Lesbók Morgunblaðsins - 04.04.1954, Blaðsíða 13
LESBOK MORGUNBLAÐSINS
241
Folinn stendur enn nyrzt á eynni
til að beina huganum enn meir en
áður að sjónum, sem á þessum slóð-
um er sérstaklega auðugur að alls
konar fiski og öðrum sjávardýr-
um. Fiskurinn var verkaður á hinn
ólíkasta hátt: hertur, saltaður og
reyktur. Auk þess voru sumar teg-
undir skelfisks etnar hráar, og helzt
sá siður enn í dag. í ferðalýsingu
frá 18. öld er sagt þannig frá sér-
kennilegum þjóðarrétti Helgolend-
inga: „Þegar þeir hafa mikið við,
fylla þeir þorskmaga með graut og
ýsuhausa með mjöli, sjóða svo allt
saman og eta þetta svo með sýróoi
og þykir herramannsréttur.“ Ef til
vill hefðu íslenzkar húsmæður gam
-an af að reyna þetta.
Á tímabili voru ostruveiðar mjög
stundaður og arðsamur atvinnu-
vegur á Helgolandi, og voru ostru-
miðin seld á leigu fyrir ærið fé, en
sökum ofveiði er þeim nú löngu
hætt.
Ein er sú tegund fiskveiða, sem
enn er einkennandi fyrir Helgo-
land, en það eru humraveiðarnar.
Grunnið umhverfis eyna er klettótt
og býður humrinum hin áskjósan-
legustu lífsskilyrði, enda hafa um
langt skeið að jafnaði veiðzt um
75.000 stykki á ári. Humarinn er
veiddur í gildrur úr grófriðnu neti,
sem spennt er yfir járngrind. Inni
í gildrunni er agn, og kemst hum-
arinn að því inn um trektarmynd-
uð op á hliðum gildrunnar. Þegar
hann er svo kominn inn, kemst
hann ekki út aftur, vegna þess að
hann skortir lægni til þess að
smeygja „töngunum“ í gegn um
opið. Sem kunnugt er, er humar
mesta lostæti og eftirsóttur af sæl-
kerum, svo að útflutningur hans
hefur fært Helgolendingum drjúga
björg í bú.
— ★ —
Um 1800 hófust ævintýralegir
tímar á Helgolandi. Eyarskeggjar
höfðu til þessa lifað heldur róiegu
lífi og þótzt öruggir á sínu af-
skekkta eylandí, en nú var því lok-
ið. í átökunum milh Frakka og
Englendinga settust enskir kaup-
menn þar að, er Frakkar höfðu
hernumið Hannover og Cuxhaven
og heldu verslun við Norður-Þýzka
-land áfram þaðan. Einnig varð ey-
an aðsetursstaður brezkrar flota-
deildar, sem hindra átti siglingar
til hafna við Saxelfi og Weser.
Þetta færði Helgolendingum góðar
tekjur, því að hafnsögumenn þeirra
sem voru fjölmenn stétt, gátu kraf-
izt hás kaups fyrir starfa sinn.
Þegar svo Napóleon ætlaði alger-
lega að hindra verslun Englend-
inga við meginlandið, myndaðist
vel skipulögð smyglarastarfsemi
með samvinnu milli þeirra og meg-
inlandsríkjanna, og varð Helgó-
land aðalmiðstöð hennar í Norður-
Hofmn, sem nú er veriö að endurreisa