Alþýðublaðið - 24.08.1976, Blaðsíða 2

2 STJÓRNMÁL
Þriðjudagur
24. ágúst 1976 æsr
alþýðU'
blaðið
tJtgefandi: Alþýðuflokkurinn.
Rekstur: Reykjaprent hf. Ritstjdri
og ábyrgðarmaöur: Arni Gunnars-
son. Fréttastjóri: Bjarni Sigtryggs-
son. Útbr.stj.: Kristján Einarsson,
simi 14900. Aðsetur ritstjórnar er i
Siðumúla 11, simi 81866. Auglýsinga-
deild, Alþýðuhúsinu Hverfisgötu 10 — simi 14906. Áskriftar -
simi 14900. Prentun: Blaöaprenti h.f. Áskriftarverð: 1000
krónur á mánuði og 50 krónur i lausasölu.__________________
Hrossakaup
Fyrir nokkru var seld stór jörð á Vesturlandi. Bóndi,
sem hafði hug á því að stækka við sig bauð í jörðina á
móti peningamanni af Suðurnesjum. Vegna fjár-
skorts gat bóndinn ekki boðið betur en peningamaour-
inn og missti af jörðinni. Peningamaðurinn mun hins
vegar ætla að nota jörðina til hrossabeitar.
Dæmi af þessu tagi eru mýmörg. Þrír eða f jórir og
jafnvel fleiri efnaðir hrossaeigendur taka sig saman
og bjóða í jarðir, sem losna. Þessir menn hafa slík
fjárráð að ekki er möguleiki fyrir mann, sem ætlar
sér að hefja búskap, að bjóða á móti þeim. Þannig
hverfa f leiri og fleiri jarðir úr ábúð og komast í hend-
ur manna, sem nota þær vegna tómstundaiðju sinnar.
Jarðir eru einnig keyptar til að braska með.
Þessi þróun er mjög varhugaverð. Dæmi eru til þess
að sjóðir bænda séu notaðir til að lána peningamönn-
um til að kaupa jarðir. Hrepparnir hafa ekkert bol-
magn til að standa gegn þessari þróun. Þeir eru f jár-
vana og geta ekki varizt þeim auðmönnum, sem telja
bað góða f járfestingu að eiga jörð.
Á þennan hátt hafa margar jarðir fallið í hendur
mönnum, sem aldrei munu búa á þeim; nota bæjar-
húsin fyrir sumarbústaði og túnin til hrossabeitar. Á
sama tíma og þetta gerist hefur eftirspurn eftir jörð-
um aukizt verulega, en fá bændaefni geta greitt 20 til
30 milljónir króna fyrir sæmilega jörð að viðbættum
háum f járhæðum fyrir bústofn og vélar.
Þessa þróun verður að stöðva þegar í stað. Einf ald-
asta ráðið væri að setja það skilyrði að jarðareigandi
sæti jörð sína. Á meðan slík skilyrði verða ekki sett
þarf að gera hreppum unnt að nota forkaupsrétt sinn
með f járhagsaðstoð. Slíkt myndi stöðva hin óæskilegu
kaup á jarðnæði. Á hinn bóginn verður að vinda bráð-
að bug að því að hestaeigendur geti fengið beifiíand
f yrir hesta sína, án þess að þeir kaupi jarðir í þeim til-
gangi.
Hér verða ekki gerð að umræðuefni kaup manna á
jörðum við laxveiðiár, eða kaup á jörðum, sem síðan
eru seldar undir sumarbústaði, en slík viðskipti eru nú
talin mjög arðbær. — Það er verðugt verkefni fyrir
bændasamtökin að taka þetta mál til alvarlegrar at-
hugunar og stöðva þegar í stað óeðlileg jarðakaup f
landinu.
—ÁG
fllþýðusam-
bandsþing
Þannig dæmdi Hæstiréttur í þeim málum:
Vegna ávisanasvikamálsins, sem nú er í rannsókn i sakadómi Reykjavik-
ur, kannaði Alþýðublaðið hvort nýlega hefðu fallið dómar i slikum málum i
Hæstarétti. A siðasta ári var kveðinn upp einn dómur i ávisanamáli, sem þó
á ekkert sameiginlegt með þvi máli, sem nú er i rannsókn.
Hins vegar voru kveðnir upp nokkrir dómar i vixlamálum. Eftirtekt
vekja sjö vixladómar, sem aliir eiga eitthvað sameiginlegt. Ýmislegt
athyglisvert kemur fram í þessum dómum, en tveir þeirra verða birtir hér í
blaðinu.
Sjö dómar í
víxlamálum
Mánudaginn 23. júni 1975.
Nr. 2/1975. Kyndill h/f
(Aki Jakobsson hrl.)
Ragnari Jónssyni hæstaréttar-
iögmanni
(sjálfur).
