Alþýðublaðið - 29.07.1976, Blaðsíða 8

B UR VIVISUM ATTUM
Fimmtudagur 29. júlí 1976.
alþýðu-
blaóíð
alþýóu-
blaðió
Fimmtudagur 29. júlí 1976.
VETTVANGUR 9

Ábyrgð
alþýðusam-
takanna!
„Allt frá upphafi valdaferils
sins hefur rikisstjórn verzlunar-
auðvaldsins vegið látlaust að al-
þýðu landsins. Kaupmáttur launa
hefur lækkað um liðlega fjórðung
á tæpum tveim árum. Verðbólgu-
stefna rikisstjórnarinnar hefur
einnig orsakað á örskömmum
tima stórkostlegar eignatilfærsl-
ur frá alþýðufólki til fjármagns-
eigenda og skuldakónga. Að gera
þá riku rfkari og fátæka fátækari
er móttó rikisstjórnarinnar”.
Þannig er komizt að orði i upp-
hafi leiðara i Vinnunni, timariti
Alþýðusambands tslands. Þar
segir ennfremur, að verkalýðs-
hreyfingin hafi eftir mætti reynt
að snúast til varnar. I vetur hafi
Alþýðusambandið borið fram
merka tillögu um breytta efna-
hagsstefnu og baráttu við verð-
bólguna. Þær hafi gersamlega
verið hundsaðar, en svarað með
stórauknum sköttum ogárásum á
kjör öryrkja og aldraðra. At-
vinnurekendur og rikisstjórn hafi
ekki heldur svarað réttmætum
launakröfum verkalýðssamtak-
anna. Verkalýðshreyfingin hafi
Nýjar
loftþéttar umbúðir
KAFFIÐ
fmBrasilíu
ames Langley:
þvi i febrúar verið neydd til þess
að fara i viðtækasta verkfall á ís-
landi til þessa til þess eins að
halda kaupmætti launa i horfinu.
Þá segir: „Siðan hefur hver
verðhækkunarholskeflan riðið yf-
ir aðra. Þótt dýrtiðarbætur á laun
séu tryggðar með hinum svoköll-
uðu rauðu strikum, er verðhækk-
unum dengt yfir með þeim hætti,
að um nokkurn tima verður
verkafólk að þola þær bótalaust.
En árásirnar á lifskjör al-
þýðunnar eru aðeins einn þáttur
stjórnarstefnunnar. Östjórn efna-
hagslifsins hefur hneppt lslend-
inga i varanlega skuldafjötra.
Greiðslubyrðin af erlendum lán-
um er rétt tæp 20% útflutnings-
-verðmætis. Undanlátssemin við
útlendinga i landhelgismálinu
tryggir þeim verulegt aflamagn á
Islandsmiðum út næsta ár. Þar
var gefist upp i unnu stri'ði. Her-
mangsframkvæmdir eru i fullum
gangi ogþjóðin er á mörkum þess
að glata efnalegu sjálfstæði
sinu”.
Leiðarahöfundur Vinnunnar
segir siðan, að á alþýðusamtök-
unum hvili þvi mikil ábyrgö um
þessar mundir. Þau séu eina aflið
i landinu, sem megni að berjast
með árangri gegn kaupráns-
stefnu auðvaldsins ogkoma i veg
fyrir frekari landssölur. A 33.
þingi Alþýðusambands Islands i
nóvember komi forystumenn
verkalýðsfélaganna saman til að
marka framtiðarstefnu um gerð
þess þjóðfélags sem tryggi hag
alþýðufólks og jafnrétti i mann-
legum samskiptum. Jafnframt
verði að móta á ný efnahags-
stefnu, sem markistaf þvi björg-
unarstarfi i islenzku efnahagsllfi,
er enga bið þoli.
Lokaorðin eru þessi: „Fram-
tiðarheillþjóðarinnarkrefst þess,
að verkalýðssamtökin sýni i
þessu starfi sömu órofa samstöðu
og i verkfallsátökunum i vetur.
Hún krefst þess einnig,að alþýðu-
hreyfingin taki óhikað höndum
saman við þau stjórnmálaöfl,
sem styðja vilja verkaiýðshreyf-
inguna i endurreisn islenzk þjóð-
lifs”.
