Tíminn - 01.11.1966, Blaðsíða 9

ÞRIÐJUDAGTJR 1. nóvember 1966
TÍMINN
9
Haildór KrlstjáBisson:
LÁNSF JÁRKREPP A OG VERDBÓLGA
í Mbl. 20. október sl. er sagt
frá umræSum á Alþingi. Þar er
þetta m.a. kistt eftir Gylfa Þ.
Gíslasyni viðskiptamálaráðherra:
„Ég vil einnig benda á, að
það stangast á, þegar menn í
öðm orðinu tala um að allt sé
í kalda koli, en segja svo í
hinu, að lánsfjárskotur standi
framkvæmdum fyrir þrifum.
Það er augljóst, að menn sækj-
ast einmitt eftir lánum vegna
þess að þeir eru ful'lir fram-
kvæmdahugar og Hta björtum
augum til framtíðarinnar. Ef
hér hins vegar væri allt í kalda
koli, þá væri það mjög hæpið
að til lánsfjárskorts kæmi, því
að enginn hugsandi maður fer
að leggja út í framkvæmdir, þeg
ar auðn blasið við í efnatoags-
málum.“ i
Samkvæmt þessu er lánsfjár-
skortur einkenni velmegunar og
þá væntanlega rökrétt afleiðing
góðrar stjórnar.
Hitt eru hörð orð að enginn
hugsandi maður leggi út í fram-
kvæmdir þegar hart er í ári og
óvissa framundan-
Svo geta þeir talað, sem lærðir
eru í skrifstofum en aldrei hafa
hlotið reynslu í skóla lífsins og
veruleika þess.
Menn gera það ekki alltaf að
gamni sínu að taka lán. AlHr at-
vinnuvegir þurfa rekstursfé og því
meira sem tilkostnaður er meiri.
Verzlun þarf 3 milljónir í sömu
vörubirgðir og henni dugði 2 millj
ónir til fyrir fáum árum.
Á síðustu árum hafa nokkur
frystitoús fengið sér flökunarvélar
sem spara mannahald og nýta fisk
ipn betur en áður var gert. Væri
ekki eðlilegt að fleiri frystihús
vildtt þá sHk tæki, enda þótt svart
væri framundan i efnahagsmál-
mm?
Þannig má neína mörg dæmi úr
fiJlum atvinnugreinum.
Vélvæðing og hagræðing kostar
oft fjárfestingu og kallar því á
lánsfé og það engu síður í slæmu
ánferði.
Það er boðað í fjiárlagafrum-
varpi voru að ríkisstjómin hafi
toug á „að bæta aðstöðu við vörn-
afgreiðslu útgerðarinnar við Rvík
urhöfn. Stjórnin telur, að e.t...
mætti minnka halla á skipaútgerð
ef afgreiðsluskilyrðin væru bætt.
Þannig fer hugsandi mönnum oft
að þeir vilja kosta ærnu til að
gera rekstur sinn hagkvæmari.
Vera má að viðar sjái afgreiðslu-
menn ástæðu til að leggja fé i að-
stöðubætur við vöruafgreiðslu
Stundum verður að leggja allt
kapp á að fá hlutina gerða, hvað
sem þeir kosta.
Svo er önnur hlið á þessum mál
um öllum. Það er verðbólguhlið-
in. Hún kynni líka að hafa áhrif
á eftirspum eftir lánsfé.
Ef verðlag hækkar um 10% ár-
lega, tvöfaldast verð á tæpum 8
árum en sé hækkun 15% árlega
tvöfaldast verðið á 5 ámm. Elest-
ir munu nú orðið gera ráð fyrir
áframhaldandi verðbólgu. Við-
skiptamálaráðtoerra vill mæla
vöxt verðbólgunnar
hundraðshlutum miðað við næsta
ár á undan. Þá átta menn sig síð-
ur á því hvernig skriðan fellur
með sívaxandi hraða því að 30 kr.
hækkun reiknast þá ekki meiri við
bót en 10 krónur tólf árum áður
Ef vöxturinn er 10% árlega hækk
ar það sem kostaði 100 krónur
um 10 krónur fyrsta árið, á
fimmta ári um rúmlega 14 krónur
og 60 aura og kemst þá í 161
krónu, á áttunda ári ar hækkun-
in tæpar 19 krónur og verðið fer
upp í 207 krónur er næstu hundr-
að krónur bætast við á einum
fjórum ámm. Fjórða hundraðinu
veltir þetta upp á sig á einum
þremur árum og fimmta hundrað
inu á tveimur árum og fjórum
mánuðum. Á 21 ári hefur verð-
lagið sjöfaldast. Þá er 70 króna
hækkun á ári orðið jafnt og 10
króna hækkun í byrjun eftir reikn
ingi viðskiptamálaráðherrans.
