Lesbók Morgunblaðsins - 21.10.1956, Blaðsíða 8
604
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
SliEZ-SKURÐURIISIIM
FYRIR rúmum hundrað árum
voru Frakkar allsráðandi á Mið-
jarðarhafi. Um þær mundir auðg-
uðust Hollendingar og Bretar stór-
kostlega á viðskiptum við Austur-
lönd og létu skip sín sigla suður
fyrir Afríku. Voru þeir nær ein-
ráðir á þeirri siglingaleið. Frökk-
um þótti súrt í broti að mega ekki
sitja líka að kjötkötlum Austur-
landa. Þá var það að upp kpm hug-
myndin að grafa skipaskurð í gegn
um Súez-eiði til Rauðahafs og
stytta þar með siglingaleiðina til
Indlands hér um bil um helming.
Og þar sem Frakkar höfðu völdin
í Miðjarðarhafi, gat þeim opnast
þarna óhindruð siglingaleið til
Austurlanda.
Englendingar þóttust ekki hafa
neitt gagn af fyrirhuguðum Súez-
skurði, en þeir voru brátt ákveðn-
ir í að koma í veg fyrir að Frökk-
um tækist að opna sér þama nýa
siglingaleið. Þeir höfðu mikilla
hagsmuna að gæta í Austurlöndum
og þeir kærðu sig ekki um að fá
Frakka fyrir keppinauta þar. Þeir
beittu því öllum brögðum til þess
að hindra að Súez-skurðurinn væri
gerður.
Það var franski verkfræðingur-
inn Ferdinand de Lesseps, sem átti
hugmyndina að skurðgreftinum og
barðist fyrir henni. Hann varð
því fyrst og fremst bitbein Breta,
og hann fekk rækilega að kenna á
því hvað það var að hafa Jón bola
á móti sér. Bretar spönuðu Austur-
ríkismenn og jafnvel Frakka upp á
móti honum. Og þeir komu þeirri
flugu í munn Egypta, að yfirborð
Rauðahafs væri miklu hærra
heldur en Miðjarðarhafs, og þegar
skurðurinn væri kominn mundi
Rauðahafið flæða inn yfir Egypta-
land og leggja byggðir þess í eyði.
Þá voru franskir mælingamenn
sendir á vettvang, og þeir komust
að þeirri niðurstöðu, að enginn
munur væri á yfirborði hafanna,
og Egyptalandi gæti því ekki
stafað nein hætta af skurðinum.
Það var 30. nóvember 1854 að
Lesseps fekk leyfi til þess að grafa
skurðinn. Og 5. janúar 1856 gerði
hann formlegan samning við
Egypta um yfirstjóm skurðarins.
Hún skyldi vera í höndum félags,
sem nefndist „Compagnie Univer-
sells du Canal Maritime de Suez.“
Skyldi félagið hafa einkaléyfi til
þess að starfrækja skurðinn í 99 ár
en að þeim tíma liðnum skyldi
hann verða eign Egypta.
Þrátt fyrir mótmæli Breta hófst
vinna við skurðinn hjá Port Said
25. apríl 1859. Tæpum mánuði
seinna bannaði stórvesírinn að
verkinu væri haldið áfram nema
leyfi soldáns kæmi til. Og undir-
kóngurinn bannaði öllum Egyptum
að vinna við skurðinn. Þá voru
fengnir verkamenn frá Evrópu, en
Bretar mótmæltu harðlega og
kröfðust þess að vinnan væri
stöðvuð.
Lesseps átti nú ekki sjö dagana
sæla. En svo var það einn dag,
er hann átti tal við keisarann, að
keisarinn spurði hvort hann vissi
hvernig á því stæði að allir væri
á móti honum í þessu máli. „Það
er vegna þess, að allir halda að yð-
ar hátign vilji ekki styðja fyrir-
tækið“, sagði Lesseps. Þá hét keis-
arinn honum fullum stuðningi, og
með því snerist öll franska þjóðin
á sveif með Lesseps. Önnur ríki
komu svo á eftir og veittu fylgi
sitt.
Þessar
moksturs-
vélar voru
notaðar
við að
grafa
skurðinn.