Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.1951, Blaðsíða 11

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
591
ur hugsað um lífið og dauðann, um
alla þá gleði og vonir, sem liðu
skipbrot hjer, og hin óteljandi
sorgartár, sem hjer hafa verið feld.
Og manni verður líka hugsað um
það, að hjer hefur verið hugsað
hlýrra til margra en meðan þeir
voru samferðamenn okkar.
Skáldunum hefur orðið þetta að
yrkisefni. En þau líta á það sitt
frá hverju sjónarmiði. Sum líta á
kirkjugarðinn sem hið þráða frið-
land, eins og Kristján Jónsson:
Þú griðastaður mæðumanns,
ó, myrka, þögla gröf,
þú ert hið eina hæli hans
og himins náðargjöf.
Og svipað vakir fyrir norska skáld-
inu:
Nú leik jeg mjer sem lamb og hind,
jeg litið hef þann stað
hvar ilskan hölt og öfund blind,
sem elta mína skuggamynd
um síðir setjast að.
Hið sama kemur fram hjá K. N. er
hann fylgir vini sínum til grafar,
þótt í öðrum tón sje sagt. Honum
verður starsýnt á þann mun, sem
orðinn er á manninum við dauð-
ann. Ilskan og öfundin hafa gefist
upp, en í staðinn er komin vin-
gjarnleg samúð:
Jeg held þú mundir hlæja dátt með
mjer
að horfa á það, sem fyrir augun
ber.
Þú hafðir ekki vanist við það hjer
að vinir bæri þig á höndum sjer.
En dauðinn hefur högum þínum
breytt
og hugi margra vina til þín leitt.
I trú og auðmýkt allir hneigja sig
og enginn talar nema vel um þig'.
um sjá hvíldarstað líkamans, þar
sem hann bíður upprisunnar, eins
og Bjarni Thorarensen:
Vel hlífir þakið hið þykkva
í þrönghýsi grafar.
Verði þjer vært þar í myrkri,
þú vaknar í Ijósi.
Og Grímur Thomsen kveður á
sama hátt:
í grafar nöpru nausti þó
nú hvolfi skipin kyr,
aftur mun þeim á annan sjó
eilífðar fleyta byr.
En svo eru þeir, sem ekki geta
trúað á upprisu holdsins. Sálin og
líkaminn eru ekki eitt, heldur sitt
hvað:
Hinn mikla Cæsar löngu orðinn
leir
má láta í gat svo haldist úti þevr.
Ó firn, það duft, er veröld skelfa
vann,
mót vetrar dragsúg fullvel brúkast
kann.
Þannig hugsa þeir, sem vita að
líkaminn er ekki sá kraftur, sem
ræður athöfnum mannsins, heldur
sálin og að sálin fer ekki í gröfina.
Líkaminn, sem hvílir í kirkjugarð-
inum, er ekki maðurinn sjálfur, því
að hann lifir áfram. Og það er
undarlega skamt í milli þess, sem
hefur endurfæðst í dauða og hins,
sem aðeins hefur fæðst til þessa
jarðneska lífs, eins og Steinn Stein-
arr segir:
Og' jeg, sem drykklangt
drúpi höfði yfir
dauðans ró,
hvort er jeg heldur hann,
sem eftir lifir,
eða hinn, sem dó?
um garðinn og rifjað þetta upp
fyrir mjer og hugsað um hvað hjer
hefur gerst við hverja einustu af
þessum óteljandi gröfum, sem hjer
eru, þá finst mjer það sorglegt
hvað menn vita lítið um lífið eftir
dauðann, og hvað vísindin eiga þar
stórfelt verkefni fyrir höndum. Og
jeg minnist þess, sem dr. Helgi
Pjeturs sagði: „Að afla þekkingar
,á lífinu eítir dauðann, er að bæta
við líffræði og heimsfræði. Undir-
stöðuatriði er þetta. Dauðinn er
óhapp, sem hlýst af því hvað lífið
hjer á jörðu og öðrum slíkum stöð-
um, sem ,jeg hef nefnt frumlífs-
jarðir, er óíullkomið. Dauðinn er
það, sem ekki á að vera. Það er
skaðlegur misskilningur gð halda
að dauðinn sje það sem er óum-
flýanlegt og óafmáanlega rótfest í
eðli tilverunnar. Líf vort á að vera
óslitin þroskabraut. Og fyrsta spor-
ið til að þessu mikla máli verði
komið í rjett horf, er að átta sig
á því hvernig lífið sem lifað er,
eftir að menn hafa orðið fyrir þessu
slysi sem nefnt er dauði, er fram-
hald af því lífi sem lifað var áður,
en ekki eitthvað gersamlega annars
eðlis, eins og væri efnislaust líf,
utan við rúm og tíma.“
Þegar mönnum fer að skiljast
það sem dr. Helgi kendi, þá fara
menn líka að skilja það, sem Jesús
sagði við konuna hjá gröíinni: „Hvi
grætur þú?“
Lnn eru aörir, sem i krrkjugaró'in-
Og sem jeg hefi nú reikaö þarna