Alþýðublaðið - 19.03.1976, Blaðsíða 6

6 VIDHORF
í kjölfar nýafstaðinna vinnudeilna og
allsherjarverkfalls - og umræðna um
tap þjóðarbúsins vegna allsherjar-
stöðvunar atvinnurekstrar í landinu -
þá hefur Alþýðublaðið leitað til
nokkurra forvígismanna launþega og
atvinnurekenda og innt þá álits á
þessari spurningu:
verkföll
eru ekki
úrelt
Snorri Jónsson,
framkvæmdastjóri
Alþýðusambands is-
lands:
1. Það kemur til mála að
breyta vinnumálalöggjöfinni
að þvi leyti, er tekur til sátta-
semjaraembættisins sjálfs.
Þar á ég við að sáttasemjara-
starfið ætti að vera aðalstarf
þess manns, sem gegnir þvi
hverju sinni. Þá þyrfti að
skapa embættinu betri skil-
yrði, sérstaklega að þvi er
snertir aðstöðu til fundahalda,
þannig að ekki sé visað úr ein-
um staönum til annars með
sáttastarfið eins og átt hefur
sér stað að undanförnu.
Ég tel að nauðsynlegt sé að
algert samkomulag verði milli
aðila vinnumarkaðarins um
hverjar þær breytingar, sem
gerðar kunna að verða á ein-
stökum atriðum er varða
samskipti þessara aðila.
2. Min skoöun er sú, að ekki
veröi gerðar neinar þær um-
bætur á skipulagningu og
framkvæmd samningavið-
ræðna, sem sköpum skipti, um
fljótvirkari vinnubrögö þó að
ýmislegt megi sjálfsagt lag-
færa i þessum efnum. 1 þessu
sambandi er rétt að minna á,
að bæði verkalýðssamtökin og
samtök atvinnurekenda hafa
margt vel verkfært fólk i
skipulagningu og samninga-
tækni almennt. Þá hefur
sáttasemjari rikisins mikla
færni og reynslu i sáttastörf-
um og við hlið hans starfa oft á
tiðum mjög hæfir sátta-
nefndarmenn.
Það á hér við sem áður er
sagt, að vænlegast er til
árangurs, að fulltrúar Alþýðu-
sambandsins og atvinnurek-
enda komi sér saman um
hugsanlegar breytingar i
þessum efnum.
3. Verkföll eru ekki úrelt og
ekki likur til að þau verði það i
náinni framtið. Þau eru
nauðungarúrræði, sem verka-
lýössamtökin beita þegar sýnt
er að réttmætar kröfur félags-
manna nást ekki fram öðru-
visi.
4. Ég er þeirrar skoðunar að
gott samstarf milli faglegra
og pólitiskra forystumanna
verkalýðshreyfingarinnar sé
nauðsynlegt til að sem beztur
árangur náist hverju sinni. 1
þeirri deilu, sem nú var uð
ljúka var þetta samstarf með
miklum ágætum.
Fjölmiðlar geta haft mikil
áhrif i vinnudeilum — eins og
á öðrum sviðum — bæði til
góðs og ills. Málefnalegar um-
ræður og upplýsingar fjöl-
miðla eru alltaf af þvi góða.
5. Rikisstjórnir eiga ekki að
hafa bein afskipti af kjara-
samningum.
6. Ég tel að miklu skipti að
fulltrúar verkalýðshreyfing-
arinnar og atvinnurekenda
hafi nána samvinnu um
hugsanlegar skipulags-
breytingar varðandi
samningaviðræður.
•
Vinnu-
löggjöfiner
algerlega
óviðunandi
ólafur Jónsson,
framkvæmdarstjóri
Vinnuveitenda-
sambands Islands:
1. Ég tel að vinnulöggjöfin
sé algerlega óviðunandi.
Vinnuveitendasamband ís-
lands hefur margsinnis gert
tillögur um breytingar. Siðast
var samþykkt tillaga um
margþættar breytingar á
vinnulöggjöfinni á aðalfundi
Vinnuveitendasambandsins
1975.
2. Ég tel að i þessu máli
þurfi mikilla endurbóta við.
Það má margt um þetta segja.
