Lesbók Morgunblaðsins - 21.10.1956, Síða 11

; MORGUNBLAÐSINS
607
KJARNORKA
/ þágu friðarins
skipaskurð milli Rauðahafs og
Nílar 600 árum fyrir vort tímatal,
og hann var í notkun allt fram á
8. öld. Líklega hafa Egyptar gert
skurð þennan til þess að geta siglt
til suðurhluta Arabíu og Eþíópíu,
því kunnugt er að þaðan höfðu þeir
mikla aðdrætti.
Annar skurður, sem kenndur
var við Zarou, var notaður sem
siglingaleið þangað fyrir leiðangra
er fóru til Sinaiskaga og Sýr-
lands. í hofi nokkru í Karnak er
rismynd á vegg og er hún frá dög-
um Seti I. Þar er sýnt að skurður-
inn liggur í gegn um miðja borg-
ina. Rómverjar framlengdu hann
svo síðar til Ostracine, sem var
höfn við Miðjarðarhaf.
Þriðja skurðinn lét Ptolemy
Philadelphus gera á árunum 285—
246 f. Kr. Segir sagnritarinn Strabo
frá þessu og getur þess að Ptolemy
hafi látið gera tvöfalda hafnarloku
í skurðinn hjá Níl, svo að sjávar-
vatn mengaði ekki vatnið í ánni.
Ekki er kunnugt hve lengi skurð-
ur þessi var í notkun, en sagt er
að Trajan keisari hafi látið gera
við hann árið 98, svo að hann hafi
verið fær skipum. Um einni öld
síðar var hann orðinn fullur af
sandi.
BÖRNIN — FRAMTÍÐIN
Því ríkari sem sú hugsun verður,
að þessir smáu og varnarlitlu lík-
amir og þessar gljúpu sálir séu
framtíðarvon mannkynsins, því
fremur hlýtur allt það sem lýtur að
uppeldi og menntun að verða alls-
herjar áhugamál, svo að þroskinn
verði sem mestur, en sem fæst kulni
út af þessu ungviði, eða verði að
kræklóttum hríslum. — Sennilega
munu menn komast á þá skoðun,
að meðferð ungbarna sé í rauninni
það, sem ætti að vera mesta áhuga-
mál hverrar þjóðar. Þá er undir-
staðan lögð, sem mestu varðar. —
(Dr. Helgi Pjeturss).
Á SEINUSTU tíu árum hefir
mannkynið stigið stærra skref
fram á leið heldur en nokkuru
sinni áður. Á þessum árum hefir
hafizt ný öld, hér hafa orðið þátta-
skil í sögu mannkynsins. Það er
kjarnorkuöldin — hagnýting
kjarnorkunnar, ekki til þess að
drepa eða eyða, heldur til þess að
efla friðsamlega framþróun. Nú er
þegar svo komið að kjarnorkan er
notuð til þess að auka þægindi á
heimilum, auka framleiðslu í land-
búnaði, efla iðnað og skapa nýar
iðngreinir, og síðast en ekki sízt,
til þess að auka almenna heilbrigði.
Svo langt er nú komið notkun
kjarnorkunnar í þágu læknislistar,
að talið er að hún hafi nú bjargað
fleiri mannslífum heldur en þeim
sem hún tók í Hiroshima og Naga-
saki. Talið er og, að kjarnorkan
spari nú amerískum iðnaði um
hundrað milljónir dollara á ári.
Kjarnorkan hefir orðið til þess að
auka afköst, bæta iðnvörur, lækka
framleiðslukostnað og fyrirbyggja
mistök.
Bráðum eru komnar á laggirnar
átta kjarnorkustöðvar í Banda-
ríkjunum, sem framleiða rafmagn.
Bretar hafa á prjónunum stórkost-
lega rafvæðingu með kjarnorku og
ætla sér að reisa 12 kjarnorku-
stöðvar, sem vinna í þágu frið-
samlegs athafnalífs. Gert er ráð
fyrir að rafmagnið frá brezku
stöðvunum verði ódýrara heldur
en rafmagn frá þeim stöðvum, sem
Bretar eiga nú. Þetta skilzt betur
þegar menn athuga, að orkan í ein-
um teningsþumlungi af úraníum
jafngildir þeirri orku sem er í
3.000.000 punda af kolum. Sú orka
mundi nægja meðalheimili í 9000
ár.
Rúmlega þúsund iðnfyrirtæki í
Bandaríkjunum nota nú daglega
kjarnorku í ýmsum myndum. Mörg
þeirra eiga sínar eigin rannsókna-
stofur til þess að leita uppi nýa og
nýa hagnýting orkunnar. Hér er
um eitthvert allra stærsta fyrir-
tæki í Bandaríkjunum að ræða —
og má þó segja að það sé enn á
byrjunarstigi.
Sérfræðingar segja að geislavirk
efni (isotopar) hafi orðið engu
þýðingarminni fyrir læknavísindin
heldur en smásjáin og uppgötvun
sóttkveikjanna. Dr. Charles Dun-
ham hefir sagt, að með þessu hafi
læknum verið fengið í hendur
töframeðal til þess að kynnast því
hvernig inir ýmsu hlutar líkamans
starfa og hvernig þessi starfsemi
breytist, þegar eitthvað er að.
Á sama hátt er hægt að rann-
saka líkama húsdýranna og segja
nákvæmlega til um hvernig bezt
sé að fóðra þau. En kjarnorku-
fræðingarnir geta líka kennt bænd-
um hvernig þeir eigi að auka gróð-
ur jarðar margfaldlega. Þeir sjá
hvernig áburður verkar á gróður-
inn, hve mikið þarf af honum og
hvaða tegundir henta bezt á hverj-
um stað. En þeir finna líka ráð til
þess að útrýma illgresi, hættuleg-
um skordýrum og sjúkdómum í
jarðargróðri.
Notkun kjarnorku í iðnaði er þeg-