Dómendur:
hæstaréttardómararnir Magnús
Þ. Torfason, Armann Snævarr,
Björn Sveinbjörnsson, Einar Arn-
aids og Logi Einarsson.
Vixilmál.
Dómur Hæstaréttar.
Afrýjandi hefur skotið máli
þessu til Hæstaréttar með stefnu
7. janúar 1975. Krefst hann þess
aðallega, að meöferð málsins frá
og með þinghaldi 21. október 1974
verði ómerkt og málinu visað
heim I hérað til löglegrar með-
ferðar og dómsálagningar að
nýju. Til vara krefst hann sýknu.
í báðum tilvikum krefst hann
málskostnaðar I héraði og fyrir
Hæstarétti.
Stefndi krefst staðfestingar
hins áfrýjaða dóms og málskostn-
aðar fyrir Hæstarétti.
Engir þeir annmarkar þykja
vera á meðferð máls I héraði, að
ómerkingu varði.
Stefndi hefur lýst yfir þvi hér
fyrir dómi, að Á. H. Magnússon 6
Co. sé eigandi vixla þeirra, sem
um ræðir í máli þessu. Stefndi er
handhafi þeirra samkvæmt eyðu-
framsali til innheimtu, og er hon-
um þvi rétt að innheimta þá I
eigin nafni.
Með þessari athugasemd og að
öðru leyti með vlsan til forsendna
hins áfrýjaða dóms ber aö staö-
festa hann að undanskildu máls-
kostnaöarákvæöi hans.
Málskostnaður I héraði og fyrir
Hæstarétti þykir hæfilega ákveð-
inn 300.000 krónur.
Dómsorð:
Hinn áfrýjaði dómur á að vera
óraskaður að undanskildu máls-
kostnaðarákvæöi hans.
Afrýjandi, Kyndill h/f, greiði
stefnda, Ragnari Jónssyni hæsta-
réttarlögmanni, samtals 300.000
krónur í málskostnað I héraði og
fyrir Hæstarétti að viðlagðri að-
för að lögum.
Dómur bæjarþings
Keflavikur 21. október
1974.
Mál þetta, sem tekið var til
dóms að loknum munnlegum
málflutningi I dag, hefur Ragnar
Jónsson hæstaréttarlögmaður,
Hverfisgötu 14, Reykjavík, höfð-
að fyrir bæjarþingi Keflavfkur
með stefnu, útgefinni 25. septem-
ber sl. og birtri 26. september sl.,
á hendur Kyndli h/f I Keflavlk til
greiðslu vlxilskuldar að fjárhæð
kr. 1.647.474 auk 1.5% dráttar-
vaxta fyrir hvern byrjaðan van-
skilamánuð af kr. 219.200 frá 4.
febrúar 1973 til 12. febrúar 1974, af
kr. 438.400 frá þeim degi til 16.
febrúar 1974, af kr. 657.600 frá
þeim degi til 3. mars 1974,af kr.
1.101.200 frá þeim degi til 20. mars
1974, af kr. 1.396.200 frá þeim degi
til 28. aprll 1974 og af kr. 1.647.474
frá þeim degi til 15. júlí 1974 en 2%
dráttarvöxtum fyrir hvern mán-
uð eða brot úr mánuði frá 15. júll
1974 til greiðsludags, kr. 1.290 i
bankakostnað og kr. 1.200 I af-
sagnarkostnað og málskostnaöar
að skaölausu samkvæmt gjald-
skrá LMFl.
í stefnu er málavöxtum lýst
svo: Skuld þessi er vegna 6 vlxla,
sem allir eru útgefnir og ábaktir
af A.H.Magnússyni & Co. og allir
samþykktir til greiðslu af Kyndli
h/f, Keflavlk.
Víxlarnir eru sem hér segir:
1. Kr.219.200, útgefinn 1. janúar
1974, samþykktur til greiðslu 4.
febrúar 1974 í Verzlunarbanka
Islands h/f I Keflavík, afsagður
6. febrúar 1974.
2. Kr. 219.200, útgefinn 13. desem-
ber 1973, samþykktur til
greiðslu 12.febrúar 19741 Versl-
unarbanka Islands h/f I Kefla-
vlk, afsagður 14. febrúar 1974.
3. Kr. 219.200, útgefinn 30. desem-
ber 1973, samþykktur til
greiðslu 16-febrúar 19741 Versl-
unarbanka tslands h/f I Kefla-
vík, afsagður 19. febrúar 1974.
4. Kr. 443.600, útgefinn 3. janúar
1974, samþykktur til greiðslu 3.
mars 1974 I Útvegsbanka
Islands h/f í Keflavlk, afsagður
5. mars 1974.
5. Kr. 295.000, útgefinn 21. desem-
ber 1973, samþykktur til
greiðslu 20. mars 1974 I Versl-
unarbanka tslands h/f I Kefla-
vík, afsagður 22. mars 1974.
