Vísir - 08.07.1974, Blaðsíða 6

6
Vísir. Mánudagur 8. jáli 1974.
vísir
Útgefandi: Iteykjaprent hf. (
Framkvæmdastjóri: Sveinn R. Eyjólfsson )
Ritstjóri: Jónas Kristjánsson M
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson )
Ritstjórnarfulltrúi: Uaukur Ilclgason. \
Fréttastj. erí. frétta: Björn'Bjarnásón • < )
Auglysingástjóri: Skúli G. Jóhannesson (
Auglýsingar: Hverfisgötu 32. Simar 11660 86611 )
Afgreiðsla: llverfisgötu 32. Simi 86611 (
Ritstjórn: Siðumúla 14. Slmi 86611. 7 linur )
Áskriftargjald 600 kr. á mánuði innanlands. (
t lausasölu 35 kr. eintakið. Blaðaprent hf. )
Gjalddagar gúmmítékka
Þrátt fyrir allar niðurgreiðslurnar, sem vinstri )
stjórnin jós út i mai, var verðbólgan hér á landi )
enn tvisvar og þrisvar sinnum meiri en i (
nágrannalöndunum á 12 mánaða timabilinu fram /
til mailoka. Verðbólgan var 32,2 prósent sam- )
kvæmt skýrslum efnahagsstofnunarinnar OECD. )
Til samanburðar má nefna, að verðbólgan var (
14.2% i Danmörku,8,6%, i Noregi, 8,9%, i Sviþjóð, /,
og 18,1% i Finnlandi. )
Það er satt, enda oft nefnt, að verðbólgan hefur \
verið vaxandi vandamál i nágrannalöndunum að (
undanförnu. Hins vegar er engin afsökun fyrir )
rikisstjórnir hér á landi að láta liðast, eins og gert )
hefur verið, að verðbólgan hér sé tvisvar eða (
þrisvar sinnum meiri en þar. Vist væri verðbólg- /
an hér minni, ef hún væri minni i rikjum, sem við )
kaupum vörur af. En menn sjá af framangreind- \
um tölum, að hér hefði verið geysileg verðbólga, (
jafnvel þótt við gæfum okkur, að hún hefði engin /
verið i hinum löndunum. )
Þetta var nú, rétt fyrir kosningarnar, viður- \
kennt af flestum, jafnvel rikisstjórninni. Hún (
sundraðist um það leyti, meðal annars vegna )
efnahagsvandans, sem hún hafði ekki getað leyst. \
Þvi varð það hennar eina ráð að auka niður- (
greiðslur fyrir kosningarnar, þótt enginn héldi /
þvi fram, að rikissjóður gæti staðið undir þeim. )
Sérhver rikisstjórn, sem nú verður mynduð, \
verður að leggja aðaláherzlu á að stöðva verð- (
bólguskrúfuna ög snúa henni til baka. Auðvitað )
getum við ekki við slikar aðstæður komið )
verðbólgunni niður i núll eða nálægt þvi. En við (
verðum að koma i framkvæmd þvi, sem stóð i /
hinum sögufræga málefnasamningi vinstri )
stjórnarinnar, að verðbólgan hér verði ekki \
meiri en hún er i nágrannarikjunum. Svo merki- (
legt sem þetta stefnumið var, jafnilla var á þvi /
haldið. Vinstri stjórnin var þannig gerð, að henni )
reyndist ekkert jafnógerlegt og að hafa hemil á (
verðbólgunni. Til þess hefði þurft einhverju að /
fórna, til dæmis með lækkun rikisútgjalda. En á )
sama hátt og einstaklingar kunna að setja mark- )l
ið of hátt, ætla sér að eignast of mikið á of ((
skömmum tima, og sinna ekki um að afla fjár til //
alls þess, þannig blasir nú við hin ógreidda skuld. ))
Eins og einstaklingurinn kann að kveinka sér, \\
þegar vixillinn hans fellur, þannig komumst við (
ekki hjá greiðslunni, þótt okkur geðjist illa. /
Minna og jafnara hefði verið meira vit. En úr þvi )
sem komið er, hljótum við að sjá um, að skuldin \
verði greidd og leggja þannig grundvöllinn að af- (
komu okkar. Þetta viðurkenna allir flokkar, /