Á meðan
hinir
„stóru”
ganga
lausir
Undanfarna daga hefur í fjöl-
miðlum verið óvenjumikið um
frásagnir af afbrotum og glæp-
um. Lögreglumenn, bæði al-
mennir og hjá rannsóknarlög-
reglu hafa átt annrikt. A sama
tima hefur lögreglan orðið fyrir
þvi alvarlega áfalli, að starfandi
lögreglumaður og fyrrverandi
hafa gerzt brotlegir viö lög þessa
lands.
Það eru stórar stofnanir og
mannmargar, sem eiga að sjá um
að lögum sé framfylgt. Ymsir
segja þó, að þessar stofnanir hafi
hvorki nægan mannafla né fjár-
ráð til að fást við þau verkefni,
sem þeim eru daglega fengin.
Lögreglumenn þessa lands
eyða miklum tima i eltingaleik
við afbrotamenn, sem hvað eftir
annað koma við sögu á spjöldum
þeirra. Þetta eru svonefndir si-
brotamenn. Siðan koma ungling-
ar og þeir, sem stela nokkrum
þúsundum króna. Mikil vinna fer
i yfirheyrslur og skýrslugerð, og
það svo að mál safnast fyrir og
langan tima tekur að afgreiða
þau.
En er það ekki i rauninni
hörmulegt, að á sama tima og
mikiíli vinnu og fjármunum er
varið til að elta „smákarla” i af-
brotamannastétt, þá er ekki
hreyft við þeim, sem kunna að
hafa stolið milljónum eða tugum
milljóna. Fjársvikamál, hvers-
konar fjármálasvindl, löglegt og
ólöglegt, fær aö þróast i friði.Þeir,
sem stolið hafa tugum milljóna
með þvi að skrifa nöfn sin á ýmsa
pappira, ganga lausir, en „smá-
bísunum” er stungið inn. Þjóðin
er nú smátt og smátt að gera sér
grein fyrir þvi, að þetta ástand er
óþolandi. Abyrgðin hvilir á
stjórnvöldum. Þeim ber skylda til
að stöðva þegar i staö þá þróun,
sem veldur þvi, að mönnum er
ekki hegnt, bara ef þeir stela nógu
miklu.
— AG

IÐIN TIL SAM-
EININGAR EVRÓPU
- fyrri hluti
o o o o
Draumurinn um sameinaða Evrópu hefur gengið
eins og rauður þráður gegnum sögu álfunnar I þúsund
ár. Draumurinn hefur oft náð að rætast í misjafnlega
óf ullkominni mynd i skjóli drottnandi einstaklings eða
hervalds.
Stríðsminjar frá tímum seinni heimsstyrjaldarinn-
ar minna okkur á hugmyndir um valdbundna samein-
ingu Evrópu og eru tákn annarrar og ógeðfelldari
leiðar að sameiningunni en þeirrar leiðar samninga og
gagnkvæms samkomulags sem valin hefur verið. Af-
leiðingar og ástæður þessarar hörmulegu og sögulegu
breytinga eru augljósar.
Leið sú sem fylgt hefur verið til sameiningar
Evrópu frá stríðslokum er þyrnum stráð og spádómar
um það sem gerast kann eru jafnvel enn varhuga-
verðari.
Hvatt til stofnunar
Bandaríkja Evrópu
I september 1946, rúmu ári frá
lokum ófriðarins, gerði Winston
Churchill það að tillögu sinni, i
ræðu sem hann hélt I Zurich, að
Bandariki Evrópu yrðu stofnuð.
Þessari hugmynd, sem varpað
var fram i lok mesta hildarleiks
sem mannkynið hefur háð, var
fálega tekið og þótti bera keim
af óraunsæi og draumórum og
var auk þess tortryggileg i aug-
um þjóða sem þrivegis höfðu
lent i bræðravigum á einni og
sömu öldinni. Röksemdir Chur-
chills voru þó sannfærandi,
vegna þess að striðsokið hafði
hvilt á herðum hans meðan út-
litið var sem verst i Evrópu og
einnig vegna þess aö það var
hann sem lagöi grundvöllinn að
þeim sigri sem endanlega
vannst. Hann var auk þess
þekktur mannvinur, maður
framsýni og sagnfræðingur sem
trúöi þvi að þeir sem ekki lærðu
af reynslu sögunnar væru
dæmdir til þess að endurtaka
hana. Þvf var það allra álit að
sýna bæri tillögu hans fulla
virðingu en aðrir vildu sam-
þykkja hana án tafar.
