Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.1939, Blaðsíða 5

LESBÓK MORG UNBLAÐSINS
397
stórra báta, sem fluttu fólkið í
land. Samskonar skírteini var svo
lagt í langan stokk og voru þau
höfð til þess að hafa gætur á,
hvort allir kæmu um borð aftur.
Hjer var alt einfalt og vel fyrir
komið. Qg ódýrt. Skipið annaðist
alt og tók 10 lírur fyrir.
Við Ásmundur slógumst í för
með Gyðingi einum, rjettarsögu-
prófessor Laserson að nafni og
konu hans. Ilann hafði víða verið
og mætt á fjölda þinga, en var nú
kennari í háskóla Gyðinga í Tel-
Aviv (Jaffa). Hann var lágur
maður vexti og gyðinglegur í út-
liti, en snarlegur og gáfulegur, og
ómögulegt að heyra á honum hvar
hann var eiginlega í Palestínumál-
unum. Ilann var hreinræktaður
heimsborgari.
Báturinn var geysistór og full-
ur af fólki. Hann fór franthjá
kastalanum á enda hafnargarðs-
ins og þá fóru múrarnir heldur en
ekki að hækka. Og nú ko;m enn
þessi sama tilfinning, eins og oft
bærði á sjer hjá okkur á síðari
parti ferðarinnar: Hingað væri
gaman að koma beint frá Evrópu!
Hvernig hefði þetta litið út á suð-
urleið, þessi misliti mannfjöldi í
bátnum og þetta umhverfi? En
nú var þetta í rauninni ekki ann-
að en hin hverfandi Austurlenska.
Jafnvel með besta vilja og síopn-
um hug er ekki unt- að halda
hrifningunni heitri og undruninni
sívakandi.
En þegar nær kemur og inn í
sjálfa þessa fornu höfn, vaknar
samt hrifningin. Þessir fornu stór-
grýtisarmar lykjast um ,mann. Og
múrarnir hækka, þar til þeir
gnæfa eins og liamraveggir af
höndum gerðir alt í kring.
Áður en við stígum á land er
best að rifja upp, hverjir það
voru, sem hjer hafa skilið eftir
þessar geysi-menjar.
Eyja þessi komst í grárri forn-
öld undir grísk áhrif og var í
gríska ríkjasambandinu langa
hríð. Eftir daga Alexanders mikla
varð hún sjálfstæð, og umi hríð
mjög voldug. Auk pólitíska valds-
ins varð hún þá fræg af bókment-
um og listum. Á þeim tímum varð
til líkneskja sú, sem kölluð var
Kólossinn á Rhodos og fræg er
orðin. Hún stóð við hafnarmynn-
ið, sumir segja að sinn fótur hafi
verið hvoru megin hafnarmynn-
isins, en það mun vera rangt. Yar
hún af sólguðnum, 105 fet á hæð.
En hún stóð ekki nema 56 ár og
hrundi í jarðskjálfta árið 224 f.
Kr.
Jeg get ekki rakið þessa sögu
hjer. Rómverjar lögðu eyna und-
ir sig og síðan Serkir. En árið
1310 hefst nýtt tímabil í sögu eyj-
arinnar, því að þá náðu Jóhann-
esar riddarar henni á vald sitt.
Uppruni þessarar merkilegu
reglu er óviss. En hún mun vera
til orðin í upphafi miðalda. Halda
sumir að Gregoríus páfi mikli hafi
stofnað hana um aldamótin 600 í
sambandi við kirkjuna Maria La-
tina í Jerúsalem, og var tilgang-
ur hennar góðgerðastarfsemi.
Harún Alraschid var mdkill vin-
ur Karlamagnúsar og gaf honum
landspildu eina rjett hjá Grafar-
kirkjunni í Jerúsalem. Til þess að
gera eitthvað úr þessari spildu á
Karl að hafa sett þar á stofn spít-
ala eða hæli fyrir pílagríma, og
fengið Jóhannesar-reglunni þetta
hlutverk. Voru þeir oft kallaðii'
spítalabræður. Á krossferðatím-
unum voru þeir gerðir að riddara-
reglu, árið 1113. Breiddust þeir
eftir það út um ýmis lönd, en
meginþorri þeirra var þó áfram
í Landinu helga. Tóku þeir j>ar
þátt í vörn landsins gegn Serkj-
um og biðu mikla ósigra er á
kristna menn fór að halla, því að
allstaðar voru þeir með. Árið 1291
fjell síðasta vígi kristinna manna
(Tolemais). Fóru Jóhannesar-ridd-
arar þá til Kípur, en lögðu
skömmu síðar undir sig Rhodos og
settust þar að. Voru þeir eftir það
oft kallaðir Rhodosriddarar.
Þeir víggirtu borgina og stóðu
eins og öldufleygur gegn öllum
árásum Serkja og Tyrkja um full
200 ár. Stóðu þeir af sjer hverja
árásina eftir aðra. En árið 1522
urðu þeir þó loks að gefast upp
fyrir ofureflinu. Fluttust þeir þá
til Möltu.
Frá þessum tíinum eru aðal víg-
girðingarnar.
Undir öllum þessum hugleiðing-
um hefir bátnum með allri hjörð-
inni úr „Galíleu“ skilað upp að
hafnargarði. En inn í bæinn hef-
ir ekki verið vað,ið með skítugum
skónum, meðan hinir heimaríku
riddarar rjeðu hjer ríkjum. Alt
umhverfis höfnina lykja múrarnir,
feiknaháir, rammgerðir og hnarr-
reistir, með fjölda vígturna. Sýn-
ast þeir standa enn alveg óskemd-
ir. —
Inn í bæinn er hjer aðeins eitt
hlið. Það er þröngt mjög, þjappað
milli tveggja stórra sívalra turna,
svo að engu er líkara en þeir sjeu
að merja það á mlli sín eða þrýsta
því alveg saman. Það hefir ekki
verið friðlegt að sækja þarna að
með báða þessa turna fulla af
vígamönnum, sem gátu dýngt örv-
um og spjótum, glóandi biki og
sjóðandi vatni ofan á þá er að
sóttu.
En nú var alt í friði og spekt
að því leyti. Aftur á móti mætti
okkur vaskleg hersveit af mönn-
um, sem gerðu skyndiáhlaup á