Alþýðublaðið - 19.03.1976, Blaðsíða 10

lO STJðRNMÁL
Föstudagur 19. marz 1976
Otgefandi: Alþýðuflokkurinn. Hekstur:
Rey kjaprent hf. Tæknilegur fram-
kvæmdastjóri: Ingólfur Steinsson. Rit-
stjóri og ábyrgðarmaður: Arni Gunnars-
______________________ son. Ritstjóri: Sighvatur Björgvinsson.
Ritstjórnarfulltrúi: Bjarni Sigtryggsson. Aðsetur ritstjórnar er i
Siðumúla 11, simi 81866. Auglýsingar: simi 28660 og 14906. Prentun:
Blaðaprent h.f. Askriftarverð: 800 krónur á mánuði og 40 krónur i
lausasölu.
alþýóu-
blaðiö
Eina Ijósiö, sem lýsti
Samvinnuhreyfingin á íslandi er að minnsta
kosti tveim áratugum eldri en verkalýðshreyf-
ingin, og Samband islenzkra samvinnufélaga er
14 árum eldra en Alþýðusamband íslands og
Alþýðuflokkurinn. Kaupfélögin náðu tiltölulega
skjótum árangri með stórhækkun útflutnings-
verðs og stórlækkun innfluttrar vöru fyrir
félagsmenn sina. Þetta varð sökum þess, að
kaupfélögin börðust við ört hnignandi vald
erlendra kaupmanna, en verkalýðsfélögunum
reyndist þyngri róðurinn gegn innlendum
atvinnurekendum, sem voru að sækja i sig
veðrið i upphafi togaraaldar.
Af þessari reynslu var alþýðuhreyfingunni
hér á landi frá upphafi ljós þýðing samvinnu-
stefnunnar og batt við hana miklar framtiðar-
vonir. Jafnaðarmenn tóku sér fyrir hendur að
endurbæta þjóðfélagið með starfi i verkalýðs-
félögum, samvinnufélögum og umbótum
gerðum á vettvangi Alþingis. í fyrstu stefnuskrá
Alþýðusambandsins — Alþýðuflokksins mátti
lesa þessi orð 1916: „Samvinnufélagsskapurinn
var um mörg ár eina ljósið, sem lýsti i nátt-
myrkri framfaraleysis hér á landi.”
Margt hefur breytzt á rösklega hálfri öld, og
bæði samvinnuhreyfingin og verkalýðs-
hreyfingin eru nú á dögum stórveldi, hvor á sinu
sviði, sem jafnvel sæta gagnrýni fyrir að vera of
voldug i litlu þjóðfélagi. Það reynir á bein
forustumanna beggja hreyfinga að missa ekki
sjónar á grundvallarhugsjónum og þjónustu-
hlutverki hreyfinganna.
Jafnaðarmenn styðja báðar þessar alþýðu-
hreyfingar og byggja enn miklar vonir við sam-
vinnurekstur hér á landi. Hann er eitt þýðingar-
mesta form félagsreksturs og samhjálpar, sem
eiga að einkenna ísland framtiðarinnar.
Úlafur Friðriksson
Margt hefur verið rif jað upp af sögu Alþýðu-
flokksins og Alþýðusambandsins á nýliðnu
sextugsafmæli þeirra. Þar hefur nafn Ólafs
Friðrikssonar komið oft við sögu, enda vann
hann stórbrotið brautryðjendastarf á þeim
árum, og hefur það i seinni tið engan veginn
verið metið sem skyldi. Væri óskandi, að góður
sagnfræðingur rannsakaði og ritaði ævisögu
hans.
Ólafur kom heim eftir langa dvöl i Danmörku
1914 — heittrúaður baráttumaður fyrir alþýðu
og jafnaðarstefnu. Hann var vetur á Akureyri,
stofnaði þar fyrsta jafnaðarmannafélagið, stóð
að framboði til bæjarstjórnar og ritaði fyrstu
stefnuskrá islenzkra jafnaðarmanna. Hann hélt
til Reykjavikur 1915, hóf útgáfu „Dagsbrúnar”
með stuðningi verkalýðsfélaga, tók þátt i
stofnun Hásetafélagsins og átti mikinn þátt i
stofnun ASl og flokksins. Mörg baráttumál hans
frá þeim árum eru enn efst á dagskrá hjá
þjóðinni, svo sem jafnrétti kvenna og þjóðareign
landsins. Hann sá sókn alþýðunnar á þeim árum
i sögulegu ljósi, og benti á það einstæða tæki-
færi, sem hér gafst til að koma á þjóðfélagi
frelsis og jafnréttis, áður en nútima kapitalismi
festi hér rætur. Hann mótaði markmið og benti
á leiðir, hann var hetjulegur ræðumaður og einn
beittasti penni, sem hreyfingin hefur átt. Ólafur
er maður, sem unga fólkið þarf að kynnast.
