþrótt
fyrir konur
Hvorki Melissa né Ericca
segjast hafa átt sér neinar fyrir-
myndir heldur hafi þærýiurft að
búa þær til jafnóðum. „Eg fór að
sjá myndir af vaxtarræktarkon-
um í blöðum," segir Ericca. „Ég
man eftir að hafa sé mynd af
Cory Everson og hugs að: Það
er allt í lagi að hafa vöðva." „Ég
sjokkeraðist bæði og var ögrað
af því að sjá svona myndir," seg-
ir Melissa. „Ég man eftir að hafa
skoðað svona blað með vini
mínum og hann hryllti sig. En
mér fannst þetta frábært og
langaði strax til að verða svona."
„Sálfræðilega er þetta erfið
íþrótt fyrir konur," segir Bill.
„Þær þurfa að leggja mun harð-
ar að sér til dæmis í mataræði
og það gerir árangur þeirra ekki
síst aðdáunarverðan. Þetta er
sjálfsögð íþrótt fyrir karla, en
konurnar reka sig á veggi.“
„En málið er, að mér líkar
þessi ögrun,“ segir Ericca. „Ef
einhver segir að ég geti ekki
gert eitthvað. Þá geri ég það til
að sanna hið gagnstæða."
Frík eða gyðja...
Hefðbundin vaxtarrækt snýst
um að ná fram sköpulagi innan
ákveðinna staðla, sem fyrir-
fram hefur verið ákveðið að séu
þokkafullir. Fyrir utan þær kon-
ur sem fara í ræktina til þess að
halda aukakílóum í skefjum og
hinar sem taka þátt í alþjóðleg-
um keppnum eru fjölmargar
konur sem hafa sprengt utan
að sér hefðbundin mál og kjósa
samt enn að þenja líkama sinn.
Alvöru stálkonur.
Laurie Fierstein telur þetta
framar öðru spurningu um að
konur hafi það sköpulag sem
þær kjósa — án þess að sæta
refsingu. Hún segir ennfremur:
„Þrátt fyrir gríðarlega fordóma
í garð annarra kvenna, sérstak-
lega þeirra feitu, viðurkennir
samfélagið þær upp að vissu
marki. Allar nema Stálkonuna.
Hún þykir viðbjóðsleg. Varla
mennsk. Algjört frík.“
Það sem þykir svo fráhrind-
andi við stálkonur skyldi þó
aldrei vera það, að þær njóta
þess — og leggja reyndar í það
gífurlegan sjálfsaga og vinnu —
að viðhalda útliti sem samfélag-
inu finnst almennt fráhrind-
andi? Það er tæpast hægt að
hugsa sér meiri ögrun, en um
leið setur það spurningamerki
um hefðina og hvað stjórnar
hefðbundnu mati á fegurð.
En Fierstein er skítsama þótt
hún sé kölluð frík. „Ég er það,“
segir hún einfaldlega. „Þegar
áhorfandinn hefur yfirunnið
sínar eigin fóbíur rankar hann
kannski við sér einn góðan veð-
urdag og uppgötvar nýja teg-
und af fegurð." „Ég var álitin
frík þar sem ég ólst upp í smá-
bænum Thunder Bay í Ontario
í Kanada," segir Melissa. „En
þegar hún kom til Kaliforníu
var hún álitin gyðja,“ bætir Bill
Dobbins við.
Viðhorf almennings
brenglað
„Við eigum í höggi við fjöl-
miðla sem notast fremur bað-
fatamódel heldur en vaxtar-
ræktarkonur meðan vaxtar-
ræktarkarlarnir fá nóg að gera,“
segir Bill. „Fólk kemur til mín
með myndir úr blöðum og seg-
ist gjarnan vilja líkjast mér en
ekki eins og ég lít út þegar ég er
skorin," segir Ericca. „Einu
sinni var ég í Disneylandi ásamt
fjölskyldu minni og sat þar á
bekk ásamt konu sem vóg 300
pund, en offita er orðin viðvar-
andi vandamál í Bandaríkjun-
um. Mér fannst undarlegt að
það störðu fleiri á mig í undrun
og hneykslan en hina konuna
og það sýnir kannski hvað
þetta er brenglað viðhorf."
Bæði Ericca og Melissa hafa
þó fengið nóg að gera, enda
þykja þær mjög nettar og fín-
legar miðað við ýmsar stálkon-
ur sem líkt og Fierman komast
ekki að í alþjóðlegum keppn-
um.
