Vísir - 16.04.1969, Qupperneq 8

8
V í SIR . Miðvikudagur 16. aprfl 1969.
VISIR
Utgefaruli: ReyKjaprent h.t.
Framkvæmdastjóri Sveinn R. Eyjólfsson
Ritstjóri: Jónas Kristjánsson
Aðstoðarritstjóri: Axel Thorsteinson
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Ritstjómarfulltrúi: Valdimar H. Jóhannesson
Auglýsingar: Aðalstræti 8 Simar 15610 11660 og 15099
Afgreiðsla Aðalstræti 8. Sími 11660
Ritstjóm: Laugavegi 178. Sími 11660 (5 línur)
Áskriftargjald kr 145.00 * mánuði innanlands
I lausasöju kr 10 00 eintakið
Drentsmiðja Vfsis — Edda h.t
‘■'"■Tin—i ii'iuumii 'i n' iiiiiiiiniiiiiw■hi———w—im^imíi—
Kísilverið verður arðbært
jf^ísilgúrverksmiðjan við Mývatn er íslendingum
mjög lærdómsríkt fyrirtæki. Þótt verksmiðjan sé ekki
stór miðað við þau stóriðjuver, sem menn eru nú að
bollaleggja um, er h-'.n að mörgu leyti svipaðs eðlis
og þau. Þar er um að ræða flókinn efnaiðnað, sem
krefst gífurlegrar nákvæmni í vinnslu og hagsýni í
rekstri og getur skilað miklum arði, ef vel tekst til á
flestum sviðum.
íslerídingar hafa ástæðu til að vera stoltir af verk-
smiðjunni við Mývatn. Það voru íslendingar, sem
unnu þær rannsóknir, sem leiddu til byggingar vers-
ins. í rannsóknunum var farið út í mikla óvissu, því að
kísilgúr hefur ekki verið áður unninn af vatnsbotni. En
Baldri Líndal og öðrum vísindamönnum tókst að finna
leiðir til að framleiða kísilgúr við hin sérstæðu skil-
yrði þar nyrðra.
Þá er ekki síður ánægjuefni, ^ð verið skuli að meiri-
hluta vera eign íslendinga. Rétt er þó að vekja at-
hygli á því, að hlutafjáreign íslendinga er ekki eins
mikil og upphaflega var gert ráð fyrir. Samt var aldrei
reynt að bjóða út hlutafé á almennum markaði hér
á landi. Það var vissulega misráðið að veita aöeins
nokkrum sveitarfélögum á Norðurlandi aðgang að
hlutafélaginu, enda kom á daginn, að áhugi þeirra var
takmarkaður. En mest um vert er þó, að íslendingar
eiga meirihlutann.
Bygging versins gekk einstaklega vel og var í frá-
sögur fært, að kostnaðurinn var undir áætlun, ef til
vill í fyrsta sinn í sögu íslenzkra stórframkvæmda.
Ekki gekk jafnvel að koma framleiðslunni af stað,
enda mátti búast við töluverðum byrjunarörðugleik-
um í framleiðslu sem þessari.
Stjórnendum verksmiðjunnar tókst tiltölulega fljót-
lega að vinna bug á erfiðleikunum, og hefur verk-
smiðjan starfað eðlilega í nokkra mánuði, að öðru
leyti en því, að afköstin svara til átta þúsund lesta
á ári í stað tólf, sem gert hafði verið ráð fyrir. Veld-
ur því, að þurrkararnir eru of "tlir. Hins vegar hefur
framleiðsluvaran verið fyrsta flokks allt fyrsta starfs-
árið.
Nú hefur ríkisstjórnin lagt fyrir Alþingi frumvarp
um stækkun kísilgúrversins, þannig að það vinni 24
þúsund lestir í stað átta. Þessi stækkun á ekki að
kosta nema helming af upphaflegum kostnaði, ef
reiknað er í erlendum gjaldeyri. Augljóst er því, að
stækkunin gerir verksmiðjuna stórum arðbærari. Til-
lagan um stækkunina byggist líka á því, að mark-
aðurinn er mjög ört vaxandi fyrir hinn háa gæðaflokk
afurða verksmiðjunnar.
Rekstrarhorfur kísilgúrversins eru því mjög bjartar.
Líkur benda til þess, að verksmiðjan verði rekin halla-
laust á þessu ári, fari að skila arði um 1973 og verði
síðan ört arðsamari. í heild er því ekki hægt að segja
annað en þetta ævintýri íslendinga í efnaiðnaði ætli
að lánast mjög vel.

• Ráðstefna um öryggismál
Evrópu aö tillögu Varsjár-
bandalagsríkja er mjög á dag-
skrá um þessar mundir, eins og
kunnugt er, og var rædd á fundi
utanríkisráöherra Noröur-At-
iantshafsbandalagsins, og eins
og vitað var fyrir þann fund,
var tillögunum ekki hafnað, og
afgreitt með svari, sem bar með
sér, að málið þyrfti gaumgæfi-
legrar athugunar og undirbún-
ings með.
Um afstöðu Bandaríkjanna
fyrir Nato-fundinn sagði stjóm-
málafréttaritarinn Chalmers M.
