Lesbók Morgunblaðsins - 27.03.1955, Blaðsíða 9

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
181
SIGURÐUR GRÍMSSON:
LEiKARINN AF GUDS NÁD
RIÐFINNUR GUÐONSSON var
um marga áratugi einn af
þekktustu borgurum þessa bæar
og vinsælustu leikurum. Var leik-
ferill hans hvortveggja í senn, lang-
ur og viðburðaríkur, því að Frið-
íinnur var mikilhæfur leikari og
allra manna áhugasamastur og
ósérhlífnastur þar sem leiklistin
var annars vegar.
Friðfinnur nam prentiðn á Ak-
ureyri á árunum 1886-—1890 og þar
lék hann sitt fyrsta hlutverk 20.
júní 1890, Vífil þræl í leikriti
Matthíasar Jochumssonar „Helga
magra“, er sýnt var þar á þúsund
ára minningarhátíð Eyjafjarðar-
byggðar. Var Friðfinnur þá tæp-
lega tvítugur að aldri, fæddur 21. **
september 1870. — Hendingin
ræður oft miklu um lífsferil
manna, og svo var einnig um þessi
fyrstu kynni Friðfinns og leiklist-
argyðjunnar, frú Þaliu, því að öðr-
um manni hafði verið ætlað hlut-
verk þetta, en Friðfinnur varð að
hlaupa í skarðið fyrir hann á síð-
ustu stundu. En enda þótt atburð
þennan bæri brátt að, varð hann
örlagaríkari en nokkurn gat grun-
að, ef til vill síst leikarann sjálf-
an, því að með leik Friðfinns íþessu
hlutverki má segja að hinn langi
og stórmerki leikferill hans hefj-
ist. — Haustið 1890 ræðst Frið-
finnur utan, til Kaupmannahafn-
ar og dvelzt þar við prentstörf til
vors 1892. — Líklegt má telja að
áhugi Friðfinns á leikhst hafi vakn-
að þegar, er hann lék sitt fyrsta
hlutverk á Akureyri 1890, og ekki

Friðfinnur Guðjónsson.
hefur það dregið úr áhuga hans að
eiga þess kost á Hafnarárunum að
kynnast af eigin sjón danskri leik-
list, sem þá, eins og bæði fyrr og
síðar átti mörgum frábærum snill-
ingum á að skipa. Veturinn 1893 er
Friðfinnur hér í bænum um hríð
og tekur þá þátt í sýningu á gam-
anleiknum „Á þriðja sal“, — lék
þar lækninn. En leiksýning þessi
var merkilegur leiksögulegur við-
burður fyrir það, að þar lék ein
mikilhæfasta leikkona, sem ísland
hefur átt, frú Stefanía Guðmunds-
dóttir, sitt fyrsta hlutverk — ungu
stúlkuna Kristínu.
í nóvembermánuði 1893 flytzt
Friðfinnur hingað til Reykjavíkur
og upp frá því má heita að hann
hafi dvahzt hér óslitið alla tíð, þeg-
ar frá er talið tæpt ár, er hann
dvaldist á ísafirði við prentstörf.
— Hefst nú leikstarfsemi hans fyr-
ir alvöru, er stóð óslitið um fjöru-
tíu ár, eða betur þó, því að enda
þótt hann léti af leikstörfum á veg-
um Leikfélags Reykjavíkur vorið
1936, þá lék hann eftir það þrjú ný
hlutverk og tvö gömul og kom
einnig fram í nokkrum útvarps-
leikum.
í grein, sem Friðfinnur skrifaði
í fimmtíu ára minningarrit Leik-
félags Reykjavíkur, og hann nefn-
ir: „Fyrstu árin“, segir hann frá
því, að veturinn 1895—96 hafi verið
„myndaður dálítill leikflokkur
undir forustu Stefáns Runólfsson-
ar prentara, sem hélt uppi sjón-
leikum í Góðtemplarahúsinu." —
Meðal stofnenda þessa leikflokks
voru, auk Stefáns, Friðfinnur, Þor-
varður Þorvarðarson og kona hans
Sigríður Jónsdóttir, Hjálmar Sig-
urðsson ritstjóri „Norðurljóssins“,
Helgi Pétur Hjálmarsson, síðar
prestur að Grenjaðarstað, Borgþór
Jósefsson, Stefanía Guðmundsdótt-
ir, er síðar varð kona hans, Jónas
Jónsson, þinghúsvörður og Helgi
Helgason, síðar verzlunarstjóri. —
Þessi fámenni leikflokkur átti vit-
anlega við hin erfiðustu vinnuskil-
yrði að búa, enda voru það að
mestu smáir gamanleikar, sem harm
sýndi, svo sem „Frúin sefur“,
„Betzy“ og „Á þriðja sal.“ En þó
að þar væri flest af vanefnum gert,
þá er hér um merkilegt leiksögu-
legt fyrirbæri að ræða, því að leik-
flokkur þessi varð undanfari Leik-