Þó tel ég að mikilvægt sé, að
kröfugerð aðildarfélaga Al-
þýðusambands íslands þurfi
að vera betur unnin og kröfur
samræmdar. í öðru lagi tel ég
að greinargerð með kröfum og
svörum vinnuveitenda þurfi
að liggja fyrir áður en sátta-
meðferð hefst. I þriðja lagi tel
ég að sáttameðferðin þurfi að
vera skipulegri og forðast
verður að láta stóran hóp
manna sitja dögum saman að-
gerðarlitinn eða aðgerðar-
lausan.
Fjölmörg önnur atriði þarf
að hafa i huga við endurskipu-
lagningu á samningaviðræð-
um. Má þar nefna húsnæðis-
aðstöðuna, skipulag funda og
framlagningu skjala, trufl-
andi áhrif fólks, sem ekki er i
samninganefndum o.s.frv.
3. Ég tel verkföll úrelt og
einnig að þau tryggi enga
hagsmuni, heldur þvert á
móti. Enda sýnir reynslan
það, að verkföll valda tjóni
fyrir þjóðarbúið, fyrir alla
landsmenn og mestu fyrir þá,
sem verst eru settir.
Um það hvað ætti þá að
koma i staðinn er ekki hægt að
ræða i stuttu máli. Ég tel að
um þetta mál þurfi samnings-
aðilar að hafa itarlegar um-
ræður. Þaö þarf að finna leiðir
sem ekki valda tjóni, tryggja
réttlæti og veita öryggi, bæði
launþegum og vinnuveitend-
um.
4. Ég tel óheppilegt að mikl-
ar deilur fari fram milli
stjórnmálamanna og i fjöl-
miðlum um kjaramál meðan á
kjarasamningum stendur.
Það eykur erfiðleikana við að
ná skynsamlegu samkomu-
lagi. Hins vegar tel ég sjálf-
sagt að fréttir af samningum
berist með eðlilegum hætti og
þá helzt á vegum sáttanefnd-
armanna eða með samræmd-
um fréttaflutningi aðila. Við-
töl við einstaka menn, sem
standa i samningaviðræðum,
og birt eru i fjölmiðlum geta
haft mjög truflandi áhrif á
gang samningaviðræðna..
5. Ég tel að kjarasamningar
eigi fyrst og fremst að vera á
milli vinnuveitenda og laun-
þega, en hinu er ekki að leyna,
að oft er nauðsyn að hafa sam-
ráð viö stjórnvöld vegna þess
að kjarasamningar snerta svo
mjög stjórn efnahagsmála,
t.d. skattlagningu, tryggingar,
gengi krónunnar og svo
kannski siðast en ekki sizt
hversu stóran hlut rikið á að
taka af þjóðartekjunum.
6. Ég tel að það sé fyllilega
timabært að þessi mikilvægu
mál séu tekin föstum tökum og
þeir aðilar, sem hlut eiga að
máli taki þau til alvarlegrar
umræðu. Það eru likur til að
auðveldara sé að ræða þessi
mál af fullri einurð og hrein-
skilni nú þegar samningum er
lokið og gott svigrúm til næstu
allsherjarsamninga og þar á
ég einnig við f jölmiðla og ekki
þó sizt við Alþingi, sem ég tel
að ætti að taka málið til með-
ferðar.
Föstudagur 19. marz 1976 hlaffé
ER ORÐH)
BREVTA
Innri
skipulags-
breytingar
nauðsyn-
legar
ólafur Hannibalsson,
skrifstofustjóri ASi:
1. Það er min skoðun, að
samtök beggja aðila vinnu-
markaðarins þurfi fyrst sjálf
innbyrðis að lita á ýmis mál er
vinnulöggjöfina varða — eink-
um þó samningagerðina sjálfa
— og móta sér ákveðnar
skoðanir i þeim efnum og
siðan setjast niður og semja
um þær breytingar á vinnu-
löggjöfinni, sem þeir geta sætt
sig við.
Ég tel t.d. að hvorugur aðil-
inn sé skipulagslega i stakkinn
búinn til þeirra stóru sam-
flota, sem nú tiðkast, og vilja
fara meira og minna úr bönd-
unum. Innri skipulags-
breytingar eru þvi nauðsyn-
legur undanfari löggjafar-
breytinga.
