Lesbók Morgunblaðsins - 20.05.1945, Blaðsíða 9

LESBÖK MORGUNBLAÐSENS
289
dýrmætara en allt gull jarðarinnar.
Þett mundi koma í veg fyrir þá
hættu, sem stat'ar af.að all'ar kola-
námur og allar olíulindir heimsins
verði tæmdar. Það mundi gera það
mögulegt fyrir.skip og bíla að ganga
árum saman, án þess að bæta á sig
cldsneyti.
Líkurnar fyrir því, að hægt verði
að nota einhverja af hinum þekktu
kjarnabreytingum sem orkulind, eru
í flestum tilfellum mjög litlar. Et'
hægt væri að flýta fyrir hinurn
radíóaktífu umbreytingum, mætti
nota ýms radíóaktíf efni, sem finn-
ast í jörðinni, sem orkugjafa, en
lenn sem koinið er, ,er ekki ha'gt að
eygja nokkurn möguleika til að
hafa áhrif á þessar breytingar. Við
kjarnabreytingar þær, sem gerðar
eru af manna höndum, eru mörg
dæmi þess, að ögn sú sem fiýgur út
frá kjarnanum hafi miklu meiri
orku en ögnin sem send var inn í
kjarnann. í hvert skipti sem cin-
ihvér af ögnum þeim, sem skotið er á
kjarnann, hittir markið, kemur því
fram orka, sem er miklu meiri en
sú sem fór til að koma ögninni á
nauðsynlegan hraða. Vegna þess,
hve lítill kjarninn cr, er það aðeins
títill hlnti af ögnunum, sem hittir
inarkið. hinar stöðvastjáður en þær
rekast á nokkra kjarna. Ileildarút-
koman verður því sú, að orkan sem
fram kemur er hverfandi lítil mið-
að við orku þá, scm notuð er.
Kjarnaklofning.
Fyrir 7 árum síðan fannst ný
tegund kjarnabreytinga, sem köll-
uð hefur verið kjarnaklofning. —
Tveir Þjóðverjar, Hahn og Strass-
mann, voru að rannsaka hin radíó-
aktífu efni, sem myndast þegar
neutrónur eru látnar verka á úran.
Við efnagreiningu kom í ljós, að
það myndast mikill fjöldi meðal-
þungra frumefna eins ogt. d. bróm.
Við allar kjarnabreytingar, sem þá
voru þekktar, höf'ðu efni þau sem
mynduðust alltaf svipaðan þunga
og' efni það, sem gengið var út írá
en hjér mynduðust cfni, sem voru
öielmingi ljettari en úranið. Það
sem gerist, er að úrankjarninn
klofnar í tvo álíka stóra parta, sem
hver um sig eru kjatnar einhvers
meðalþungs frumefnis.
Orkan semjfram kentur við þessa
klofningu er langt um meiri en frá
nokkurri annari kjarnabreytingu,
svo að hún væri sjerlega vel fallin
til orkuvinnslu. Nú vill svo vel til
að við hverja klofningui losna
nokkrar neutrónur, en það voru ein
mitt neutrónur sem komu klofning-
unni af stað. Ef takast mætti að
láta neutrónurnar, sem losna við
klofninguna, verka á nýja úran-
kjarna, þá gaúi klofningin breitt
sig.frá einum kjarna til annars, svo
að úranið klofnaði af sjálfu sjer,'
en þar með væri því marki náð,
að vinna orku(atómkjarnans í stór-
um stíl.
Það er þó engan veginh; hlaupið
að því að fá þetta til að ganga
svona, og af þeim tilraunum, sem
gerðar voru áður en stríðið byrj-
aði, verður ekki sjeð hvort heldur
það muni takast eða ekki. Síðan
hcfur ekkert birst um rannsóknii*
a þessu sviði, cn óhætt er að full-
yrða, að þeim hat'i verið haldið á-
fram af fullum krafti einnig eftir
að stríðið hófst. Báðir ófriðaraðilj-
ar gera sjer fylilega ljóst. hvað það
myndi þýða, ef andstæðingurinn
kæmi með sprengjur, ■ sem væru
miljón sinnum kröftugri en þær,
sem nú eruj notaðar, og vilja ekki
gefa neinar upplýsingar, sem hjálp
að gætu hinum. AUar rannsóknir
eru því reknar m'eð mestu leynd
og enn verður ekki sagt um hvern
árangur þær hafa horið.
Það má deila um, hvort mann-
kyninu væri gróði að því að fá
þetta skæða vopn í sínar hendur,
og hvort það myndi ekki gera því
meiri skaða en gagn. Óneitanlega
virðist það svo sem hin verklega
menning sje komin svo langt fram
úr þeirri andlegu, að mennirnir
geti ekki lengur stjórnað kröftum
þeim, sem þeir ráða yfir, og að
mannkynið sje að sligast undir allri
tækni nútímans.
Þó má ef til vill einnig líta þannig
á málið, að varla sje við því að bú-
ast, að mennirnir kunni að stjórna,
öflum þessum fyrr en þeir hafai
vanist við það, og að mannkynið
þurfi einmitt að læra af glappa-
skotunum. Með hjálp tækninnar
getur þá hin andlega menning kom-
ist á svo hátt stig, að hin beisluðu
náttúrgöfl verði raunverulega not-
uð í þágu alls mannkýnsins.
Reykjavík,/18. apríl 1940
Þorbjörn Sigurgeirsson.
Heyrnarlaus dómari var; að yfir-
Jieyra í máli, þar sem sóknar- og
varnaraðiljar voru líka heyrnarlaus
ir báðir. Sóknaraðilinn hrópaði:
>— Þessi maður hefur ekki greitt
mjer húsaleigu í sex mánuði. —
Jlómarinn, sem ekki hafði Iieyrt
st.akt orð galaði þá upp í eyrað á
varnaraðiljanum : —. Ilvaða varnir
Jiaf'ið þ.jer fram að færa, maður
minn ? — Þá segir sá síðarnefndi:
— -Jeg geymi hvítar mýs og mein-
lausan snák í baðkerinu mínu. ■—•
Dómarinn hlustaði á með þolinmæðí
og sagði(síðan: — Jeg hefi hlustað
gaumgæfilega á framburð ykkar,
herrar mínir, og komist að þeirri
niðurstaðu, að báðir bræðurnir sjeu
jafn skyldugir til þess að fram-
færa móður sína. —Rjetti slitið.
★
— Stamar hann ekki ?
— Nei, ekki nema þegar hann tal-
ar.
i