Vísir - 22.09.1972, Blaðsíða 8

8
Visir Föstudagur 22. septembcr 1!)72
cTVIenningannál
Ólafur Jónsson skrifar um tímarit:
Á Skólavörðustíg og
Litla-Hrauni
■' / ’«’' / ‘ 7 ' - . } ,: / ;v v .-
VINNAN
Meginefni nýútkominnar
Samvinnu um fangelsismál
á íslandi felur í sér þung-
bæra ákæru á samfélagið.
Það er óliklegt annað en
blaðið veki eftirtekt og um-
tal. En forvitnisáhugi sem
vakna kann á þvi, t.a.m.
hinni löngu grein Þorvalds
Ara Arasonar um vistina á
Litla-Hrauni, má ekki
verða til að drepa ákæru-
efninu á dreif.
Pab vantar ekki að i ýmsum
greinum i ritinu, öllum grein-
unum öllu heldur, sé lýst já-
kva'öum-skoöunum um rekstur og
tilgang refsivistar og fangelsa.
Svo er um greinar þeirra lög-
lra'öinganna l>óröar Uji>rnssonar
og .Jónatans Imrmundssonar
fremst i ritinu og einnig og ekki
siöur greinar ungra manna sem
munu a'tla sér aö starfa aö fang-
elsismálum, Sveinhjiirns Bjarna-
sonar. sem var um skeiö
langelsisstjóri aö Litla-Hrauni i
sumar og Svavars Bjiírnssonar
sem leggur lyrirsig nám i félags-
ráögjiif.
Knginn heldur þvi lengur fram,
a.m.k. ekki i opinberum um-
ra'öum um þessi mál, aö langa-
vist sé hefnd þjóöfélagsins á
sakamanni lyrir al'brot hans. í
grein sinni lelur Bóröur Bjiirns-
son relsingu óhjákva'milega aö-
l'erö þjóöl'élagsins til aö verjast
afbrotum. en er vondaufur um
betrunaráhrif fangavistar eða
annarra refsinga. Þaö er á hinn
bóginn sú krala sem gengur eins
og rauöur þráöur gegnum greina-
flokk Samvinnunnar: aö fang-
elsisvistin veröi raunverulega til
þess fallin aö stuöla aö ..betrun’’
sakamanna eöa ..endurhæfingu”
þeirra á nútiöarmáli.
Kn þaö dimmir yfih þegartaliö
vikur aö veruleikanum sjálfum,
íangelsisrekstrinum eins og hann
er tiökaöur á Skólavöröustig og
Lilla-Ilrauni. Jónatan Þórmunds-
son rekur einkar skýrlega i sinni
grein hversu mikið vanti upp á að
gildandi lagaákvæöi um refsivist
sé fullnægt hvaö þá aö betur sé'
viö langana: atvinna stopul og
smánarlega goldin, menntunar-
skilyröi engin, heilsuga'zla og
sálarga'zla fjarska takmörkuð.
Viö þennan bakgrunn sýnast
framtiðardraumar Svavars
Björnssonar, um allt þaö sem
unnt va'ri aö gera brotamönnum
til aöstoöar og betrunar viö
..handleiöslu félagsráðgjafa og
annarra visindamanna á sviði
lélagslegrar aðstoðar”. eiga
fjarskalega langt i land. Slik ný-
stefna i fangelsismálum mundi
byggjasl á gagngerri viðhorfs-
breytingu: aö fariö yröi aö lita á
afbrot sem „sjúkdóm” og meö-
ferö sakamanna sem ..lækningu”
þeirra. Kr þaö 1 jarstætt viðhorf?
Kins og er sýnist tilgangur fang-
elsisvistar einvöröungu vera að
fjarla'gja brotamanninn, taka
hann úr umferö svo að afbrotum
hans linni a.m.k. á meðan.
Kngum sem til þekkir virðist
detta þaö i hug að vistin á Litla-
Hrauni sé fallin til betrunar né
neins konar endurhæfingar, þvert
á móti ber mönnum nokkurn
veginn saman um aö afleiðing
hennar veröi einatt aö ,,brjóta
menn niöur” og ýta þeim lengra
út á afbrotabrautina.
Sama er uppi á teningnum
þegar kemur aö frásögnum
ianga sjálfra af sinum ævi-
kjörum. fyrrnefndri grein
Þorvalds Ara Arasonar og við
tiilum viö fanga i gæzluvist og af-
plánun refsidóma. Kkki svo að
skilja aö fangar sýnist beittir
beinum haröræöum — þótt
fangelsisstjórinn á Litla-Hrauni
veröi i þessum frásögnum fyrir
megnu aðkasti. Ákæruefnið er
miklu frekar handahóf og tillits
leysi i allri framkvæmdrefsingar
algert kæruleysi um liöan og ör-
lög fanganna annars vegar. hin»
vegar smámunasemi i einstökum
atriðum, svo sem með bréfa
skoðun fanganna og myrkvun
langelsisins um nætur.
Grein Þorvalds Ara þykir sjálf-
sagt læsilegri og margt er þar
forvitnilegt utantukthúsfólki að
lesa. Kn viötölin viö fangana, eru
aö sinu leyti miklu hryggilegri af-
lestrar, sú mynd sem þar er
dregin upp af vitahring ógæfu og
vonleysis.