Lærdómur sögunnar
Þeir lærdómar sem draga
mátti af evrópskri sögu voru
augljósir.
Þessi háborg siðmenningar,
tæknilegra framfara og efna-
hagslegra framfara hafði oröið
sviö mestu árekstra sem mann-
kynið þekkti. Afleiöingarnar
voru miskunnarlausar slátranir
á mönnum, hrun þjóðskipulaga
og rikja og hugsanleg útrýming
sérstæörar menningar. Samlik-
ingin viö Grikkland til forna var
óvéfengjanleg: Myndu þjóðriki
Evrópu eins og borgrikin á
Grikklandi forðum eyðileggja
sig sjálf á innbyrðis sundur-
þykki og biðla til voldugra rikja
utan landamæra sinna, eða
myndu þau (eins og Toynbee
orðaöi það) bregðast við breytt-
um aðstæöum meö umsköpun
stjórnmála- og efnahagskerfa
sinna?
Efnahagslegt hrun Evrópu af
völdum striösins örvaði þá
bæri til þess að leita vlðtækari
lausnar, sem byggði á þvi að
riki álfunnar legðu sjálfstæði
sitt I sölurnar til þess aö stofna
mætti eitt rikjasamfélag sem
kæmi fram i nafni Evrópu allrar
og kæmi samtimis i veg fyrir að
til tiöinda drægi i samskiptum
rikja á meginlandi álfunnar.
Þvi var það að sliku sambandi
var komið á og er það nú þaö
sem kallað hefur veriö hin
mikla tilraun til uppbyggingar
Evrópu.
Varfærnisleg
byrjun
í byrjun var farið varfærnis-

beizkju sem bjó i brjóstum
margra. Askorun Churchills,
sem var i hans anda og kom eins
og skrattinn úr sauðaleggnum,
var hinsvegar leit á svari um
andlega og efnalega afkomu álf-
unnar.
Endurreisn Evrópu
Sem betur fer var Evrópa
endurreist fljótlega enda var á-
stand heimsmála hliðhollt þeirri
uppbyggingarviðleitni og sjálfs-
hjálp sem Churchill lagði á-
herzlu á. Siðmenning álfunnar
bjó yfir þeirri samstöðu um
hagsmuni, framkvæmdir og
stefnu, sem fólst i áskoruninni.
Ahrifin komu fram i þvi að álfan
sem var gjaldþrota, sundruð og
máttlaus á sviði stjórnmála, tók
nú fyrstu skrefin til þess að
koma á nýju stjórnmálalegu og
efnahagslegu jafnvægi, sem
geröi það að verkum að hættan
á endurtekningu þess sem gerzt
hafði, var ekki fyrir hendi og
Evrópa skipaði aftur þann sess
sem henni bar i viðheimsvið-
skiptunum og þeirri endur-
skipulagningu á tengslum rikja
I milli sem óhjákvæmilega var i
lok striðsins.
Margar hugmyndir
A siöustu árum strlðsins var
varpað fram geysimörgum hug-
myndum um skipulag milli-
rikjatengsla að striðinu loknu. A
þessum tima komu fram hug-
myndir um sameinaðar þjóðir
og margar alþjóðlegar stofnanir
sem áttu að móta viðskiptalega
og fjármálalega stjórnun I sam-
félagi þjóðanna.
A þessum tima urðu einnig til
margar hugmyndir um samtök
rikja I Evrópu, m.a. Beneluz,
Samtök vestrænna rikja, OEEC
og Evrópuráðiö. Þegar timar
liðu varð ljóst að öll þessi sam-
tök skorti nokkuö á til þess að
fullnægja þeirri þörf fyrir sterkt
afl sem Churchill hafði lagt á-
herzlu á, enda voru þau of bund-
in.annars vegar af eigin landa-
mærum eöa þvi að þau voru
hvert um sig of áhrifalitil.