BRÉF AÐ AUSTAN:
ALÞYBfl! VAKNAÐU!
ENN ER VERIÐ
AÐ PYNTA FÚLK
OG LIMLESTA!
Þ.E.M. skrifar:
Nú er sjónvarpið um
það bil að ljúka útsend-
ingum á fræðslu-
myndaflokki um
baráttu gegn þræla-
haldi. 1 umræddum
myndaflokki kemur að
nokkru leyti fram
grimmdin og kúgunin
sem svertingjarnir
urðu að þola af hvita
manninum.
Þó er rétt að gera ráð fyrir, að
atriðin séu tilfærð Bretum i hag.
Þar sem myndin er brezk að
uppruna. Ekki er fátitt að fólk
hafi lokað fyrir sjónvarpið, þeg-
ar að þessum dagskrárlið hefur
komið, það hefur ekki treyst sér
til að horfa á slika grimmd.
Þeir, sem hins vegar leggja
það á sig, að horfa á þættina,
telja sér margir hverjir trú um
að þrælasala og ómannúðleg
meðferð tilheyri aðeins liðnum
tima. Færri skilja að þumal-
skrúfur og gapajárn voru aðeins
upphafið að nútima pyndinga-
tækni.
Alþýðan hvergi
óhult
Við fáum i fjölmiðlum fréttir
um þúsundir og aftur þúsundir
manna, sem hnepptir eru i
fangelsi viða um heim. Þetta
fólk hefur ekki unnið annað til
saka en að standa vörð um rétt
sinn til að lifa og um sitt tak-
markaða frelsi.
I löndum þar sem fasista-
stjórnir ráða, til dæmis á Spáni,
i Uruguay, i Chile og miklu
viðar, er alþýðan hvergi óhult
fyrir fasistalögreglunni, hvorki
nætur né daga. Fólk er dregið til
yfirheyrzlu og pyntað á hinn
hroðalegasta hátt, timum og
jafnvel dögum saman.
í stað þumalskrúfu eru nú
notuð ýmiss konar verkfæri. Til
dæmis er rafstraumi hleypt á
fólk, viðkvæmustu iikamshlutar
eru brenndir, glóandi teinar eru
reknir upp i leggöng kvenna og
ýmsir kynferðisglæpir framdir.
— Neglur eru rifnar af fólki, það
barið og limlest, sett klofvega á
eggjárn og svo mætti lengi telja.
„Fundnir sekir”
Fólk, sem lifir pyndingarnar
af, er i flestum tilvikum flutt i
fangelsi. Þar grotnar það niður
við aðstæður, sem engri skepnu
væru boðnar. Einstaka
manneskja fær þó aftur að fara
heim til sin, en hinir eru þó
fleiri, sem eru „fundnir sekir”
um eitthvað og siðan liflátnir.
Málaliðar, sem réðu sig til
Angóla fengu þjálfun i „yfir-
heyrzlutækni”. Það er hægt að
orða hlutina nógu faglega i sjón-
varpsviðtali, en hvað skyldi
„yfirheyrzlutækni” vera annað
en pyndingaraðferðir?
Það eru mjög takmarkaðar
upplýsingar, sem sleppa. út úr
fasistarikjum, svo það er aug-
ljóst, að við fréttum aðeins um
litið brot af ósómanum, sem á
sér stað i heiminum. Samt
nennir fólk ekki að hugsa um
heiminn i heild, hvað þá að
reyna eitthvað til úrbóta.
Kemár okkur
ekki við?
Við hér uppi á tslandi teljum
okkur gjarnan trú um að það
sem gerist úti i heimi komi
okkur ekki við, svo framarlega,
sem það skerðir ekki efnahag
okkar.
Það er sannarlega þægilegt að
loka augunum fyrir umheimin-
um og skipuleggja i rólegheitum
sumarfriið eða eldhúsinnrétt-
inguna. Svo þarf lika að bjarga
ýmsu fyrir góðgerðarklúbbana.
Þvilik yfirborðsmennska!
Hvað gera svo ráðamenn okk-
ar? Reyna þeir að gera eitthvað
til úrbóta i mannréttindamál-
um. Nei, þeir loka bæði augum
og eyrum og það fast. Er ekki
kominn timi til að alþýðufólk i
hinum svonefndu lýðfrjálsu
löndum, vakni til meðvitundar
um samábyrgð og skyldu sina
gagnvart undirokaðri alþýðu
fasistarikjanna?
Þ.E.M.