Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.1939, Blaðsíða 17

LESBÓK MOBiGUNBLAÐSINS
409
Oscar C lau s e n :
Æfintýramaður
um hann
Biskupssonurinn
á Hólum
Jón Steinsson
og munnmæli
FYRIR rúmum 200 árum var
biskupssonurinn á Hólum,
Jón Steinsson, einn gáfaðasti og
glæsilegasti ungur maður á ls- Hjer er mynd af
landi. Hann var orðinn stúdent málverki því> sem
úr Hólaskóla 16 eða 17 ára gam- . T, .
all og sigldi til Hafnar haustið
1714, með Eyrarbakkaskipi, til Steinssym- El l)að
þess að læra þar læknisfræði, 4 Þjóðminjasafn-
sem hann hafði verið hneigður inu, en var áður
til frá fyrstu æsku. — Páll Vída- lengi í Hóladóm-
lín lögmaður lýsir þessum efni- kirkjUi Ekki er
lega biskupssyni svo, í brjefi, yitað hver hefir
sem hann skrifaði Árna Magn-
, . , .... T, >nálað mynd þessa.
ussym sama haustið og Jon
sigldi, að hann sje bráðskarpur
og til alls fær, en segist ekki
vera eins viss um að hann sje að
sama skapi fastráður. — Þetta
kom líka fram. — Dr. Hannes
Þorsteinsson segir í æfiágripi
Jóns, að hann hafi strandað á
því sama skeri, sem svo margir
ungir og óráðnir efnispiltar hafi,
fyr og síðar, strandað á; sem
sje solli og svalli við námið í
Höfn.
Þó að Jón væri aðeins 18 ára
gamall þegar hann sigldi, var
hann samt búinn að lenda í
tveimur ástaræfintýrum. Hann
hafði í fyrra skiftið orðið ást-
fanginn, af stúlku, sem hjet
Guðrún og var fríðust allra
kvenna, svo að hún var kölluð
„sól“, eða „Gunna sól“. — Hún
hafði alist upp hjá föðursystir
sinni, húsfrú Ragnheiði Jóns-
dóttur biskupsekkju, sem bjó í
Gröf á Höfðaströnd, og var
bannyrðastúlka og orðlögð fyrir
háttprýði alla. Það er sagt, að
Jón hafi beðið hennar en fengið
hryggbrot, en hennar höfðu áð-
ur beðið margir efnilegir menn,
sem hún hafði synjað, svo að
eðlilegt var að Jón, sem aðeins
var unglingur findi ekki náð fyr-
ir hennar augum. Þegar svo Jón
kom heim aftur eftir fjögurra
ára útivist, var Guðrún komin
ti1 Hóla og vildi Jón þá enn eiga
hana, og var þá engin fyrirstaða
h.iá henni. Þá var líka Jón orð-
inn fullorðinn og forframaður
maður, en svo var orðinn sá ljóð-
ur á ráði hinnar stórlátu og
fögru Guðrúnar, að hún var orð-
in vanfær og gekk með barn
annars manns og fæddist það
nokkru síðar. — Jón gerði samt
þetta ekki að sök og vildi endi-
lega gangast við barninu og
eignast Guðrúnu, en þá tóku for-
eldrar hans í taumana. Biskups-
hjónunum, herra Steini Jónssyni
og húsfrú Valgerði, þótti þetta
mesta hneyksli, því að það hlyti
að koma síðar í ljós, að Jón gæti
t'kki verið rjettur faðir barnsins,
tímans vegna. Þessi glæsilega
stúlka, Guðrún, sem hlaut viður-
nefnið ,,sól“, giftist svo síðar
lítilsháttar manni, Vigfúsi nokk-
urum, sem kallaður var Svarti-
Fúsi.
★
Þegar Jón komst út á refil-
stigu ástarinnar í annað sinn,
varð fyrir honum roskin þjón-
ustustúlka á Hólum, sem Þórunn
hjet Ólafsdóttir. Hana vildi hann
eiga,en þar stóðu foreldrar hans
á móti, eins og í fyrra skiftið.
Það var einkum móðir hans, frú
Valgerður, sem ekki þótti þjón-
ustustúlka á Hólum, sem Þórunn
honum jafntigin og samboðin.