Þannig herðir verðbólguskriðan
á sér með hverju árinu eins og
hver maður getur reiknað.
Er nú nokkur furða þar sem
svona er stjórnað að menn séu
ófúsir að geyma peninga? Þetta
ástand herðir á mönnum að nota
peningana strax og kaupa helzt
áður en þeirra er aflað.
Með dekri sínu við verðbólguna
gerir ríkisstjórnin það að verkuni
að almennt er reiknað með áfrani
haldandi verðbólgu, og' þá er vand
inn um það bil óviðráðaniegur.
Trúin á verðbólguna gengur næst
um þvi af sparseminni dauðri,
herðir á kaupaæði og vekur ofsa
lega ásókn í lánsfé.
Það eru tvær ástæður til þess
að eftirspurn er mikil eftir láns-
fé:
Annars vegar er miskunnariaus
nauðsyn nýrra framkvæmda og
aukins rekstursfjár. Hins vegar
viðleitni manna að koma pening-
um sínum í eitthvað annað áður
en þeir rýma og helzt að kaupa
að einhverju leyti í Skuld, það
sem keypt er.
Hvorugt eru vottur um gott
stjórnarfar.
Viðskiptamálaráðherra ætti
helzt að skilja að lánsfjárkreppa
er engan veginn sönnun fyrir
góðu stjórnarfari eða traustu efna
hagslífi-
Það er mælikvarði á stjómar-
far hvað þjóðinni verður úr afla
sínum. Þegar lítið verður úr mikl
um afla og nauðsynlegar fram-
kvæmdir mæta afgangi er ekki vel
stjómað. Vandi stjórnarvalda er
sá að beina fjármagninu að því
sem gagnlegt er og uppbyggilegt.
Þegar vinstri stjórnin var að
lögfesta skyldusparnað sagði einn
af Viðreisnarherrunum að það eitt
út af fyrir sig að lögbjóða þyrfti
skyldusparnað sýndi að eitthvað
væri bogið við efnahagsmálin og
stjórn þeirra. Þá var lögfestur 6%
sparnaður. Viðreisnarstjómin
hækkaði i 15%. Þá lítur hún sjálf
væntanlega þannig á, að nú sé
efnahagsmálunum 150% ver
stjórnað en I tíð vinstri stjóra-
arinnar.
Meðan íslenzk alþýða þorir
hvorki að treysta stjórninni né
krónunni er ekki von á góðu í
efnahagsmálum.
Halldór Kristjánsson.
Sextugur í dag:
FINNB0GIGUDLAUGSS0N
Borgarnesi
Finnbogi Guðlaugsson forstjóri
Bifreiða- og Trésmiðju Borgar
ness h.f. er sextugur i dag.
Hann er Borgfirðingur að ætt og
uppruna, fæddur að Snældubeins-
stöðum í Reykholtsdal, 1. nóv.
1906, sonur hjónanna Sigurbjarg
ar ívarsdóttur og Guðlaugs Hann
essonar er þá voru búendpr þar,
elztur af fjölmennum barnahóp
þeirra.
Finnbogi ólst upp með for-
eldrum sínum og vann að búi
þeirra til tvítugs, er hann fór sem
ráðsmaður að búi Jóns Bjarnason
ar læknis að Kleppsjárnareykj-
um. Finnbogi var á þeim ánim
áhugasamur um sauðfjárrækt og
glöggur fjármaður.
