Alþýðublaðið - 31.03.1976, Qupperneq 7

VETTVANGUR 7
öu
biaðíö Miðvikudagur 31. marz 1976.

skil, heldur aðeins drepið á það
helzta. Útlit og horfur i hinum
einstöku iðngreinum eru mjög
misgóðar eins og sjá má i upp-
talningunni hér á eftir.
Matvæla- og drykkjar-
vöruiðnaður
Ekki eru fyrirsjáanleg nein af-
gerandi þáttaskil i þessari
grein. Starfshópurinn spáir lit-
illi mannaflaaukningu, heldur
mun framleiðniaukning mæta
aukinni eftirspurn. Ekki eru
forsendur fyrir útflutningi
vegna hins háa framleiðslu-
kostnaðar.
Vefjar-, fata- og
skinnaiðnaður
Spáð er töluverðri vinnuafls-
aukningu i þessari grein. Vax-
andi hluti framleiðslunnar verð-
ur fluttur út, og þá aðallega ull-
ar- og skinnavörur ef efld verð-
ur vöruþróunar- og markaðs-
starfsemi.
Einnig er vert að geta veiðar-
færaiðnaðar. tslenzkur markað-
ur fyrir veiðarfæri er tiltölulega
stór og byggir starfshópurinn
spá sina á aukinni hlutdeild inn-
lendrar framleiðslu i heima-
markaðinum.
Trjávöruiðnaður
Starfshópurinn tekur ekki
undirbjartsýnarspár um allt að
17% mannaflaaukningu i þess-
ari grein. Mestur hluti þessa
hóps tilheyrir húsgagnaiðnaðin-
um, og þar má gera ráð fyrir
vaxandi samkeppni vegna
breytinga á innflutningsaðstæð-
um.
„Ekki er óliklegt, að hinir
stærri og þróaðri innlendir hús-
gagnaf ramleiðendir muni
standast samkeppni við inn-
flutning næstu ára. Minni verk-
stæðum mun fækka og munu
þau snúa sér meira að þjónustu
og viðgerðum”.
Pappirsiðnaður
1 pappa- og pappirsvörugerð
muni vinnuafl standa i stað, en
aukinni eftirspurn mætt með
aukinni framleiðni.
t öðrum greinum svo sem
prentun og bókagerð verður
ekki teljandi aukning vinnuafls,
enerlend samkeppni mun knýja
fram endurskipulagningu.
Efnaiðuaður
A árunum 1966—1972 varð
vinnuaf lsaukning i þessum
flokki 25%. en spáin gerir ekki
ráð nema fyrir 8% aukningu á
árabilinu 1972—1980. Þó verður
að taka þessa spá varlega þvi
ekki þarf nema tilkomu einnar
nýrrar framleiðslugreinar til að
þessar tölur raskist.
1 framtiðinni gæti orðið um
verulega aukningu að ræða á
þessu sviði. Og kæmi þar nýting
ódýrra orkulinda okkur að not-
um.
Steinefnaiðnaður
1 steinefnaiðnaðinum er gert
ráð fyrir minnkun vinnuafls
vegna aukinnar vélvæðingar,
þetta er háð þvi skilyrði að ekki
komi til nýr iðnaður á þessu
sviði.
Stærsta fyrirtæki steinefna-
iðnaðarins er Sementsverk-
smiðja rikisins. Hún fær við
vaxandi vandamál að glima
nema tækninýjungar verði
teknar i notkun og gæði fram-
leiðslunnar bætt.
Frumvinnsla málma
Frumvinnsla málma hér á
landi byggist á ódýrri raforku,
og markaðsmöguleikum erlend-
is.
Aðeins eitt fyrirtæki er starf-
andi hér á landi i þessari grein,
Isal h/f. Það nýtur margskonar
sérstöðu hvað varðar orkuverð
og skattlagningu. Gert er ráð
fyrir nokkurri mannaflaaukn-
ingu.
Bent er á möguleika i sam-
bandi við frekari vinnslu áls hér
á landi, þar eð verðmætisaukn-
ing við frekari vinnslu er um
100%.
Skipasmíðar
Stálskipasmiði er tiltölulega
ný atvinnugrein, og þvi vöxtur-
inn verið ör. Gert er ráð fyrir
töluverðri mannaflaaukningu
fram til 1980. Talið er varasamt
að blanda saman nýsmiði og
viðgerðum, þar eð það komi i
veg fyrir beitingu skipulegra og
þróaðra aðferða. Nauðsynleg
forsenda jákvæðrar þróunar er
talin markvissari fjármagns-
stýring en verið hefur.
Málmsmiði
„Til þessa flokks teljast öll
málmiðnaðarfyrirtæki, nema
þau, sem vinna að viðgerð og
smiði skipa, bifreiða og ílug-
véla.” Ekki er gert ráð fyrir
neinni umtalsverðri mannafla-
aukningu, i nánustu framtið, en
ef lengra er litið þá eru verkefn-
in næg.
Bifreiða-
viðgerðir
Spáð er fjölgun i bifreiðavið-
gerðum. Þó mun sú aukning
ekki verða i hlutfalli við aukna
bifreiðaeign þjóðarinnar, vegna
bættrar vinnutækni.
Þetta er það helzta úr spá
starfshópsins. Ef eitthvað er
missagt eða slitið úr samhengi
biður undirritaður velvirðingar
á þvi.
Ekki verður rætt hér um
framtiðarhorfur i nýiðnaði.