Þess vegna óx þeirri skoöun
fiskur um hrygg að nauðsyn
Winston Churchill
lega af stað, jafnvel þótt hug-
myndin aö baki hafi verið við-
tæk og álitleg. Upphafsmenn-
irnir, Jean Monnet sá sem smiö-
aöi kenninguna, og embættis-
menn á borð viö Robert Schu-
mann, Paul Henri Spaak og
Konrad Adenauer stefndu allir
aö sama marki og voru einnig
sammála um leiöirnar aö þvi.
Arið 1950 sagði Schumann aö
sameining Evrópu geröist ekki I
einu vetfangi, heldur smám
saman.
1 raun þýddi þetta að Evrópa
yrði I fyrstu að ná góðum ár-
angri I minniháttar efnahags-
legri skipulagningu innbyrðis,
en siðan yrði tekið til við veiga-
meiri verkefni. Ef tækist að
halda hráefnaiöngreinunum
innan þessara banda, en á þess-
um ti.ma var það óljóst hvort
takast mætti, þá yrði hrundið af
stað skriðu sem leiddi til þess aö
sameiginlegu markaðssvæði
yröi komið á fót.
Þegar frá liði leiddi þetta sið-
an til þess aö komið yrði á fót
náinni samvinnu i efnahags- og
fjármálum milli þessara rlkja
auk viöskipta. Aö siðustu yröi
DANMÖRK
/ ENGLAND
I hollandT
londonO r bel'gia jgV
'
IV-ÞÝZKALANDI
siðan afleiðing þess sem aö ofan
er talið, einhverskonar stjórn-
málalegt samband og þá yrði
verkið fullkomnað og sameinuð
Evrópa væri orðin að veruleika.
Fyrstu skrefin
t samræmi viö þessi markmið
var síöan stofnað Kola- og stál-
samband Evrópu, árið 1951.
Stofnendur sambandsins voru
Frakkland, V-Þýzkaland, ttalia
og Beneluxlöndin. t kjölfar
þessa sambands var reynt að
stofna samband um varnir
Evrópurikja en sú tilraun mis-
tókst. Næst geristþað 25. marz
1957 voru undirritaðir tveir sátt-
skyldur og þann ávinning sem
aðildarlöndunum féll I skaut viö
framkvæmd samningsins. Sú
mikla vinna sem lá til grund-
vallar Rómarsáttmálanum
launaði sig meö þvi að fram-
kvæmd hans hefur gengiö vel
fyrir sig og án þess til stórátaka
kæmi og Tollasamband Evrópu
(ECU) var siöan endanlega
stofnað I júli 1968, einu og hálfu
ári fyrr en ráö var fyrir gert I
Rómarsáttmálanum.
Ókostir
þessarar
aöferðar
Þessi aðferö hafði samt sem
áöur vissa ókosti i för meö sér.
Sáttmálinn sem geröur var i
Róm fjallaöi nær einungis um
atriði sem vörðuðu verzlun milli
rikjanna og yfirlýstur tilgangur
hennar var sá að hún væri á-
fangi aö settu marki, en ákvörð-
unum um veigameiri atriði á
leið Evrópu til sameiningar var
frestað og vandamálin fengin
sporgöngumönnum að fást við.
Pólitisk varfærni og augljós ó-
beit evrópskra leiötoga á frek-
ari áföngum til þess að skapa
einhvers konar nýja herraþjóö
sem höfðaöi til Evrópu sem
þjóðernis sins, var ekki það eina
sem hér réöi feröinni. Cvissan
um atburðarás sögunnar krafð-
ist þess að höfundarnir að sam-
einingu Evrópu skiluðu verki
sinu þannig að sveigja mætti af
leið og breyta ef nauðsyn kreföi,
jafnvel þó þeir teldu aö þegar
Ibúar hefðu einu sinni lært að
vinna saman þá myndi þaö
samstarf svotilsjálfkrafa verða
viðtækara.
Sú barátta sem átt hefur sér
staö innan Efnahagsbandalags- höfðu aðildar
ins á undanförnum árum hefur
átt rót sina að rekja til efa-
semda um hvort allt þetta brölt
leiði á endanum til þess sem aö
er stefnt.
Viljayfirlýsing
Viljayfirlýsing um stjórn-
málaleg markmiö Iét ekki lengi
standa á sér þegar loks hafði
tekizt að ná samkomulagi um
meginatriðin varöandi sameig-
inlegt markaðssvæði. 1 desem-
bermánuöi áriö 1969 héldu leið-
togar hinna sex aðildarrikja.
