Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.1954, Síða 13

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
785
til slátrunar. Þær eru að vísu ekki
nein leiðbeining um slíkt nú á tím-
um, en þar er getið um þunga
fjölda kinda á fæti, og einnig um
kroppþunga sláturfjár og er það
fróðlegt til samanburðar við það
sem nú er.
í 4. blaðinu er þess getið, að því
hafi ekki verið úthýst nema á ein-
um bæ í hreppnum og í næsta blaði
má sjá að það kemur á 18 bæi. En
meðferðin á blaðinu var ekki gó|5
og skilsemin heldur bágborin. Þó
er ekki að sjá að fólkið hafi fundið
neitt til þess, að því væri sjálfu
vansæmd að meðferðinni á blað-
inu, því að menn fóru að henda
gaman að útliti þess, orktu um það
vísur og skrifuðu þær á blaðið
sjálft. Ein með þeim fyrstu var
þannig:
Eins og Gestur eigi hér
ekki beztan rétt á sér,
það eru verstu viðtektir
vera klesstur, rifinn, ber.
Og þegar næsta blað kemur heim
til föðurhúsanna, var á því mynd
af tölu og þessi vísa undir:
Hef eg það í huga mest,
hlynna að þínum fötum.
Þarna er tala þig á fest
þunn með fjórum götum.
Á einum bæ bíöskraði mönnum
hvað blaðið var rifið. Var það svo
límt saman þar og þessar vísur
látnar fylgja:
Enn var Gestur auminginn
allur sundur tættur.
Hann er illa út leikinn,
en þó hvergi bættur.
Fyrst að engin ungfrúin
að þér gerir hlynna,
eg skal bæta jakkann þinn.
Eg á engan tvinna. (R. L.)
Eitt- blað lá svo lengi á bæ, að
næsta blað náði því þar. Þá var
skrifað á það:
Góða samfylgd, Gestur minn,
getur þú nú fengið hér,
blessunin hann bróðir þinn
beðið hefur eftir þér.
Ritstjórinn sá að þessu mátti ekki
fram fara, svo að hann fór að setja
blöðin í sterka kápu. Brá þá svo
við að eitt blaðið kom óskemmt
heim og á því þessi vísa:
Heðan burtu fetar frí,
fannhvítur og þrifinn.
Get eg ekki gert að því
þótt gangi síðar rifinn.
Af blaðinu komu tveir árgangar
og fylgdi efnisyfirlit hvorum þeirra
og hefur það víst verið ótítt um
sveitarblöð. Seinasta blaðið er dag-
sett 18 apríl 1908.
Það hefur máske verið vegna
þess hvað menn voru ólatir á að
yrkja og skrifa á blaðið, að rit-
stjórinn setti einu sinni í það vísu-
helming og bað menn botna. En
enginn treystist til þess. í staðinn
fekk hann þessa vísu:
Útlit finnst mér allt að á því
að því sama reki:
Settu botninn sjálfur í .
svo að ekki leki.
----o------
Flest þessi blöð áttu erfitt upp-
dráttar og urðu skammlíf. Það var
vegna þess að útgáfa þeirra mæddi
svo að segja eingöngu á einstökum
mönnum. Þeir urðu að skrifa blöð-
in í naumum tómstundum og leggja
sjálfir til mestan hluta efnis þeirra.
En svo mun það víða hafa verið er
eitt blað lagðist niður, að þá var
farið að gefa út annað, því að „eng-
inn veit hvað átt hefur fyr en misst
hefur“. Er það vottur þess að menn
hafi fundið, þrátt fyrir allt, að þessi
blöð voru ómissandi, eins og þá
var háttað hér í landi.
Á. Ó.
s
l
BERGSSTAÐA-
KIRKJA
^ BISKUP að Hólum í Hjalta-
dal 1313—1321 var Auðunn
rauði Þorbergsson. — Hann var
maður norrænn og því ókunnur
íslenzkum háttum, en margt var
honum vel gefið. Á hans dögum
var prestur sá að Bergsstöðum,
er Gunnar hét, og fekk hann
leyfi til þess hjá Auðuni biskupi,
að taka k.iörviðu á 12 hesta af
rekum staðarins á Skaga, til þess
að reisa Bergsstaðakirkju.
viðinn í hvamm einn langt út
•frá Bergsstiiðum, höggva hann
þer og reisa grind hússins. Síðan
lét hann flytja hana heim
Bergsstaða og setja hana
niður. Þar heitir síðan Helghúss-
hvammur, er grindin var höggv-
in. Hefilspæni alla og afhögg lét
prestur brenna á eyri einni niður
við Svartá. Hún dregur enn nafn
af því og er kölluð Brennieyri.
Bergsstaðakirkja hin nýa var
gjör af kostum miklum, því
að allur viðurinn var hinn bezti
rauðaviður og feðmingsdigrar
stoðirnar.
Þá er biskup spurði að prest-
ur hefði tekið helmingi
meira við, en honum var leyft,
reiddist hann dirfsku hans og
reið vestur til fundar við prest,
en þá er hann sá, hve kirkjan
var ramleg og vel vönduð, þótti
honum presti hafa farið stór-
mannlega. Gaf hann honum þá
upp reiði sína og voru þeir jafn-
an vinir síðan.
g;jj| Það er til merkis um ram-
leika Bergsstaðakirkiu þes«-
arar, að þá hún var rifin 1847,
voru stoðirnar svo sterkar og
gildar, að Klemens smiður í
Bólstaðarhlíð taldi hverja þeirra
fullsterka í fjórar stoðir, en stoð-
ir þessar hinár sterku áttu að
vera úr kirkju Gunnars prests.
(Gísli Konr.)