Lesbók Morgunblaðsins - 04.04.1954, Blaðsíða 24

252
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
JfJrafoL „ / ÁBNASAFNI
ffW (fW* Voítvútn,
pof*t* M*t*s*n uiéti
' I *** íoí&’.
« J tfx fg* Tntxj&^vnaðim f'
. fyolezi, tjvoi ptfu ímj>orif cuU Íoarít
^ SUÍitlur tU&tya fnjttvím onntius fco$ tff ?
lÁé
j ■«:
//
* * j t í J L , w -
■ í lmf‘3 ’* niiniít! fitttfandu omm r>,ifún{
' •* • jtöi’*“Íraí“» c»«j«Aft
k£c*ffotM*WVqvumJjna.wU puusqvc.
// 244t* q*wj*>* **■#r "iJ^ W' 7
7 iihdmUM~fA

‘I Jílu& tnoffuits éxúilus eXprimi} £men
t noh{ m pttciUs t tUúU últútnjvi famim „
EITT HELZTA verk í íslenzkum latínuskáldskap frá fyrri öldum er kvæði
Brynjólfs biskups um krossinn. Það hefur aldrei komizt á prent, og munu fáir
hafa lesið, en færri skilið, því að latína biskups er ekki barna meðfæri. í Árna-
safni er þetta kvæði vandlega skrifað (Am 781 b, 4to), en biskup hefur sjálfur
gert miklar breytingar á orðum milli lína, svo sem sjá má af blaðsíðunni hér
að ofan.
VAR KEYPTUR TIL ÞESS
Jónas Hallgrímsson skrifaði frunta-
lega um skáldskap Sigurðar Breiðf jörðs
í „Fjölni“, en Sigurður orkti níðkvæði
um Fjölni í staðinn. Tómas Sæmunds-
son minnist á þetta í bréfi til Konráðs
Gíslasonar og segir: — Ég fann ekki
Breiðfjörð, en Skúli Thorarensen
skammaði hann eigi einungis fyrir það
að hann hefði farið að vrkja um Fjölni,
heldur og hvaða handaskömm það væri,
og þá sagði Breiðfjörð: Hafi ég bölvaða
skömm fyrir það, — ég var keyptur til
þess — og hættu nú að skamma mig,
Thorarensen minn.
MÖRLANDAR
Það er trú mín, að oss ísléndingum
sé holt að borða mikið feitmeti, og
að vér ættum að bera með réttu nafn-
ið „mörlandar“. Þegar kalt er í veðri,
ættu húsmæður okkar að kappkosta
að geta skammtað ríflega feitmeti
handa fólkinu. Fitan er bezta elds-
neytið af öllum mat, sem vér borð-
um. Af engu hitnar manni jafn vel
og feitum mat í vetrarkuldunum.
Þverhandarbvkkar síður, feitir bringu-
kollar, magálar og hnakkaspik — þetta
eru réttir, sem frá fornu fari hafa ver-
ið í miklum metum hér á landi, og
þeir mega sannarlega ekki falla úr
sögunni, því að engar kræsingar eru
hollari hraustum íslending, sem legg-
ur út í hríðarveður og á við óblíða
náttúru að berjast.
(Steingr. Matthíasson læknir).
RIDDARAÞRAUT
Ef þér setjið riddara á einhvern reit
á taflborðinu og færið hann svo á ann-
an reit, er hann samkvæmt gangi sínum
getur farið á, og því næst á þriðja reit-
inn og svo framvegis unz hann hefur
farið á alla hina 64 reiti taflsborðsins,
og einungis einu sinni á hvern þeirra,
þá hafið þér gert það, sem kallað er
riddarastökk, eða riddaraþraut. Þetta
er nærri því eins gamalt og skákborðið
sjálft, því að þessi leikur var kunnur
fyrir þúsund árum. Riddarinn er einn
af þeim skákmönnum, er hafa haldið
gangi sínum óbreyttum allt frá upphafi.
Þegar hinar austlægari þjóðir, svo sem
Kínverjar, Japanar og Síamar fengu
skáktaflið frá föðurlandi þess, Ind-
landi, þá breyttu þeir gangi nálega
allra skákmannanna og jafnvel tafl-
borðinu sjálfu. En riddaraganginn létu
þeir haldast óbreyttan eins og hann
var á Indlandi. Hann er svo einkenni-
legur, að eigi var auðvelt að ummynda
hann. Og þessi gamli, upprunalegi
gangur riddarans er einmitt sönnunin
fyrir því, að þessar austlægari þjóðir
lærðu þenna leik af Indverjum, eins
og Vesturlandaþjóðirnar líka gerðu,
svo að skáktafl hvorra tveggja ber að
sama brunninum. — Þar eð byrja má
riddarastökkið á hvaða reit, sem vera
vill, og hægt er að breyta stefnu þess,
þá leiðir af því að mörg hundruð ridd-
arastökk eru til og hafa verið gefnar
út á mörgum tungumálum margar bæk-
ur um það, og sumar þeirra mjög stór-
ar. — Skylt riddarastökki er það, sem
kallað hefur verið á íslenzku að „rjúfa
skjaldborg“ og að „leysa úr tröllahönd-
um“. (í uppnámi).