Lesbók Morgunblaðsins - 27.03.1955, Blaðsíða 10

182
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
félags Reykjavíkur, sem stofnað
var fyrir forgöngu Þorvarðar Þor-
varðarsonar 11. janúar 1897, en
meðal stofnenda voru flestir ofan-
greindir menn og konur, auk ann-
ara áhugamanna um leiklist.
Leikfélag Reykjavíkur tekur
þegar frá upphafi forustuna um
öll leiklistarmál bæjarins og frá
því berast áhrif til flestra kaup-
túna landsins. Félágið átti jafnan
við mikla örðugleika að etja, en fé-
lagsmenn létu það ekki á sig fá,
en börðust ótrauðir við fátækt og
skilningsleysi þeirra manna, sem
næst stóð að veita þeim verðugan
stuðning, og að hinum glæsilega
árangri af starfi þessara frumherja
íslenzkrar leiklistar búum vér enn
í dag og því minnumst vér þeirra
allra með virðingu og þakklátum
huga. Meðal þessara djörfu og
óbrevtandi forustumanna stóð
Friðfinnur Guðjónsson fremstur í
flokki meðan aldur og heilsa
Jevfðu. Á fyrsta ári Leikfélagsins
var hann kosinn ritari þess og
gegndi hann því starfi í fiögur ár.
Árið 1910 var hann aftur kosinn
ritari og gegndi hann nú starfinu
óslitið í nítján ár, eða til árs 1929,
en á því ári var hann kjörinn for-
maður félagsins og einn af sjö
mönnum í rekstursráð félagsins ár-
in 1930—33. — Árið 1935 var har.n
kjörinn heiðursfélagi Leikfélags
Revkjavíkur, í viðurkenningar-
skyni fyrir frábært starf hans í
þágu félagsins um áratugi.
Jafnframt því að vera lengst af
í stjórn Leikfélagsins, var Frið-
finnur einnig alla tíð einn af aðal-
leikendum félagsins, enda hefur
enginn leikari íslenzkur farið með
jafn mörg hlutverk á Jeiksviði hér
sem hann. Um þett.a segir Lárus
Sigurbjörnsson rithöfundur 1
minningargrein um Friðfinn í Vísi
14. þ. m.: „Áður en lauk hafði hanrx
staðið tæp 1600 kvöld á leiksviðinu,
komið fram í 128 leikritum við 196
uppsetningar og leikið 154 hlut-
verk, þar af 136 fyrir Leikfélagið,
en leikkvöld hans hjá félaginu
urðu 1337 talsins." — Þegar þess
er gætt að allt leikstarf Friðfinns
var unnið í hjáverkum við annað
þreytandi starf, þá hlýtur maður
að undrast hið geisilega starfsþrelc
hans. En hinn mikli áhugi hans á
leiklistinni og leikgleði hans, sem
aldrei brást, Jiefur án efa létt hon-
um starfið, enda var Friðfinnur
flestum öðrum fremur Jeikari af
guðs náð.
Þegar á fyrsta starfsári Leik-
félags Reykjavíkur fer Friðfinnur
með hlutverk í sex Jeikum af ell-
' efu, sem félagið sýndi það ár, og
síðan má heita að hann Jiafi lengst
af á hverju ári komið fram í mörg-
um leikum, og þá oft í veigamikl-
um hlutverkum. — Hann var fyrst
og fremst gamanleikari, enda hafði
hann glöggt auga fyrir hinu skop-
lega í fari manna og var gæddur
mikilli kímnigáfu, sem hann þó
beitti jafnan græzkulaust. En þessi
gáfa nans gerði honum létt fyrir
um leik og hinar skoplegu persón-
ur urðu jafnan í túlkun hans sann-
ar og lifandi. Og þó að leikhlut-
verk hans yrðu svo mörg, sem
greint hefur verið frá, þá hætti
Friðfinni aldrei við að endurtaka
sig, heldur voru persónur hans alt-
af ferskar og nýar. Hjá honum var
alltaf „veður til að skapa.“ Ég held
að ég geri engum rangt til þó að
ég fullyrði að Friðfinnur hafi ver-
ið mikilhæfasti skopleikarinn, sem
komið hefur fram á íslenzku leik-
sviði til þessa, enda átti hann meiri
vinsældum að fagna en flestir aðrir
leikarar íslenzkir. — Það yrði of
langt mál að gera hér grein fyrir
einstökum hlutverkum sem Frið-
finnur lék á Jangri ævi. Þó vil ég
minnast liér á þrjú hlutverk hans,
hvert sinnar tegundar, scm hann
lék af þeirri snilld að seint mun
gleymast, en það eru hlutverkin
Argan í ímyndunarveikinni eftir
Molieré, Jón bóndi í Fjalla-Eyvindi
og Freysteinn, eða „Kotstrandar-
kvikindið" í Lénharði fógeta. — í
Argan tókst Friðfinni svo vel að
fella sig að hinum franska „kome-
diu“-stíl að furðu gegndi, enda var
leikur hans þrátt fyrir gáskamik-
ið skop, hnitmiðaður og alltaf inn-
an takmarka hins rétta hófs. — Jón
bónda, þennan háværa og hlátur-
milda ágætiskarl, sem hreyfur af
víni brosir við öllum og lætur gam-
anyrðin fiúka á báðar hendur, túlk-
aði Friðfinnur af svo djúpum
skilningi á þessari rammíslenzku
manngerð, að persónan stendur
manni enn fyrir hugskotsjónum í
öllum sínum upprunaleik, sönn og
fast mótuð. Friðfinni auðnaðist að
leika þetta hlutverk með Gunn-
þórunni Halldórsdóttur sér við
hlið sem konu Jóns bónda, á sviði
Þjóðleikhússins, er það var vígt.
Var þeim þá báðum ákaft fagnað
af leikhúsgestum, enda ekki að
ástæðulausu, því að þarna stóðu
þau hlið við hlið, síðustu fulltrúar
þeirra frumherjanna frá 1897, er
fyrstir hófu merki íslenzkrar leik-
listar og báru það fram til sigurs.
— Þá var ekki síðri leikur Frið-
finns í hlutverki „Kotstrandarkvik-
indisins“. Þar málaði hann um-
komuleysi og vesalmennsku þessa
þrautpínda og kúgaða íslenzka al-
múgamanns, á verstu niðurlæg-
ingartímum þjóðarinnar, sterkum
litum og með vægðarlausu raun-
sæi en jafnframt grátbroslegri
kímni. — Hér mætti reyndar bæta
við leik Friðfinns í Klinke, í fars-
anum „Spanskflugan“, en það var
eitt af vinsælustu hlutverkum
hans.
Fvrst framan af má heita að
Friðfinnur léki jöfnum höndum
gamanhlutverk og alvarleg, enda
fór honum hvorttveggja jafnvel úr
hendi, þó að gamanleikurinn yrði
höfuðgrein hans á leiksviðinu síð-