Árið 930 verða þáttaskil í lífi
Finnboga. Hann gerist þá meðeig
andi í bifreiðaútgerð Sveins Svein
björnssonar sem þá hafði um
nokkurt tímabil haft vöra- og fólks
fiutninga í Reykholtsdal og Hálsa
sveit. Fljótlega færðu þeir fé-
lagar út kviarnar og unnu þar
brautryðjendastarf m a. með áætl
unarferðum til Reykjavíkur um
Kaldadal yfir sumartímann, þar til
Hvalfjarðarvegurinn leysti þá leið
af hólmi. Bifreiðaútgerð þeirra
færðist einnig í aukana með fleiri
og stærri bifreiðum og var svo
komið árið 1933, að Finnbogi
stofnaði fyrirtæki í Borgarnesi,
Bifreiðastöð Finnboga Guð-
laugssonar. Sveinn hafði þá geng
ið úr sameign þeirra vegna
breyttra atvinnuhátta um skeið,
!en kom fljótlega í sameign þeirra
aftur og til starfa við fyrirtæki
þeirra. Bifreiðastöð þessa ráku
þeir til ársins 1943; er Kaupfé
lag Borgfirðinga keypti stöðina og
hefur rekið síðan.
Á meðan þeir Finnbogi og
Sveinn ráku bifreiðastöð sína ráku
þeir einnig viðgerðaverkstæði
fyrir bifreiðar og við það fór
Finnbogi að starfa, er hann hætti
bifreiðarekstrinum. Árið 1946,
stofnaði Finnbogi ásamt Kaupíé-
lagi Borgfirðinga og Búnaðarsam
bandi Borgarfjarðar fyrirtækið
Bifreiða- og Trésmiðju Borgar
ness og hefur veitt þvi forstöðu
síðan. Finnbogi Guðlaugsson hefur
auk þeirra starfa, sem að framan
greinir, sinnt ýmsum störfum í fé
lagsmálum m.a. sat hann í hrepps
nefnd Borgameshrepps í 12 ár,
í stjórn Hótels Borgarness og
jstjórn Sparisjóðs Mýrasýslu, auk
ifleiri trúnaðarstarfa, sem hér
|verða ekki talin. Þessi stutta írfi
sögn af störfum Finnboga Guð-
laugssonar segir að visu ekki mik
ið um manninn eða störf hans. Þó
er hún frásögn af manni, sem far
Framhald á bls. 15.
iá
Hnnskur kvennakór
Að aflokinj tveggja man-
aða söngför um Bandaríkin >g
Kanada kom Kvennakor Alþýð
unnar t Helsinki hér við og
hék samsöng á vegum Finn-
Iandsvinafélagsins hér i bæ
Kórinn skipa nálægt fimmtíu
kvennaraddir, og mvnda alt
raddirnar þar traustan grund-
völl með jöfnum og áferðarfal
legum blæ.
Sópraninn stendur vel fyrir
sínu með óþvinguðum söng,
sem gefur aftur eðlilega og
jafna heildarmynd
Verkefnin voru eðlilega mest
megnis finnsk. að undanskild-
um fjórum 16 .aldar Madrigöl
um, og var sá eftir Giaches de
Wert einkar hugstæður,
Sibelius skipaði allstóran
sess á efnisskránni og má til
nefna „Sydámeni laulu“ áhrifa
mikið lag í góðri túlkun.
Norrænir
Sinfóníuhljómsveit tslands
minntist 20 ára afmaúis Nor-
ræna tónskáldaráðsins með há
tíðatónleikum i Samkomuhúsi
Háskólans þ 27. okt. s.l.
Stjórnandi hljórasveitarinn.
ar var Norðmaðurinn Sverre
Bruland, og eioleikari finnski
píanóleikarino Kurt Walldén.
Verkefni þessara tónleika
voru eitt hljómsveitarverk frá
hvedju hinna fimm Norð >r
landa.
. Finnska tónskáldið Scl*-ji
Palmgren (1878-51) samdi á sín
um tima fjóra píanókonserta
og var sá nr. 2 „Fljótið" all-
mikið leikinn á árururn fyrir
fyrri heimsstyriáld. Verk þetta
sem sprottið er beirk úr jarð-
vegi þeirrar „Rómahtíkur“ sern
þá var allsráðan.h hefur f.vrir
löngu lifað sitt fegursta. Þ-átt
fyrir tæknilegan glans, upp-
blásnar línur og margs konar
ytra skraut, er þecta um/angs-
mikla verk lífvana
Píanóleikarinn Kurt V/alldén
kom öllu tæknilegu vel til skila
með öruggri og glæsilegri sp’lr-
mennsku, en leiddi b’essunar-
lega hjá sér þá ofhleðslu í túlk
un, sem er svo nærtæk í þessu
verki.
Hljómsveitarröddin er á köfl
um all sjálfstæð og hv’lir tals-
vert á blásurunum. sem stóðu
vel fyrir sínu. Samleikur
píanós og hljómsveitar vsr í
allgóðu jafnvægi.