Ericca var
anorexíusjúklingur
Sjálf var Ericca anorexíusjúk-
lingur þegar hún hóf að stunda
vaxtarrækt en hún hefur verið í
ræktinni í samtals ellefu ár. „Ég
lærði af mömmu, að fylgjast
stöðugt með vigtinni og hafa
áhyggjur af aukakílóunum, en
mér tókst þó að dylja ástandið
fyrir þeim ansi lengi eftir að
það var komið á sjúklegt stig.
Þegar það uppgötvaðist var þó
gripið í taumana.“
Hún segir einnig, að þrátt fyr-
ir að vera þjálfari og atvinnu-
manneskja í faginu láti hún fjöl-
skyldu sína koma fyrst og síðan
íþróttina — hún á eiginmann
og sjö ára dóttur — enda sé
hún engin öfgamanneskja.
„Ég var áður keppnismann-
eskja í tennis og fjölskyldu
minni þótti mjög sárt að ég
þyrfti að gefa það upp á bát-
inn,“ segir Melissa en hún er
einhleyp. „Það kom upp smá-
vegis líkamsræktaráhugi í
heimabænum og ég fór í vaxt-
arræktina á fullu. Við vorum
tvær stelpur í bænum sem
stefndum ótrauðar á atvinnu-
mennsku. í bænum mínum búa
mestmegnis fávísir sveitalúðar
— karlmenn sem að héldu að
ég vildi vera karlmaður. Núna
er ég flutt til San Diego þar sem
ég ætla að halda áfram að þjálfa
mig upp og stefna á keppni."
„Það er auðvelt að lenda í
vandamálum ef maður hefur
ekki nógu venjulegt útlit,“ segir
Ericca. „Ég hef oft þótt of öfga-
kennd, of vöðvamikil en nú er
markaðurinn að opnast.“
Fáir líkamar
eru fullkomnir
En eru þær ekkert hræddar
um að missa stjórnina og geta
ekki hætt: verða meiri um sig
en þær vilja? „Að byggja upp
vöðva hefur sín takmörk," segir
Bill. „Líkt og þeir sem æfa
spretthlaup geta ekki hlaupið
stöðugt hraðar og hraðar með
aukinni þjálfun segir líkami
Vcixtarræktarfólks líka stopp.
Vaxtarrækt snýst um að smíða
listaverk úr líkamanum, en það
geta ekki allir líkamar náð full-
komnu samræmi með mikilli
þjálfun. Aðeins fáir líkamar búa
yfir þessari fullkomnun. Við
getum tekið sem dæmi Lindu
Murray, sem er Ungfrú Ólymp-
ía. Hún er líkust skúlptúr þar
sem ríkir fullkomið samræmi."
Bill bætir við: „Vaxtarrækt
verður aldrei alveg allra, en
það sama gildir um óperuhús
sem ekki er hægt að reka á
miðasölunni einni. Fæstir
óperuunnendur gætu hlustað
stöðugt á óperur. Mikilvægi lík-
amsræktar liggur heldur ekki
einungis í fólkinu á sviðinu
heldur möguleikunum sem það
opnar. Það sýnir fram á hvernig
er hægt að öðlast ákveðið útlit
á róttækan hátt.“
Stöllurnar þvertaka fyrir, að
hafa notað nokkur lyf til að
hraða framförum og Bill segir
að þeir sem noti lyf séu oftast
fólk sem hefur ekki það sem til
þarf, en er samt mjög áfram um
að taka hröðum framförum.
„Hormónalyf eru misnotuð í
flestum íþróttagreinum og alls
ekki jafn mikið í vaxtarrækt og
af er látið. Það eru fyrst og
fremst fjölmiðlar sem hafa
skapað þá ímynd. Það er tækn-
in sem virkar. Það er allur gald-
urinn.“
Þingað um
Stálkonuna í New York
í apríl 1997 er fyrirhugað mál-
þing um Stálkonuna í New York
með ýmsum skærustu menn-
ingarstjörnum Bandaríkjanna.
Ennfremur eru líkur á að Sam-
tímalistasafnið í New York taki
Stálkonuna til umfjöllunar. En
núna, ári áður en þetta gerist,
verður málþing um stöðu kven-
ímyndarinnar í Gerðubergi þar
sem íslenskar konur fá tækifæri
til að spyrja stálkonurnar
spjörunum úr... Þar má búast
við fjörugum umræðum um
þetta fyrirbæri sem sumum
finnst vera pólitískt, öðrum fag-
urfræðilegt og enn öðrum
hreinlega ljótt. Aðspurðar um
hvers þær væntu að íslending-
ar mundu helst spyrja sögðu
Ericca og Melissa, að á slíkum
fundum væri einkum spurt um
persónulega hluti: sér í lagi að-
ferðir og árangur.