Þó munu báðir aðilar sam-
mála um að breyta megi em-
bætti sáttasemjara til hins
betra. Það verði fast embætti
en ekki aukaverk og eflt til
muna. Þar ætti að fara fram
stöðug athugun á öllum
samningum, hvort sem þeir
eru gerðir fyrir milligöngu
embættisins eða ekki, og hann
ætti að starfa i nánu samráði
við Þjóðhagsstofnun og Hag-
stofu, sem sjái um að öll
þýðingarmikil þjóðhags-
statistik sé jafnan á takteinum
fyrirvaralitið.
í höfuðatriðum hafa ekki
komið fram þeir agnúar á
vinnulöggjöfinni er krefjist
umbyltingar. Hinu fer ekki
hjá, að á svo öru breytinga-
skeiði, sem yfir landið hefur
dunið siðustu 40 ár, ekki sizt i
félagslegum efnum, hljóti
ýmislegt að þurfa endur-
skoðunar við. Um það út af
fyrirsig geta menn verið sam-
mála. En hætt er við að menn
verðilittsammála um hvernig
sú endurskoðun eigi að vera,
og hversu viðtæk og róttæk.
Vinnuveitendur hafa mótað
kröfur um endurskoðun, sem
flestar miða að þvi að skerða
svigrúm og athafnafrelsi
verkalýðshreyfingarinnar,
draga úr krafti hennar og um-
svifum sem fjöldahreyfingar.
Meðan svo standa sakir, kýs
verkalýðshreyfingin sem
minnstar breytingar, og
minnir á, að lagafyrirmæli ein
sér eru litt vænleg til að leysa
hagsmunadeilur stórra þjóð-
félagshópa. Rétt er að hafa
hugfast, að hér er ekki um að
ræða persónulegar deilur milli
Björns Jónssonar og Jóns H.
Bergs. í flestum slikum deil-
um er verið að reyna að leysa
100 og jafnvel 1000-ir smærri
og stærri atriða, sem snerta
lif, kjör og velliðan tugþús-
unda fólks á vinnustað.
2. Skipulagning og fram-
kvæmd hinna stóru samflota
er i rauninni einn samfelldur
óskapnaður þar sem vinstri
höndin á erfitt með að vita
hvað sú hægri er að gera.
Stefnt hefur verið að auknu
lýðræði með gifurlegri fjölgun
fólks i samninganefndum, en
þvi mikið til gleymt, að þó 2-
300 manns semji fyrir 40 þús.
manna hreyfingu i stað 10, er
ekki þar með sagt að lýðræðið
hafi aukizt 20-30 falt. Lýðræði
byggist fyrst og fremst á þvi,
að þeir, sem kjósa fulltrúana
hafi sem gleggsta fræðslu og
upplýsingar um hvað þeir eru
að gera og með hvaða rökum
þeir samþykkja eitt en snúast
gegn öðru, svo að þeir geti að
lokum lagt raunhæft mat á
niðurstöðurnar. Fámenn sam-
stillt samninganefnd, sem
hefur fengið að vegarnesti
skýrt afmörkuð og skilgreind
stefnumiö, er aö minu viti lik-
legri til að ná hagstæðum
árangri fyrir umbjóðendur
sina, en hundruð manna, sem
fara af stað með óljósar kröfur
i hundraðatali, sem enginn
hefur reiknað út hvað þýða i
beinhörðum peningum.
3. Nei. An verkfallsréttar
yrðu engir samningar, það
sýnir reynslan. Þvingaður
gerðardómur (op.stm.) hefur
alls staðar gefizt illa til lengd-
ar. Verkföll eru lika öryggis-
ventill i þjóðfélaginu, menn
blása út samansöfnuðum
kvartanaefnum. Þjóðfélög án
verkfalla dragast aftur úr i
tækniþróuninni. Betra sátta-
kerfi, betra skipulag deilu-
aðila sjálfra, geta gert verk-
föll fátiðari en aldrei leyst þau
af hólmi.
4. Ahrif og afskipti stjórn-
málamanna og fjölmiðla geta
beinzt að þvi að beina samn-
ingum og vinnudeilum inn á
aðrar brautir en að er stefnt.
Þá eru þau forkastanleg. En
þau geta lika verið hagstæð
eins og ótal dæmi sýna. Fjöl-
miðlarnir geta haft miklu
meiri og jákvæðari áhrif en
þeir nú gera, ef þeir héldu uppi
stöðugri fræðslu um þessi mál
og réðu til sin sérfróða menn á
þessu sviði.
5. Rikisstjórnir eiga ekki að