Lesbók Morgunblaðsins - 04.04.1954, Blaðsíða 4

232
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
Kvæði fornskáldanna
VÍ miður hafa útgáfur fornrit-
anna ekki verið svo vel skipu-
lagðar sem æskilegast hefði verið.
Ýms hinna merkustu þeirra hafa
aldrei verið gefin út hér á landi,
jafnvel þó að til séu af þeim marg-
ar útgáfur erlendis, og má þar til
nefna slíka gersemi sem Konungs-
skuggsjá og svo ágætar sögur sem
Orkneyingasögu og Færeyinga-
sögu. Aldrei hafa heldur Morkin-
skinna og Fagurskinna verið prent-
aðar hér á landi, og ekkert þeirra
rita, sem nú voru nefnd, eru fáan-
leg í erlendum útgáfum heldur. —
Ekki hefur heldur neinn forleggj-
ari ráðizt í að endurprenta Forn-
mannasögurnar í hinni frægu 12
binda útgáfu, scm Sveinbjörn Eg-
ilsson átti svo mikinn þátt í, og er
hún þó búin að vera ófáanleg um
hálfrar aldar skeið. Samt er það
augljóst mál, að fyrr eða síðar
verður að endurprenta hana íhelzt
ljósprenta) með öllum ummerkj-
um, því að í fimm aldarfjórðunga
er búið að vitna til hennar sí og æ.
— Fleira mætti nefna þessu líkt.
En að því er til íslenzkrar alþýðu
kemur, er það máske nevðarlegast
af öilu, að hér skuli aldrei hafa
verið gerð heildarútgáfa af kvæð-
um fornskáldanna. Engin viðun-
andi útgáfa þeirra var í rauninni
til fyrr en Finnur Jónsson gaf þau
út í Kaupmannahöfn á árunum
1912—15. Og hvar og hvenær sem
þessi kvæði verða gefin út fram-
vegis, er augljóst mál, að alltaf
verður útgáfa Finns í rauninni
undirstaðan, en hún seldist upp á
tíu eða tólf árum og komst aldrei
nema í fárra manna hendur hér á
landi. Almenningur hafði heldur
ekkert við stafrétta textann að
gera. Tvö bindin af fjórum voru
því aðeins fyrir sérfræðinga.
Jafnskjótt og útgáfa Finns var
uppseld, kom það í ljós, hvílík
nauðsyn það var að endurprenta
hana. Af því hefur þó ekki orðið í
Kaupmannahöfn ennþá, víst aðal-
ljóst vitni, að honum hefur ekki
verið neitt umhugað að ná í Ás-
grím, þykist hafa gert skyldu sína
með því að banna mönnum að hýsa
hann, og skipað hreppstjórum að
grípa hann, en því sé ekki gegnt.
— ★ —
Guðmundur sýslumaður Sigurðs-
son átti ýmislegt mótdrægt og
eitt af því fléttast einkennilega
inn í sögu Ásgríms. Það var eitt
vor er bjargarskortur var á nesinu,
að sýslumaður ákvað að opna kaup
-mannsbúðir í Ólafsvík og miðla
mönnum björg þaðan. Hann hafði
lykla að búðinni, en innsigli voru
fyrir lásum og vildi hann ekki
brjóta þau og opna svo hurðina,
heldur fór hann inn um glugga og
afhenti kornmatinn út um hann.
Var þetta að vísu gert í margra
manna viðurvist. En illar tungur
spunnu þá upp óhróðurssögu og
aðdróttanir til sýslumanns. Sögðu
þær, að fyr hefði* verið farið inn
um glugga á búðinni til stulda og
vissi enginn hver gert hefði, en nú
væri sýnt að sýslumaður kynni lag-
ið á þessu. Varð hann því meðal
almennings bendlaður við þjófnað-
inn, og tók hann sér það mjög
nærri. — Steðjaði þá og ýmislegt
fleira mótdrægt að honum. Haust-
ið 1753 andaðist hann snögglega
yfir matborði að Staðarstað og var
það almannarómur, að hann hefði
sjálfur stytt sér aldur.
Á. Ó.

Ernst A. Kock
lega vegna þess að nauðsyn þótti
að leiðrétta ýmislegt í stafrétta
textanum, þeim hlutanum, sem al-
menningur lætur sig litlu varða.
En prófessor Ernst A. Kock endur-
prentaði lagfærða textann í tveim
bindum í Lundi á árunum 1946 til
1949, þó með mörgum breytingum
eftir því sem hann taldi að lesa
bæri. Um sumar þessar breytingar
mun ekki orka neins tvímælis með-
al norrænufræðinga, en aftur á
móti mjög um aðrar. Svo mun
lengi verða, eða öllu heldur svo
mun alltaf verða um texta forn-
kvæðanna. Þar er svo margt úr
lagi fært.
Þegar frá eru taldar orðabreyt-
ingar í textanum, hefur Kock fylgt
útgáfu Finns nákvæmlega, en þó
hefur hann gert við sína útgáfu
hentugri registur heldur en var í
hinni. Og að ytra útliti er hún stór-
um fallegri, enda standa Svíar
fremstir allra Norðurlandaþjóða
um bókagerð.
Lítið hefur borizt af þessari út-
gáfu hingað til lands, og nú var
hún einnig að seljast upp. Fyrir
milligöngu Ohlins bókaverslunar í