Lesbók Morgunblaðsins - 12.04.1959, Blaðsíða 7
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
191
kenndur fyr en árið 1900, og hafði
verið vísindamönnum óþekktur
fram að þeim tíma. Dverg-flóðhest-
inum var fyrst lýst 1849. en margir
vísindamenn þverneituðu því að
hann væri til, allt fram að 1912.
Stærsta villisvín, sem til er, skóg-
argölturinn, var að mestu óþekkt-
ur fram að 1904. Og fram til ársins
1912 heldu vísindamenn að sagn-
irnar um „komodo“-drekann væri
uppspuni einn, en hann er stærsta
skriðdýr, sem nú þekkist. Lang-
hálsaða gasellan, sem víða sést á
fornum egypzkum rismyndum, og
þjóðirnar í Austur-Afríku hafa
þekkt frá alda öðli, var ekki viður-
kennd af vísindunum fyr en 1878.
Þessar skepnur, sem nú hafa
verið nefndar, og margar fleiri,
hafa fundizt á afskekktum og ill-
færum stöðum, sumar á fjöllum,
aðrar í skógum og enn aðrar á ey-
um, og sumar í vötnum og sjó. En
það er nú einmitt frá slíkum stöð-
um, sem sögur koma í dag um að
þar hafi sést óþekkt dýr.
Vér þekkjum vel sögurnar um
þau stóru dýr, sem uppgötvuð hafa
verið seinustu hundrað árin. Fyrst
koma sagnir um þau frá fólki í ná-
grenninu. Síðan hafa borizt fréttir
frá ferðalöngum um að orðrómur-
inn sé réttur, og hafa þær frásagn-
ir komizt í blöðin. Sérfræðingar
hafa þá neitað því að nokkur
flugufótur gæti verið fyrir þessu,
en hinir, sem trúðu hálft um hálft,
hafa ekki þorað að segja neitt. Og
svo kemur allt í einu óyggjandi
sönnun fyrir því að sagnirnar sé
réttar.
En það eru til fjölda margar
sagnir, sem ekki hafa verið stað-
festar. Þrálátar sagnir ganga um,
að í Afríku hafi sézt fornaldardýr,
sem menn heldu að væri aldauða
fyrir löngu, og sumar þær sagnir
hafa komið frá málsmetandi mönn-
um. En enginn vísindamaður trúir
þessu. Þeir hefðu ekki trúað því
heldur fyrir nokkrum árum, að
fornaldarfiskurinn „coelacanth“
væri enn til. Þessi fiskur veiddist
nú samt hjá strönd Natals árið
1938, og fleiri hafa náðst síðan. Vís-
indamennirnir voru sannfærðir
um, að þessi fiskur hefði verið al-
dauða fyrir 70 miljónum ára. Sama
máli gegnir og um ýmsar aðrar
lífverur í sjó, svo sem kóngakrabb-
ann, lungnafiskinn, „tuatara“ og
kanínufiskinn. Þessar tegundir
hafa lifað tugum eða hundruðum
miljóna ára lengur, heldur en þeim
var ætlað.
Það væri löng saga að telja upp
öll þau fornaldardýr, sem enn eru
tórandi, og þar eru áreiðanlega
ekki öll kurl komin til grafar enn.
Það eru enn til ókannaðir frum-
skógar í suðaustanverðri Asíu, í
Mið-Afríku og Suður-Ameríku, og
það eru til ókönnuð svæði á Mada-
gaskar, Ástralíu og Nýa-Sjálandi.
Og það er einmitt frá slíkum
stöðum sem fyrsti orðrómurinn
berst jafnan um stór, ókunn dýr og
jafnvel mjög frumstæða menn.
Enginn skiftir sér af þessu, sagn-
irnar fá að gleymast í blöðum, og
sjónarvottar þora ekki að halda
þeim á loft, af ótta við að þeir
verði þá taldir geggjaðir. En dr.
Bernard Heuvelmans hefir þorað
að taka af skarið og hefir nýlega
ritað bók, þar sem hann dregur
saman allar sögurnar (On the
Track of Unknown Animals).
J
Hann laetur sér yfirleitt nægja að
birta sögurnar, en metur þó hver
líkindi muni vera til þess að apa-
menn sé til á Sumatra og Malaya
og Suður-Ameríku, risavaxið leti-
dýr í Suður-Ameríku, mammútar
í Tiga, dinósárar á Nýu-Gíneu,
poka-tigrisdýr í Queensland, móa-
fuglar á Nýa-Sjálandi o. s. frv.
Af þessu má draga þá ályktun,
að það er enn langt frá því, að öll
stór dýr jarðar sé nefnd í dýra-
fræðinni, og að margt óvænt á enn
eftir að koma upp.
Svo þetta: Eru snjósporin í
Himalaja eftir eitthvert óþekkt
dýr, eða eru þau eftir einhvern
risa? Það er óvarlegt að spá nokkru
um slíkt, en sá orðrómur gengur
að nýar sannanir hafi fengizt í
þessu máli og geti komið hinum
vantrúuðu á óvart.
Er „Australopithecus“ eða mann-
apinn í Afríku enn á lífi? Ný-
ar sögur hafa komið af því, að loðn-
ir dvergar hafi sést í frumskógun-
um þar. Ef þessi mannapi skyldi
nú nást, hvernig verður þá vís-
indamönnunum við, sem halda Rð
hann sé aldauða fyrir löngu?
Eyar hœkka og lœkka
L A N G T er síðan menn veittu j*vi
athygli, að sumar stærstu eyarnar í
Japan hækka ýmist eða lækka. Varð
það því eitt af viðfangsefnum vísinda-
manna á jarðeðlisfræðaárinu, að reyna
•að komast að því hvernig á þessu
stendur. Og nú er gátan ráðin.
Mishimura prófessor við háskólann
í Kyoto hefir nýlega skýrt svo frá, að
annan hvorn dag dragi úr aðdráttar-
aflinu yfir Japan um stutta stund. Og
af þessu komi það, að eyarnar lyftist
meðan á þessu stendur, en sígi svo í
sama far aftur. Sumir gizka nú á, að
þetta sé aðalástæðan til hinna tíðu
jarðskjálfta, sem eru í Japan.
Vinnubrögð í Kína
1 HÉRAÐINU Weising í Kína hefir
stjórnin smalað saman fjölda bænda
til þess að gera uppistöðulón, en úr því
á svo að veita vatni á akra.
Þegar ráðist er í einhver slík stór-
virki á Vesturlöndum, eru jafnan not-
aðar hinar stórvirkustu vinnuvélar, en
þau hafa kínversku bændurnir ekkL
Þeir nota hin sömu verkfæri og for-
feður þeirra hafa notað frá ómunatíð,
skóflur og haka. Helmingur bændanna
vinnur að því að losa um jarðveginn og
moka, en hinn helmingurinn ber mold-
ina í körfum þangað sem stíflugarður-
inn á að vera.