sérstaklega eftir kosningar. Alþýðubandalagið )
skar sig helzt úr fyrir kosningarnar og reyndi að (
segja fólki,að vandinn væri litill. Aðrir stjórnar- /
flokkarnir reyndu það yfirleitt ekki, enda sagði )
frumvarp rikisstjórnarinnar, sem ólafur Jó- )
hannesson bar persónulega ábyrgð á, okkur ber- (
lega, hversu vandinn var mikill. /
Ný rikisstjórn, hver sem hún verður, má ekki )
reyna að smeygja vandamálinu fram af sér. Við \
höfum sem þjóð skrifað nóg af gúmmitékkum og /i
tekið nóg af vixlum. Við megum ekki ganga feti )
lengra á þeirri braut. Nú verðum við sem þjóð að )
fara i bankann og fylla upp i reikninginn fyrir (
okkar innistæðulausu tékka. /
Og þvi miður einnig að greiða sektina fyrir )
yfirdráttinn. )
— HH. ((
Kosið í Kanoda í dag
meirihluta á þingi
Þeir, sem fjalla um þingkosn-
ingarnar i Kanada i dag, eru
samdóma um það, að liklega
verði þær ekki til þess að skapa
skýrari linur i kanadiskum
stjórnmálum. Liklegast er-talið,
að Frjálslyndir undir forystu
Pierre Elliot Trudeau, forsætis-
ráðherra, muni aftur mynda
minnihlutastjórn að kosningum
loknum.
Trudeau ákvað það i byrjun
mai að efna til kosninga 8. júli,
þegar Ný-demókratar, sem höfðu
veitt stjórn hans hlutleysi eða
beinan stuðning á þingi, snerust á
móti stjórnarfrumvarpi um lausn
eínahagsvanda landsins. Eins og
fleiri vestræn riki hefur Kanada
ekki farið varhluta af verðbólg-
unni. Þar i landi hefur það sett
menn úr skorðum, að hún hefur
vaxið um 10,9% á einu ári, þótt
okkur finnist það ekki mikið, sem
búum nú við meira en 40% verð-
bólguvöxt.
Frjálslyndi flokkurinn þarf að
vinna að minnsta kosti 24 þing-
sæti til að fá hreinan meirihluta á
þingi. Hann hefur nú i 18 mánuði
stjórnað landinu með minnihluta-
stjórn. Hlutföllin á þingi hafa ver-
ið þau, að Frjálslyndir eiga 109 af
264 þingmönnum. Ihaldsflokkur-
inn hefur haft 106 þingmenn, Ný-
demókratar '31 og Sósial-kredit
flokkurinn 15. Það voru þingmenn
Ný-demókrata, sem gerðu minni-
hlutastjórn Trudeaus kleift að
sitja þó svo lengi. Samkvæmt sið-
ustu skoðanakönnunum eiga
Frjálslyndir að fá 42% atkvæða,
íhaldsmenn 34% og Ný-demó-
kratar 18%.
Kosningabaráttan i Kanada
hefur auðvitað einkennzt af þvi,
hvort hugsanlegt sé að mynda
samsteypustjórn að kosningum
loknum. Pierre Trudeau hefur
sagt, að hann útiloki ekki þann
möguleika, að flokkur hans
myndi stjórn með Ný-demókröt-
um. John Diefenbaker, fyrrum
forsætisráðherra Ihaldsflokksins,
hefur spáð þvi, að slik stjórn verði
mynduð. Hins vegar hefur David
Lewis, foringi Ný-demókrata,
sagt, að eins og nú standi sakir
komi ekki til greina, að flokkur
hans myndi stjórn i samstarfi við
annan hvorn stóru flokkana.
Vinsældir Pierre Trudeau eru
ekki jafn miklar núna eins og
þegar honum skaut skyndilega
upp á stjórnmálahimininn 1968 og
varð forsætisráðherra. Hann er
nú 54 ára og yngstur stjórnmála-
leiðtoganna. Robert Stanfield for-
ingi íhaldsmanna er eldri og
sama er að segja um David
Lewis. Hvorugur þeirra hefur náð
sömu persónulegu vinsældum og
Trudeau eða orðið eins kunnir i
Pierre Trudeau yfirgefur þinghúsið I Ottawa, eftir að hafa sagt af sér
og boðað til kosninga.