Hitt vantar i þessi viðtöl og
annað fangelsisefni Sam-
vinnunnar, að þar sé gerð grein
fyrir þeim ástæðum sem leiddu
til iangavistar, afbrotum
fanganna sem frá er sagt og þeim
kringumstæðum sem mótað hafi
ævi þeirra. Aðeins slik athugun
og greinargerö gæti leitt rök að
þeim grun sem ritstjóri lætur
liggja aö i formálsorðum Sam-
vinnunnar: að menn séu ekki
jafnir fyrir lögum, lausir gangi
Háskólabió
Mánudagsmynd.
Dodeska-Den
Leikstjórar: Ikira Kuro-
sawa o.fl.
Japönsk frá 1970.
Gvöð hvað þetta er listrænt. Og
spennandi, þó maður taki nú
kannski litið eftir þvi. Jú þetta
hlýtur að vera spennandi, þó ég
hafi ekkert vit á þvi. Og svo er
hún náttúrlega japönsk — og
mánudagsmynd i þokkabót.
Dodeska-Den verkar á mann
eins og sve’fnpilla. A köflum gekk
það svo langt að maður féll i mók
en vaknaði þó við öskrin i þorps-
fávitanum i myndinni. ,,Do-
deskaden, Dodeska-den. Do
deska-den.” Hægur og þungur
blærsveif yfir öllu, asnaleg andlit
liðu inn á myndflötinn og má
furðu gegna af hverju Háskólabíó
nðtraði ekki af hrotum sýningar-
gesta sinna.
Akira Kurosawa einum af
höfundum „Dodeska-Den” eru
mislagðar hendur i þetta sinn —
vinnubrögð hans eru þó sýnileg.
Langdregnar myndatökur,
fallegir litir og ljótt fólk.
Skrýtnir þorpsbúarnir ráfa
eirðarlausir um breiðtjald Japan-
anna eins og þeir viti ekki hvað
þeir eru eiginlega að gera i þess-
ari mynd. Eymd þeirra er þó
furðueðlileg á köflum, þó manni
finnist alltaf eins og maður sé
staddur inni i kvikmyndaveri,
með skærum litum og sviðsljós-
um.
Kurosawa er mikilvirkastur
japanskra kvikmyndargerðar-
manna og hefur á undanförnum
árum verið tiður gestur i kvik-
myndahúsum hérlendis m.a. á
mánudagsmyndum Háskólabiós.
Ef þetta er afrakstur hans og
beztu landa hans i listinni þá er
einhverju að fara aftur.
Dodeska-den er bara hund
leiðinleg og óspennandi langloka
eins og svo margar mánudags-
myndir.
Það er kominn timi til að Há-
skólabió fari að breyta til. Á
hverju mánudagskvöldi safnast
saman fólk sem þykist hafa vit á
kvikmyndalist og horfir á þraut-
fúlar myndir sem eiga auðvitað
menn sem i raun hafi framið
alvarlegri brot en óbreyttir saka-
menn á Litla-Hrauni: t.d þeir
glæpamenn sem árlega svikja
stórar fúlgur undan skatti og láta
aðra greiða fyrir munað sinn og
bilifi, eins og hann segir.
að skara langt fram úr öðrum,
vegna þess að þær eru ekki sýnd-
ar á venjulegum biótima með
„venjulegum” kvikmyndum.
í hléinu hópast snobbararnir
saman og ræða fjálglega um list
ina — hvað myndin sé ægilega fin
og þykjast sjá allt i nýju ljósi.
Þetta er nú einu sinni mánudags-
mynd og langtum betri en þær
sem almenningur vill sjá.
Hvernig er það eiginlega, er
það alveg bráðnauðsynlegt að góð
kvikmynd þurfi endilega að vera
langdregin og leiðinleg? Og
skemmtileg mynd þar af leiðandi
nauðaómerkileg?
Að sjáffsögðu eru mánudags-
myndirnar oft ágætar. En það er
bara búið að stimpla þær með
snobbinu i bak og fyrir og tilheyra
nú eingöngu „virðulegum þjóö-
flokki” kvikmyndahúsgesta.
Háskólabió! Reynið að sýna
einhverja þolanlega mánudags-
mynd næst — ekki afdönkuö og
úrkynjuð vinnubrögð fornaldar-
manna I kvikmyndalistinni.
„Dodeska-den, Dodeska-den,
Dodeska-den," vælir þorpsfávit-
inn i rústuin Kurosawa og félaga.
ÐAiSSSKÓLJ
MANUDAGUR
Kafnaöarlieimili Langholtssóknar
Barna- unglinga-, hjóna- og einstaklingshópar.
MIÐVIKUDAGUR
BARNA
TÁNINGA
JASSDANS
STEPP
HJÓNA
EINSTAKLINGSHÓPAR
Kélagsheimili Seltjarnarness
Kennsla fyrir börn, unglinga, hjón og einstaklinga.
MIÐVIKUDAGUR - LAUGARDAGUR
Skúlagötu :i2-34
Barna-, unglinga-, táninga- og jazzdans. Hjóna- og ein-
staklingshópar.
FIMMTUDAGUR
Lindarbær
Unglingar, stepp, hjóna- og einstaklingshópar.
LAUGARDAGUR
Kélagsheimilið Kákur
Börn og unglingar.
AKURNESINGAR
SKÓLINN HEFST í DAG
í REIN
Uppl. í síma 1630 kl.3
INNRITUNARSÍMI 83260
Gunnar Finnsson skrifar um kvikmyndir:
Mánudagssnobb