Alþýðublaðið - 22.03.1977, Qupperneq 4

4 FRÉTTIR
Þriðjudagur 22. marz 1977 SST
NÆR EKKERT LÍF
FÆRAKERFI ER 6
Eins og fram kom i Alþýöu-
blaöinu á laugardaginn hefur
Heilbrigöiseftirlitiö gefiö út
viöamikla skýrslu um álverk-
smiöjur, „meö tilliti til ytri og
innri mengunar ásamt hollustu-
og heilbrigöiseftirliti”, eins og
segir I titli skýrslunnar.
1 skýrslu þessari eru rakin lög
hér á landi og reglugeröir um
álverksmiöjuna i Straumsvik og
sést i samanburöi viö önnur
lönd, aö reglur hér eru siöur en
svo strangari en i öörum lönd-
um, en hins vegar er tsal aö þvi
er viröist eina fyrirtækiö sem
kemst upp meö aö beita blátt
áfram engum hreinsitækjum,
auk þess sem öörum mengunar-
vörnum er litt eða ekki sinnt,
þrátt fyrir itrekuö loforö þar
um.
Þar sem skýrsla Heilbrigöis-
eftirlitsins gefur mjög skýra
mynd af þvi hættu ástandi sem
rikir heilbrigöismálum I
Straumsvik, og ótrúlegu tillits-
leysi forráöamanna álversins til
laga, reglna og kvartana, telur
Alþýðublaöiö rétt aö birta
þessa skýrslu i heild i blaðinu.
Veröur það gert á næstu dögum,
einn kafli á dag. Meö þeirri
undantekningu þó, aö felldur er
niöur kafli um lög, regiur og
skyldur aöila, fyrsti kafli
skýrslunnar.
Hér á eftir birtist þvi annar
kaflinn, sem f jallar um mengun
og sjúkdóma á vinnustað viö
ábræöslur. Milli fyrirsagnir eru
ýmist blaðsins eöa úr skýrsl-
unni.
Þetta yfirlit er ekki tæmandi
og á viö um álbræðslur þar sem
notuö eru „prebaked” eöa for-
bökuö skaut eöa svonefnd
„Söderberg”-skaut meö þeirri
undantekningu aö viö þau siöar-
nefndu er magn fjölhringa kol-
efnissambanda i andrúmslofti i
kerskálum miklum mun hærra
heldur en viö notkun forbakaöra
skauta.
ÍJm magn hinna ýmsu meng-
andi efna i andrúmsllfti á vinnu-
stööum er ekkert hægt aö full-
nema mælingar fari fram á
þeim en fjölmörg atriöi eru af-
gerandi i þvi sambandi eins og
t.d. loftræsting almennt eöa viö
ákveöin störf, aörar varnir eins
og innbýgging mengandi fram-
leiöslu eöa starfa t.d. lokun
bræöslukerja o.s.frv.. Um heil-
brigöishættu frá þessum efnum
fer mikið eftir þeim várnarráö-
stöfunum sem geröar eru til aö
koma i veg fyrir eöa minnka
mengunina i andrúmslofti eöa
umhverfi starfsmanna svo og
mismunandi eika eba eli viö-
komandi efna asamt næmni eöa
varnarstyrkleika viökomandi
starfsmanna gagnvart þessum
efnum, auk þess sem mimun-
andi timi getur liöiö frá þvi viö-
komandi er útsettur fyrir
mengunina þar til einkennin
geta komið fram.
Helztu mengunarvald-
ar i andrúmslofti á vinnu-
stöðum í álverum eru:
Viö uppskipun:
Aloxiö (AI2O3), ryk
Kryolit (Na3AlF6), ryk
Asbest, ryk
Kvarts— ryk (sé eldfastur
steinn úr kvartsi)
í kerskála:
Aloxia (Al2'0'3) ryk (alfa og
gamma A
Kryolit(Na3AÍFg), ryk
Chiolitt (NaAlF), ryk
Flussýra (HF), loftkennd eöa
bundin i ryki.
CF4 loftkennt
Brennisteinssýrli .gur (S02),
lofttegund
Kolsýrlingur (C02), lofttegund
Fjölhringa kolefnissambönd
(PAH/PPOM) i loftker.ndu
ástandi koma fyrir en eru fyrst
og fremst viö Söderberg’s
skaut.
f kersmiöju:
Asbest, ryk
Kvarts, ryk (sé eldfastur steinn
úr kvartsi)
Tjöru- eöa asfaltgufur
(S02?)
