Vísir - 15.01.1970, Blaðsíða 8

8
Ctgefandi: Reykjaprent h.f.
Framkvæmdastjóri: Sveinn R. Eyjólfsson
Ritstjóri: Jónas Kristjánsson
Aðstoðarntstjóri: Axel Thorsteinson
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Ritstjórnarfulltrúi: Valdimar H. Jóhannesson
Auglýsingar: Aðalstræti 8. Símar 15610, 11660 og 15099
Afgreiðsla: Aðalstræti 8. Simi 11660
Ritstjórn: Laugavegi 178. Sirni 11660 (5 línur)
Áskriftargjald kr. 165.00 á mánuði innanlands
I lausasölu kr. 10.00 eintakið
Prentsmiðja Vísis — Edda h.f.
nm—i n——————
Engin sjálfsgagnrýni
gkortur á sjálfsgagnrýni er mjög útbreiddur á íslandi,
ekki hvað sízt í menningarlífinu. Listamenn og rit-
höfundar geta sumir hverjir alls ekki sætt sig við þá
tilhugsun, að þeir séu ekki neinir andans meistarar.
Gagnrýni heiðarlegra en strangra listdómara bítúr
alls ekki á þá. Þeim dettur ekki í hug að læra af henni
og gera betur næst. Þeir nota gagnrýnina ekki sem
ögrun og hvatningu. Þeir stimpla hana í þess stað
sem ofsókn, gjarna skipulagða ofsókn.
Dæmi um þetta eru alltaf að koma fram í dagblöð-
unum, oftast út af dómum um bækúr. En enginn hefur
samt náð lengra á þessu sviði en þjóðleikhússtjóri.
Af skrifum hans mætti ætla, að hann væri sífellt of-
sóttur af skipulögðum glæpahringum gagnrýnenda.
Þeir eru í aúgum hans sí og æ að hefna sín á honum
fyrir einhver óskjalfest prívatsamtöl, sem hann segir
þá hafa átt við sig í gamla daga.
Allt hefur þetta þó slampazt fram til þessa, enda
hefur leikhússtjóranum stundum tekizt að gera gagn-
rýnendur sína dálítið hlægilega, — með því að láta
það takast, sem flestir voru sannfærðir um, að væri
óframkvæmanlegt. Dæmi um það eru uppfærslurnar
á My Fair Lady og Fiðlaranum á þakinu.
Það er fyrst nú, að þjóðleikhússtjórinn lendir í
þeirri ógæfu að rugla saman einkalífi sínu og opin-
berri embættismennsku. Val hans á eiginkonu sinni í
hlutverk primadonnu var ein þessara óskiljanlegu
ákvarðana, sem eru til þess eins fallnar að skemmta
skrattanum í skammdeginu.
Hann hefði getað látið hana hafa sem frambærilega
söngkonu eitthvert minni háttar hlutverk í óperunni
um brúðkaup Figaros. En það, sem hann gerði, hefði
ekki getað gerzt í neinu alvöruleikhúsi. Slíkt hefði
ekki heldur getað gerzt á öðrum sviðum þjóðlífsins.
Menn geta séð fyrir sér menntamálaráðherra skipa
konu sína sem þjóðleikhússtjóra eða formann Fram-
sóknarflokksins skHa konu sína sem aðalforstjóra
SÍS. Það eru til atnöi, sem allir menn með óbrengl-
aða dómgreind og siðferðisskynjun sjá, að ekki er
hægt að gera.
Þetta er sagt án tillits til þess, hvort frúin skilar
sínu hlutverki vel eða illa. Ef svo til viðbótar er tekið
tillit til þess, að enginn gagnrýneridanna hefur
treystst til að gefa frúnni nauðsynlega lágmarksein-
kunn og að þessi skrípaleikur leikhússtjórans kostar
milljónir af almannafé, má öllum vera ljóst, að hér
er á ferðinni sá mesti skortur á sjálfsgagnrýni, sem
íslendingar hafa orðið vitni að um langt skeið.
Þjóðleikhúsráð er vissulega samábyrgt í máli
þessu. Ráðið hefur það eitt sér til afsökunar, að
hefð sé komin á afskiptaleysi þess. En menntamála-
ráðuneytinu ber að grípa í taumana. Þjóðleikhússtjóri
hefur gert marga góða hluti á starfsferli sínum, sem
ber að virða, en nú virðist honum sannarlega hafa
brugðizt dómgreindin.

if
\ i
'i í
il
\\
t
V1SIR . Fimmtudagur 15. janúar 1970.
MUNDI LENIN SNÚA
SÉR VIÐ í GRÖFINNI?
— hinn 22. apr'il eru 100 ár frá fæðingu byltingarleiðtogans
„Lenin barðist með oddi
°g egg gegn öllum til-
raunum til að gera kenn
ingar Marx og Engels að
kreddu.“ Þannig byrja
fræðimenn kommúnista
samantekt sína á kenn-
ingum Lenins, sem nú er
birt af því tilefni, að 100
ár verða liðin frá fæð-
ingu hans hinn 22. apríl.
Mikill annar viðbúnaður
er í öllum ríkjum, sem
kommúnistar stjórna.
„Kommúnistaflokkur-
inn hefur aldrei brugð-
izt“.
Um svipað leyti kemur
„Saga kommúnistaflokks Sovét-
ríkjanna" aftur í bókaverzlanir
í Moskvu. Bók þessi hefur ekki
verið í umferð í nokkra tnán-
uði, meðan breytt var fyrri köfl-
um um Kína. Vegur Maos í
Sovétríkjunum hefur enn minnk
að í seinni tíð, og fátt gott má
um hann segja í slíku grundvall-
arverki, sem bók þessi er.