Roberts, að Bandaríkin myndu
athuga tillögur Varsjár-
bandalagsríkjanna af mikilli
gætni. Hann vitnaði í ummæli
Williams P. Rogers utanríkis-
ráðherra, að svara þyrfti mörg-
WILLIAM P. ROGERS. - Myndin tekin á fyrsta fundi hans
með fréttamönnum í Washington.
Tillögur um öryggisráð-
stef nu Evrópu og undir
tektir við þeim
um spurningum varðandi þessar
tillögur, en samkvæmt öðrum
heimildum væri þaö alls ekki
tilgangur Bandaríkjastjórnar að
fallast á slíka ráðstefnu á þess-
um tíma. Um tillögurnar varð
fyrst kunnugt eftir fund þann,
sem kommúnistaleiðtogar aust-
an tjalds sátu í Budapest í fyrra
mánuði
Roberts sagði að vafalaust
yrðj forðazt að svara algerlega
neikvætt (og ,ú varð reyndin)
— ,,vegna þess aðallega, að
Willy Brandt utanríkisráðherra
Vestur-Þýzkalands hefði opin-
berlega fagnað tillögunum.
Hann minnir og á, að hug-
myndin um slíka ráðstefnu hafi
fyrst komiö fram í kommún-
istaríkjunum fyrir 3 árum.
Rogers vék að því, aö tillögurn-
. ar væru ekki breytilegar frá því
'I sem þá var lagt til, efnislega en
„tónninn vinsamlegri".
Roberts telur afstöðu Brandts
og vestur-þýzkra jafnaðarmanna
byggjast á því, að nota þaö
tækifæri er nú gefst til endur-
vakningar á tillögum um „nýjar
leiðir“ milli austurs og vesturs,
en þær voru slegnar rothöggi
með innrásinni í Tékkóslóvakíu.
Kunnugt er. að áhuginn er
miklu minni hjá dr. Kiesinger
kanslara, leiðtoga Kristilega
lýðræöisflokksins.
„Ástæður eru til aö ætla, aö
sovétleiðtogar geri sér grein
fyrir því, að ekki verði hægt aö
útiloka Bandarfkin frá þátttöku
í slíkri ráðstefnu, en afstaðan
er sú í Washington, að tíminn
sé ekki hentugur til slíkrar ráö-
stefnu, einkanlega sökum þess
hve mörg heimsvandamál er
við að stríða. styrjaldarástandið
milli ísraels og Arabaríkjanna,
Víetnamstyrjöldin o. fl., að ó-(
gleymdu því, aö tvö mestu stór-
veldin — Sovétrikin og Banda-
ríkin munu bráðlega hefja við-
ræður um vamir gegn eldflauga-
árásum og þau mál öll. Sumir
bandarískir embættismenn telja
skypsamlegra að ræða t.d. sér-
stök mál, eins og aðgöngu
Vestur-Þjóðverja að Austur-
Berlín. i stað þess að rjúka til
og halda ráðstefnu, þar sem
ræða yrði mörg og flókin á-
greiningsatriði (Roberts).
Ýmsir hafa rætt talsvert að-
ild Bandaríkjanna að slíkri ör-
yggisráðstefnu, er kommúnistar
leggja til, aö haldin verði
og segja hugmyndina fyrirfram
dauðadæmda, ef halda eigi til
streitu, að Bandaríkin tak; þar
ekki þátt, en án aöildar Banda-
ríkjanna mundu mörg Nato-
landanna ekki verða þátttak-
andi, svo samtengdar sem vam-
ir hins vestræna heims eru.
En þess er einnig aö geta, að
Willy Brandt mun hafa tjáð
Bandaríkjastjóm, að hann hefði
áreiöanlegar heimildir fyrir því,
að tilgangur sovézkra leiðtoga
væri ekki að útiloka Bandarikin.
Fréttaritari Politiken í Wash-
ington símaði þaðan eftir komu
Nato-ráðherranna, að Nixon for-
seti heföi haldið fund með þeim
fyrir luktum dyrum til þess að
ræða „mál varðandi vamir og
stjómmál mikilvæg öllum“
(vestrænum þjóðum) og þá
einkum fyrirhugaðar viðræður
Sovétrikjanna og Bandaríkjanna
um takmörkun vigbúnaðar,
kjarnorkuvamir eða kjamorku-
vemdarhlíf (atom-paraply) I
Bandaríkjunum og svariö við
tillögunum um öryggisráð-
stefnu.
Sami fréttaritari tók svo til
orða, að svar Nato-rikjanna
sýndi, að þau væru reiöubúin
að rétta fram hendumar til
sátta, en ekki til þess að láta
faöma þau aö sér, og þarf víst
ekki að fara í grafgötur um
við hvers konar faðmlög frétta-
ritararinn átti.
„Sovét-heilsanin“ í tiléfni 20
ára afmælis NATO þótti heldur
kuldaleg. „Hún var í algerri mót
sögn, því miöur“, sagði signor
Brosio framkvstj. Nato, „við
velvild áður í Ijós látna“.
Hljóít um Ky marskálk
Það hefur verið hljótt um Ky marskálk, varaforseta Suður-VTetnass-
siðan hann kom heim flugleiðis fyrir skömmu „með dvanalegum
hætti“, eins og sagt va. í fréttum. Enginn var til að taka & mót;
honum, er flugvél hans lenti — annars staðar en til var ætlazt og
Ky fór í kyrrþey til íbúðar sinnar. Meö honum á myndinni er hin
fagra kona hans.