1 skautsmiðju:
Kolaryk
Tjöru-asfaltgufur
(S02?) Flúoriö
í steypuskála:
Asbest, ryk
Kvarts, ryk (frá eldföstum
steini)
Klórgas (Cl2) þar sem þaö er
notaö
Frá kerbrotum:
Cýaniö (þar sem ker eru brotin
upp og þeim fargaö)
1 vélaverkstæöi t.d. frá raf-
suðu:
Zink
Nikkel
Ozon, lofttegund o.fl.
Annaö ryk frá framleiðslu eöa
hráefnum sbr. hér aö ofan.
Aðrir heilsuspillandi
þættir eru:
Hávaöi
Geislun (hita)
öeðlilegt hita- og rakastig Raf-
segulsvið i kerskála?
Köfnunarefnisoxiö (N0,2)
Helztu sjúkdómar sem komiö
geta upp vegna ofangreindrar
mengunar:
Sjúkdómar i húö:
Húðkrabbamein frá sóti og
tjöru.
Exem eöa útbrot frá ýmsum
málmum t.d. nikkel
Kláöi eöa erting á húö frá
brennisteinssýrlingi, flússýru,
ryki.
Brunasár vegna flússýru.
Sjúkdómar i öndunarfærum,
brjósthimnu eöa lifhimnu:
Lungnakrabbamein. Fjöl-
hringakolefnissambönd, tjöru-
asfaltgufur, asbest (sérstaklega
reykingamenn)
Brjósthimnu-lifhimnukrabba-
mein. Asbest
Óeölilcg bandvefsmyndun f
lungnavef
(Asbestosis og Silicosis): As-
best, kvarts.
Berkjuþrengsli:
(„obstruktiv” lungnasjúkdóm-
ar):
a) bráöán varnanlegra lungna-
skemmda: frá (fluormenguöu)
ryki.
b) Langvinn meö lungnakvefi:
(„chronic obstructive” lungna
sjúkdómar) þar sem um varan-
legar lungnaskemmdir er aö
ræða t.d. Chronic bronchitis
(langvinnt lungnakvef) asthma
(occupational non allergic),
emfysema (lungnaþan).
Erting á slimhúöir öndunar-
færa meö hósta:
Brennis teinssýrlingur (S02)
Köfnunarefnisdioxiö (N02)
Ozon (/3), getur valdiö lungna-
bjúg
Klórgas (Clj), gefur valdiö
lungnabjúg
Ryk, allar tegundir
Flússýra (HF)
Málmeimur
Krabbamein i nefholi og
lungum:
Nikkel, frá rafsuöu
Chrom frá rafsuöu
Hitafár (malmfrossa):
Frá ýmsum málmum t.d. zinki.
Krabbamein I nýrum, þvag-
rás og þvagfærum:
Fjörhringa kolefnasambönd
(PAH/PPOM)
Bein og stoövefur:
Fluorosis (gaddur) vegna upp-
töku fluors.
Bráöar eitranir:
Kolsýrlingseitrun
Hey rnarskeröing:
Vegna hávaða.
Af þessari upptalningu sést aö
nær ekkert liffæri eöa llffæra-
kerfi er óhult vegna mengunar
sem til staöar er viö slikan
verksmiöjurekstur.
Allt atvinnu-
sjúkdómar!
Eru þá nokkrir þessara sjúk-
dóma algengari viö álbræöslu
heldur en aöra verksmiöjustarf-
semi?
Svariö er jákvætt og eru þaö
fyrst og fremst vissir sjúkdóm-
ar I berkjum og lungum auk
fluorosis (gadds) sem taldir eru
einkennandi atvinnusjúkdómar
viö álbræðslu.
Bent skal á, af gefnu tilefni,
aö allir aörir sjúkdómar sem
hér aö ofan hafa veriö upp taldir
eru atvinnusjúkdómar, sé þeim
skilyröum fullnægt sem um get-
ur I reglugerð nr. 24 frá 7. marz
1956 um skráningu og tilkynn-
ingaskyldu atvinnusjúkdóma og
ber aö tilkynna þá til viökom-
andi héraöslæknis.
1. hluti