„Kommúnistaflokkurinn hef-
ur alltaf haft á réttu aö standa".
Þannig mætti ef til vill taka
saman efni verksins. Kommún-
istaflokkurinn brást ekki fyrir
stríðiö eða í viðskiptum viö
Trotsky gamla. Á sama hátt
bregzt hann ekki nú, þegar hann
á í höggi við „svikara til hægri
og vinstri". 1
Glæpir Stalínstímans fá þá af-
greiðslu, að varað er við því aö
notfæra sér andúð á Stalín til
„aö sverta framfaramenn í
Sovétríkjunum“.
„Smáborgaralegir
þjóðernissinnar“.
Mao fær þennan dóm: „Smá-
borgaralegir þjóðemissinnar
reyna að slá dýrðarljóma um
einstök lönd“ og slá ryki í
augu fjöldans með landvinninga
stefnu og heiftúðugu hatri á
Sovétríkjunum. Um Tékkóslóv-
akíu er sá kafli þegar rætt er
um „hætturnar við að leyfa frá-
vik frá marx-lenínismanum“.
Samt má einmitt í verkum Len-
íns sjálfs finna setningar um,
Þeir segja...
„Bandaríkin verða að
velja á milli olíulind-
anna og ísrael“.
„Bandaríkin hafa fest hundr-
uð og aftur hundruð milljóna
dala í olíulindunum í Austur-
löndum nær (Saudi-Arabíu og
Líbíu) og það er eðlilegt, að þeir
vilji ekki missa þær. Þeir hefðu
þó átt að hugsa um þetta atriði
Karl Marx skegglaus.
Þannig mundi Karl Marx, höf
undur kommúnismans, hafa
litið út sviptur slteggi sínu,
að dðmi erlends teiknara. —
Efri myndin sýnir hann, eins
og hann er í hugum flestra.
Illlllllllll
M) HJÍFM
Búlgarir munu njóta nýrrar
höggmyndar af Lenín fyrir
afmælið.
fyrst. Ef þeir kusu að styrkja
Israel áttu þeir að gefa olíuna
upp á bátinn. Ef þeir hins vegar
vildu halda olíunni, þá heföu
þeir ekki átt að fylgja ísrael aö
málum. I staöinn hafa þeir
gert hvort tveggja. Fest gífur-
legt fjármagn í olíulindum og
sa-mtimis stutt ísrael.
í Bandaríkjunum eru sex
milljónir Gyðinga, sem eru á-
hrifameiri en sú tala gefur til
að „sérhvert riki muni finna,
sitt eigið lýðræöisskipulag". ,
Höfundar draga svo sínar á-
lyktanir af kenningum Leníns
í öðrum efnum. Kommúnistar'
eiga í höggi við heimsvalda-1
stefnu, segja þeir. Helztu full-'
trúar heimsvaldastefnunnar eru'
Bandaríkin með Vestur-Þjóð-.
verja sem helzta bandamanninn.
í Evrópu. Meö einhuga átaki,
kommúnista eiga þeir sigurinn,
visan. Kommúnisminn hefur
frumkvæöið í heimsmálunum og 1
mun sigra að lokum. Svo segja
fræöimennirnir.
Enn fjarlægarí en fyrir.
50 árum.
Lítið er minnzt á kenningar,
lærimeistarans um jafnrétti,
launajöfnuö, hættuna af skrif-
stofubákni og nauðsyn þess, að'
„ríkið hjaðni og hverfi að lok-1
um“. Hin síðastnefnda mun'
koma sérstaklega illa viö Sovét-,
leiötogana, sem margir kalla,
„ríkiskapítalista", sem byggi á(
gífurlegu skrifstofubákni og ein-
ráðu ríkisvaldi, ásamt miklum'
mismun á launum. Sumir segja, <
aö „framkvæmd sósíalismans".
sé enn fjarlægari i dag í Sovét-,
ríkjunum en hún var fyrir fimm
tíu árum í upphafi valdatíma
kommúnista.
„Lenín okkar tíma“. •
Kommúnistar tilbiöja nafn'
Leníns. Stalín vildi láta kalla1
sig „Lenín okkar tíma“.,
Bresnjev og Kosygin nota sjálf-,
ir kenningar Leníns sem rök-
stuöning fyrir öllu því, sem þeir '
gera, án undantekninga.
Öfgafullir kirkjunnar menn ,
hafa heldur ekki hikaö viö aö
nota tilvitnanir úr Biblíunni til '
að rökstyðja verk sín, góð og 1
ill, eins og mannkynssagan vitn- ,
ar um. Hver svo sem skoöun
manna kann að vera á Lenín
gamla og kenningum hans, þá 1
virðist sýnt, að hann hefði aldr- ,
ei rennt grun í, að ástandið í j
Sovétríkjunum yröi með þeim '
hætti, sem nú er. Ef til vill fékk t
hann heldur ekki að njóta vald- ,
anna nógu lengi til að gera sér
Ijósa erfiðleikana við fram- ‘
kvæmd kenninganna, og hversu •
freistandi það var að kasta fyr- ,
ir róða því, sem þjónaði ekki
stórveldisstefnu Sovétríkjanna 1
hverju sinni.
kynna og kjósa demókrataflokk
inn langflestir. í þessu felst
skýringin á því, aö Kennedy og
Johnson studdu ísrael. Hins veg
ar hefur Nixon, sem er repúblí
kani lítiö að þakka atkvæðum
Gyðinga. Þetta er skýringin t
þvf aö Bandá/íkjamenn hallast
nú í vaxandi mæli að hlutleysi í
þessum átökum."
Corriere della Serra
(Mílanó).