6. Kr. 251. 274, útgefinn 1. mars
1974, samþykktur til greiðslu
28. aprll 1974 I Verslunarbanka
tslands h/f I Keflavik, afsagður
30. mars 1974 (sic).
Stefnandi segir og I stefnu, að
allir vixlarnir hafi verið afsagöir
kum greiðslufalls, eins og að ofan
greinir. 1 greinargerð sinni segir
stefnandi, að útgefandi vixlanna,
Á. H. Magnússon & Co., hafi látið
þá I banka I þeirri von, að sam-
þykkjandi mundi greiða þá. Sú
von hafi brugðist, hann hafi þá
leyst til sln víxlana og siöan af-
hent stefnanda þá. Stefnandi
kveðst þvl leggja vlxlana fram I
máli þessu til innheimtu á hendur
samþykkjanda.
Stefnandi byggir kröfu sina um
sýknu á þvi, að vixlarnir séu
Þegar Tíminn innheimtir hjá bændum
Alþýðusambandsþing kemur saman í haust. Er nú
orðið lengra á milli sambandsþinga en áður var, enda
eru þau miklar samkomur, en hvert þing verður því
mikilvægara. Er þess að vænta, að þingið marki
höfuðstefnu launþega í málefnum þeirra (sem eru
nálega öll landsmálin), og hefur Björn Jónsson, for-
seti ASÍ, undirbúið stefnuyfirlýsingu til að leggja
fyrir þingið.
Fyrir nokkrum árum var pólitík miklum mun harð-
vítugri í verkalýðsfélögunum en nú er. Þá fóru fram
kosningar í hverju félagi á fætur öðru og voru það
mikil bræðravíg. Þessi átök drógu mjög styrk úr sam-
tökunum og voru þeim og þjóðinni til tjóns.
Á síðustu árum hefur verið samstjórn verkalýðs-
foringja úr öllum stjórnmálaflokkum í Alþýðusam-
bandinu. Er það heilbrigð skynsemi við núverandi að-
stæður að halda því stjórnarkerfi áfram, en bjóða
ekki heim nýrri borgarastyrjöld í alþýðusamtökunum.
Það væri að leika beint i fang kapítalistanna, sem
ekkert vilja frekar en sundrungu í röðum Alþýðusam-
bandsins. Þrátt fyrir þá heildarstef nu velur hvert fél-
ag að sjálfsögðu f ulltrúa sína á lýðræðislegan hátt og
getur þar oltið á ýmsu. Ætti kjarabarátta síðustu ára
undir hægristjórn íhalds og framsóknar að sýna, að
enn sem fyrr eru ábyrgir lýðræðissinnaðir menn, sem
gera baráttu fyrir kjörum launþega að meginatriði
stefnu sinnar, farsælustu foringjar samtakanna.
B.Gr.
Dagblaðið Tlminn hefur
löngum notiö „sérstakra kjara”
hjá samvinnuhreyfingunni og
kaupfélögum. Um árabil var þaö
svo að bændur fengu blaðið sent
hvort sem þeir vildu eða ekki, og
áskriftargjaldið tekið út af reikn-
ingi þeirra hjá kaupfélaginu, að
þeim forspurðum.
Þessu hefur nú verið hætt, þ.e.
að senda öllum blaðið. En ennþá
er áskriftargjaldið tekið út af
reikningi bænda, en ekki inn-
heimt á sama hátt og hjá öðrum
blöðum-. Bændur eru lítt hrifnir af
þessari aðferð. I fyrra var
áskriftargjaldið vlða tekiö I lok
ágúst-mánaðar, en þá er þröngt I
búi hjá mörgum bændum og hætt
við að lítil inneign sé á reikningi
þeirra. Ef ekki er til fyrir
áskriftargjaldinu greiöir kaupfé-
lagið og færir til skuldar hjá við-
komandi bónda. Af þessari skuld
greiðir bóndinn 18% vexti og
getur áskriftargjaldið því hækkað
verulega, ef ekki myndast fljót-
lega inneign á reikningi.
Tlminn er eina blaðið, sem
þannig (mis)notar aðstöðu slna
hjá kaupfélögunum. Þetta tryggir
blaðinu árvissar tekjur, þar sem
áskriftargjöld eru greidd I einu
lagi. Þetta er auðvitað siðlaus að-
ferð, enda mun vera hreyfing
„Fært i viðskiptareikning. Kaupfélag Borgfiröinga” stendur stimplað
yfir kvittun fyrir áskrift Tlmans.
meðal bænda að mótmæla henni.
Kaupfélögin geta varla veriö
einkafyrirtæki Tlmans.
Hér fylgir mynd af kvittun, þar
sem sést að áskriftarg jaldiö hefur
verið tekið og fært I viöskipta-
reikning hjá Kaupfélagi Borgfirö-
inga. Þetta er árgjaldið fyrir
siðasta ár, 8200 krónur, en það
verður 12.000 krónur á þessu ári.