Efnahagsbandalagsins i Haag
til þess að ræða gang mála og
freista þess aö koma samninga-
viðræðum um aðild Bretlands
að bandalaginu af stað á ný.
Bretar gengu sem kunnugt er
frá leiknum á fyrsta þrepi sam-
einingar Evrópu.
A þessari yfirlitsráðstefnu,
eins og hún var nefnd, var tekin
ákvörðun sem ætlað var að vera
lykillinn að frekari þróun
Bandalags Evrópurikja eins og
Efnahagsbandalagið er núorðið
kallað á alþjóðavettvangi.
Þessi lausn kraföist þess að
stofnaö yrði Efnahags- og gjald-
miðlasamband rikjanna og var
það talið nauðsynlegt skref á
leiðinni til sameiningar Evrópu
sem er endanlegt takmark sem
stefnt er að.
Bandalagið stækkar
Þremur árum seinna eða i
október 1972 hittust leiðtogar
rikjanna sex að nýju og þá i
Paris. Auk þeirra voru við-
staddir starfsbræöur þeirra frá
þeim þremur löndum sem æskt
að Efnahagsbandalaginu.
Á þessum árum milli fund-
anna höfðu farið fram viöræður
um stækkun bandalagsins viö
Breta tra og Dani."
Yfirlitsráöstefnan endurtók
og lagöi áherzlu á þær miklu
vonir sem bundnar höfðu verið
við hina greiðu framvindu að
sameiningu Evrópu. Einnig var
itrekuð sú fyrirtælun banda-
lagsins að koma á fót efnahags-
legu og gjaldmiðlasambandi og
þvi lýst yfir aö rikisstjórnir
hinna 9 landa hyggðust sameina
öll tengsl sin I milli I Evrópu-
bandalag fyrir lok þessa ára-
tugs.
Efnahags- og gjaldeyrissam-
bandið (EMU) hafði þvi þokað
sameiningu Evrópu um mikil-
vægan áfanga að settu marki.
Fljótandi gengi
Þær ákvaröanir sem lágu til
grundvallar þessu Efnahags- og
gjaldmiðlasambandi voru tekn-
ar á árunum 1971 og ’72. Til-
gangurinn meö þeim var sá að
reyna að þrengja þau mörk sem
gengi hinna ýmsu mynta banda-
lagsrikjanna gagnvart hverri
annarri gátu flotið innan (m.a.
með það i huga að siðar yrði
tekin upp ein mynt fyrir allar
bandalagsþjóðirnar). Þessari
viöleitni var siðan fylgt eftir
með itarlegri áætlun um sam-
ræmda stefnu i efnahags- og
peningamálum.
Þá voru teknar ákvaröanir
um samræmingu máls, og vog-
ar, um fjármagnshreyfingar og
fleira.
EB. þýddi og endursagöi
málar I Róm, annar var um
Kjarnorkumálasamband
Evrópurikja (EAEC) og hinn
var sá frægi Rómarsáttmáli
sem liggur til grundvallar Efna-
hagsbandalagi Evrópu (EEC).
Þessar siðasttöldu stofnanir
eru ásamt Kola- og stálsam-
bandinu (ECSC)’ hornsteinar
þeirrar viðleitni sem enn er
haldiö uppi til þess að sameina
Evrópu I stjórnmálalegum
skilningi.
Nauðsyn bar til þess aö Róm-
arsáttmálinn væri mjög ná-
kvæmur og allt aö þvi smá-
smugulegur vegna þess að i
honum er gerð grein fyrir þeim
skyldum sem aðildarrikjunum
voru lagðar á herðar og til-
greindar timasetningar fyrir
efnahags- og fjármálalegu hliö-
ina á stofnun Efnahagsbanda-
lagsins.
Nákvæmnin var eölileg var-
úðarráðstöfun vegna þess að hin
breytta skipan efnahagsmála
gæti skaðað þá sem ættu fjár-
hagslegra hagsmuna að gæta i
einhverju hinna landanna, og
auk þess var nauðsynlegt að
skýra nákvæmlega út þær
Þegar Bretland, Danmörk og Irland undirrituöu Rómarsáttmálann fyrir 4 1/2 ári var enn eitt skref
stigið i átt til sameiningar Evrópu.