Margaret Trudeau hefur tekið
virkan þátt i kosningabaráttunni
og aukið vinsældir manns sfns.
þvi geysi viðfeðma iandi, sem
Kanada er. Forsætisráðherrann
hefur komið fram með nýtt leyni-
vopn i kosningabaráttunni, þar
sem enginn hinna getur slegið
honum við. Kona hans Margaret,
sem ekki er nema 25 ára, hefur
verið óþreytt að ferðast með
manni sinum og sýna sig og sjá
aðra. Aldrei fyrr hefur kona
stjórnmálamanns i Kanada verið
jafn áköf i kosningabaráttunni
fyrir mann sinn. Talið er liklegt,
að þetta leynivopn Trudeaus
verði honum til framdráttar, og
kona hans hefur endurheimt
nokkuð af fyrri vinsældum hans.
Efnahagsmálin hafa að sjálf-
sögðu verið helzta kosningamál-
ið. thaldsmenn hafa boðað, að
þeir muni gripa til 90 daga kaup-
og verðstöðvunar, á meðan þeir
gera varanlegar efnahagsráð-
stafanir, komist þeir til valda.
Þessum hugmyndum þeirra hef-
ur verið misjafnlega tekið og
jafnvel foringjar þeirra eru ekki
sammála um gildi þeirra.
Trudeau hefur harðlega gagnrýnt
hugmyndirnar um verðstöðvun.
Hann segir að reynslan bæði frá
Bandarikjunum og Bretlandi
sýni, að hún sé einskis virði.
Frjálslyndir eiga mestu fylgi að
fagna i Quebec-fylki á austur-
ströndinni, þar sem frönskumæl-
andi Kanadamenn eru fjölmenn-
astir. Af þeim 74 þingmönnum,
sem fylkið kaus á þing 1972, fengu
ihaldsmenn aðeins tvo. Þegar sá,
sem þetta ritar, var á stuttri ferð
um þetta fylki fyrir skömmu,
vakti það mikla athygli, hversu
mikil spenna virðist vera milli
frönskumælandi og enskumæl-
andi I réttindabaráttu þeirra
fyrrnefndu fyrir þvi, að mál
þeirra njóti jafnræðis við ensk-
una.
Auðvitað eru starfræktar
frönskumælandi útvarps- og sjón-
varpsstöðvar og gefin út dagblöð
á frönsku.A haus eins þeirra stóð,
að það væri gefið út i 40000 eintök-
um — kjósendur i Kanada eru
rúmlega 13 milljónir. Hitt vakti
meiri furðu að lesa það, að nú
gera þeir sem tala frönsku, kröfu
til þess, að allir opinberir emb-
ættismenn, sem ekki eru jafnvigir
á frönsku sem ensku, setjist á
Robert Stanfield, formaður thaldsfiokksins, I hópi glaðra stuðnings-
manna.
skólabekk til að nema franska
tungu. Rétt til dæmis um það,
hvaða árangur hefur náðst i jafn-
réttisbaráttunni, má nefna, að
fyrir skömmu var hrint i fram-
kvæmd opinberum fyrirmælum
þess efnis, að framvegis skyldi
svarað bæði á ensku og frönsku i
sima kanadiskra sendiráða.
Þótt tungumálastriðið eigi eftir
að magnast i Kanada, verður
þess þó langt að biða, að það ráði
þvi, hverjir fara með völd I land-
inu. Hins vegar verður það
ákveðið i dag, hvort hrein meiri-
hlutástjórn verður kosin i Kanada
eða ekki. Eins og fyrr sagði eru þó
likur á þvi, að áfram þurfi lands-
menn að búa við minnihluta-
stjórn. Slik úrslit yrðu einnig I
samræmi við þróunina i öðrum
vestrænum löndum, þar sem
kosningar eru hættar að leiða til
þess, að skýrar linur skapist I
stjórnmálalifinu.