Með einsöng fóru þær Or-
vokki Kalliomaki og Anneli ^ai
tia. sem báðar stóðu sig ágæt-
lega.
Stjórnandi kórsins er Ossi F1 !
okas, en sökum forfalla var
Maja-Liisa Lehtinen við stjórn
nú. Hún er skilmngsgóður og
öruggur stjórnandi, sem legg-
ur ekki mikið rpp úr stórátö'- :
um, en reyni, að nota sein “ozt
og hóflegast sinn efoivið og *
hinum eðlilega og tilgerðar-
lausa söng liggur stvrkur kórs-
ins. Allar sungu konurnar
blaðalaust, sem ber ra>1 um 2
huga og vilja til a;V giöra sem
bezt.
Búast hefði mátt við be'rf
aðsókn á þesa tómeAa af háflu
kórfólks hér úr bæ en raun
varð á. Söngkonuii i n var vel
fagnað og sungu þæ- aukalög.
TTnnur Arnórsdóttir.
Danski höfundurinn Knud-
áge Riisager (1897) hefur sam
ið mörg og margs konai konar
tónverk. Tilbrigði þau, sem hér
voru flutt ,eru um 40 ára göm-
ul, og hefði verið froðiegt að
heyra eitthvað af nýrri verkum
hans. Auðfundið er, að höfund
ur karin vel sitt verk og er
sjálfum sér samkvæmur. Þó
ristir ekki djúpt í þessum til
brigðum Túlkun hljómsveitar-
innar var á köflum riðandi,
þótt vfirhorðið vær: brotalaus:,
Eftlr David Monrad Johan-
sen (18881 norskan höfund var
flutt sinfóníska ljóðið „Pan ‘
athyglisverð tónsmíð. þar sem
höfundur fer engar krókaleiðir
en segir sitt á einfaldan nátt
Svíinn Lars Erik Larson
(1908) átti þarna þriggja þátta
tónverk fvrir hljómsveit Flurn
ingur hljómsveitarinnar á
tveim ofangreindum verkum
var um margt ágætur
Þáttur Guðrúnar Ósvífursdótt
ur úr Sögusinfóníu Jóns Le>ts
var annar í röðinni á þessum
t.ónleikum. Höfundur lýsti fll
drögum þessa verks ásamt strór
ingum í Ríkisútvarpið nú nv
lega. Þrátt fyrir líkams. og sal
arúttekt á fyrrnefndri persónu
er hlustandi litlu nær. þegar
til spilamennskunnar kemur
Þátturinn um Guðrúnu Ósvif
ursdóttur með ..stemningsrík-
um“ inngangi“ sem lofar miklu
Framhairi « 6 síðu
Borodin-kvartettinn
Borodin strokkvartettinn frá
Moskvu hélt tónleika íAustur
bæjarbfói fyrir áheyrendur
Tónlistarfélagsins s.l. föstudag,
Fjórmenningarnir, Dubinsky
og Alexandrof, fiðlur, Berlin-
sky, celló, og Shebalin, viola,
léku þrjá'kvartetta eftir Shosta
kovitch, Beethoven og De
bussy.
Góður strengjakvartett get
ur haft ótæmandi möguleika >
túlkun hins nána samspils, sem
þessi innbyrðis skyldu hljóð-
færi gefa til efni til. En sú
fágun og samhæfing, sem upp
af því sprettur er árangur þrot
lausrar andans- og líkams-
vinnu.
Einmitt þessi gegnsamræm
andi árangur birtist hlustend-
um í leik Borodin-kvartettsins.
Túlkun þeirra fjórmenning-
anna átti sér engin takmörk
í vídd og breidd, Frá hinum
innsta og smæsta kjarna óx
hver tónn í höndum þeirra upp
í allar hugsanlegar styrkbrevt-
ingar, sem þó ómuðu mýkt og
skapofsa, sem undir ólgaði, en
var samt sveigður til samræmis
við anda tónverksins. f heild
var leikur þeirra svo auðugur
af dýpt og hárfínni túlkun i
Tónlistarfélaginu verður
ógleymanleg.
hvívetna, að slík stund verður
ekki of þökkuð sú ráðstöfun að
fá þessa frábæru listamenn
hingað.
Unnur Arnórsdóttir.
£