Ekki er búizt við neinum um-
talsverðum nýjungum i stóriðju
fram til ársins 1980 utan ef járn-
blendiverksmiðjan á Grundar-
tanga kæmist á legg. 1 fram-
leiðsluiðnaði eigum við mörg
tækifæri, en ekki verður séð að
þau komist af umræðusbginu
fyrir árið 1980.
E S
BORÐOG
1973
Stofnlánadeild landbún.....30 mill.
Fiskveiðasjóður............35mill.
Iðnlánasjóður..............50 mill.
1974 1975
121 mill. 202 mill.
210mill. 312 mill.
50mill. 50mill.
Ekki verður af þessu séð að
fjármagnsdreifingin sé á þann
hátt, að forgang hafi það sem
skilar mestri arðsemi. Þrátt
fyrir að iðnaður hafi skilað
langmestri arðsemi heildarfjár-
magns nú undanfarin ár, hefir
minnst áherzla verið lögð á
aukningu f jármuna innan hans.
Skortur á sérmennt-
uðum mönnum sem
unnið geta að skipu-
lags og þróunar-
málum fyrirtækja
Fæst hinna smærri iðnfyrir-
tækja geta ráðið sérmenntaða
menn til að vinnaað framtiðarat
hugunum, fjárhagsáætlunum,
skipulagi og tækniþróun. En
þegar fyrirtækin auka fram-
leiðslugetu sina, oftar vegna
fjölgunar starfsfólks en fram-
leiðniaukningar, verður ráðning
sliks manns möguleg. En menn
með einhverja starfsreynslu
liggja ekki á lausu, og ráðning
)r nýmenntaðs manns getur valdið
erfiðleikum, ef hann á einn að
menntun, telur starfshópurinn,
að allar aðgerðir séu langt á eft-
ir þeim breytingum á atvinnu-
háttum og vinnuaðferðum sem
sifellt koma fram.
Mjög er gagnrýnd iðnskóla-
kennslan og hún talin langt á
eftir timanum. Til úrbóta er
bent á svonefnd „teknologisk
institut” sem starfrækt eru á
vegum hins opinbera viða er-
lendis. Þar fer fram mjög sér-
hæfð kennsla sem miðast við
þarfir nútimans.
Getið er verkstjóranámskeiða
Iðnþróunarstofnunar Islands,
og bent á að þar mætti gera bet-
ur.
Þá er nefnd stjórnunarfræðsla
fyririðnrekendur. Þrátt fyrir að
þessi fræðsla sé i sjálfu «ér mjcg
til bóta, virðist stjórnendur
skorta aðstoð til þess að koma
nýlærðum fróðleik i fram-
kvæmd og aðhæfa hann fyrir-
tækinu.
Niðurstaða
Hérhefir verið gripið á nokkr-
um stöðum niður i úttekt starfs-
hópsins á stöðu og aðbúnaði iðn-
aðarins, en fjarri þvi að efninu
hafi verið gerð nokkur fullnað-
arskil.
Ljóst er af þvi sem fram hefir
komið að hlutur iðnaðar i aðstoð
rikisins við atvinnuvegina er
langtfrá þvi að vera viðunandi.
Einnig háir skortur á skipulagn-
ingu frekari uppbyggingu
margra iðngreina. Hjal ýmissa
stjómmálamanna um stuðning
við iðnaðaruppbyggingu i land-
inu hlýtur að verða vegið og
léttvægt fundið þegar litið er til
þeirrar aðstöðu, eða aðstöðu-
leysis, sem iðnaðinum er búin i
dag.
Framtiðarspár
Hér að framan hefir i stuttu
máli verið rakin staða iðnaðar-
ins i dag. En hvaðber framtiðin
i skauti sér? Þessu hefir starfs-
hópurinn leitast við að svara, og
þá miðað spár sinar við árið
1980.
Margar spár hafa áður komið
fram um breytta skiptingu
vinnuafls á atvinnugreinar. Al-
mennt er ekki talið að veruleg
mannaflaaukning komi til
greina i landbúnaði né heldur
sjávarútvegi. Sérfræðingar á
vegum rikisins hafa áætlað að
hlutur framleiðslu- og þjónustu-
iðnaðar.muniaukastum 18,5% á
árabilinu 1972—1980.
I álitsgerð sinni telur starfs-
hópurinn, að án verul^gra
breytinga á aðstöðu iðnaðárins
muni þessi aukning ekki verða
nema um 8%. En geta má þess
að á næsta sex ára timabili á
undan, (1966—1972) var aukn-
ingin 18,5%.
Útlitið misgott
Ekki verðurframtiðarspá rfs-
hópsins gerð hér nein fullnaðar-
mótframlaga i stofn-
lánasjóði og forgangsfyrir-
greiðslu varðandi rekstrarlán.
Auk þess fá þessir atvinnuvegir
lán sín á mun hagstæðari kjör-
um hvað snertir vexti, lánstima
og visitölubindingu. Vextir af
rekstrarlánsfé eru um 36%
hærri i iðnaði heldtir en land-
biinaði, og 32% hærri i iðnaði
heldur en sjávarútvegi.
Mismunun á fram-
lagi til fjár-
festingalánasjóða
Hér að neðan er birt tafla
sem sýnir framlag rikfsins i
helztu fjárfestingarlánasjóðum
atvinnuveganna;
byggja upp starfssvið sitt innan
fyrirtækisins.
Sums staðar hafa fyrirtæki
verið skipulögð með það i huga
að slikur sérfræðingur starfaði
þar, en slik fyrirtæki eiga vana-
lega i sömu erfiðleikum og önn-
ur með að finna menn með
reynslu.
,,Verk- ,og tækni-
menntun”
Hvað varðar verk- og tækni-
NAÐUR-