Lesbók Morgunblaðsins - 12.04.1959, Blaðsíða 15

LiESBÓK MORGUNBLAÐSINS
199
Dvergasteini í Seyðisfirði. Síra Björn
Þorláksson var prestur þar.
--- 000 -
Páll Ólafsson skáld flutti búferlum
frá Fljótsdalshéraði að Nesi í Loð-
mundarfirði. Hann átti marga góða
reiðhesta. Frá Nesi að Úlfsstöðum, þar
sem faðir minn, Jón Þorleifsson bjó,
mun vera um 10 km, mest rennisléttar
grundir. Það þótti Páli mátulegt kipp-
korn til að létta upp gæðingunum.
Ragnhildur og hann komu oft, með
þeim var á stundum venzlafóik þeirra.
Öllum gestum var vel fagnað, veitingar
voru kaffi með margs konar góðu kaffi-
brauði, aldrei molakaffi nema á eftir
mat. Þegar meira var haft við, súkku-
laði með þeyttum rjóma og mikið af
fínum kökum, kaffi og koníaki eða
brennivíni. Bændur lögðu þá metnað í
mikla gestrisni, þar af kemur málshátt-
urinn: „Oft njóta heimamenn góðra
gesta“. Einu sinni hallaðist Páll mikið
fram í hnakknum þegar hann kom ríð-
andi heim traðirnar. Margir gestir voru
á hlaðinu. Einn þeirra, Sigurður
Jónsson frá Gautlöndum við Mývatn,
kaupmaður á Seyðisfirði, kallaði: „Ertu
fullur, Páll“ og hann svaraði strax:
„Ha, ert þú nú að skoða þig í spegli".
Síra Björn Þorláksson og Páll voru
miklir andstæðingar, það byrjaði víst
út af tveimur lömbum, sem hver bóndi
í Klyppstaðarkirkjusókn var skyldugur
að fóðra fyrir prestinn til minningar
um Maríu mey og Pétur postula. Páll
var oft tæpur með hey og vildi borga
lambsfóðrin í peningum aða innskrift.
Síra Björn neitaði því og heimtaði að
lömbin væru fóðruð. Út af þessu fóru
þeir í mál. Páll var dæmdur eftir ein-
hverri lagagrein og gamalli venju að
fóðra prestlömbin frá haustnóttum og
skila þeim í fardögum feitum og fær-
um. Páll sagði sig þá úr þjóðkirkjunni
og heimilisfólk sitt. Gekk í fríkirkju-
söfnuð sem starfaði með prest og kirkju
á Eskifirði. Síra Björn taldi þetta of-
sókn á þjóðfélagið, neita að greiða lög-
boðin kirkjugjöld, og veru Páls í frí-
kirkjusöfniðinum ólögmæta, því prest-
störf, messur og jarðarfarir, væru
óframkvæmanleg sökum fjarlægðar.
Páli fannst fjarlægðin engu skifta, lög-
legt væri að staursetja lík ! kirkjugarði
meðan biðið væri komu prests, og fyrir
kirkjusókn hefði hann gjört þær ráð-
stafanir að hafa á heimili sínu hvern
messudag guðræknisstund með sálma-
söng og lestur í Vídalínspostillu og áleit
það ekki lakara guðsorð en stólræður
síra Björns. Klögumálin gengu á víxl.
í sveitar-, sýslu- og landsmálum voru
þeir aldrei sammála. Páll orti um síra
Björn vísur af ýmsu tagi. Síra Björn
sagði: „Það þýðir ekki fyrir Pál að
vega að mér með þessum vopnum, þau
bíta ekki á mig“.
— ooo--
Framfarafélag var í Loðmundarfirði,
hafði verið stofnað fyrir mitt minni.
Aðaltakmarkið var að safna peningum
og leggja í söfnunarsjóð íslands handa
komandi kynslóðum. Félagsfundir voru
haldnir tvisvar í mánuði á vetrum.
Sumardaginn fyrsta var hlutavelta með
dansi á eftir. Börn og unglingar voru
látin búa til og safna gjöfum á hluta-
veltuna. Smaladrengur, Hjálmar Sig-
urðsson hét hann, safnaði í hjásetum á
sumrin viðartágum, þvoði þær og skóf,
litaði sumar úr mosa eða jurtalitum og
riðaði úr þeim körfur og ýmsa smá-
muni, listaverk. Aðrir drengir smíðuðu
saumakassa með mörgum hólfum,
skrínur, lítil seglskip og lúðra úr nauts-
hornum. Stúlkurnar saumuðu, hekluðu
og prjónuðu. Mikill áhugi að vinna fyr-
ir komandi kynslóðir. Gjöfum til hluta-
veltunnar var safnað hjá kaupmönnum
á Seyðisfirði. Magnús hét úrsmiður þar.
Hann verslaði með úr, klukkur og glys-
varning, þótti einrænn og nískur. Eg
hefi oft safnað gjöfum á hlutaveltu,
einkum fyrir Landsspítalann, og jafnan
verið vel tekið, en aldrei betur en af
Magnúsi. Hann var svo athugull að
velja og gefa vandaða muni eða skraut-
lega, sem tæki sig vel út á happdrættis-
borðinu, svo fólkið kepptist um að
draga. Orðtak hans var: „Allt með gát“.
— 000 —
Eftir sumardaginn fyrsta kemur gró-
andi vor, túnin grænka fyrst og í þau
sækir allur grasbítur. Það verður þvi
að verja túnið fyrir þeim átroðningi,
einkum nýrækt. Eg vakti oft yfir tún-
inu, var aldrei hrædd við vofur eða
huldufólk, og ekki hrædd nema við
mannill naut, en þau voru ekki til að
óttast á vorin, öll seld í franskar fiski-
skútur, sem veiddu við Austfirði. Skip-
stjórarnir sóttust eftir að kaupa nýtt
nautakjöt og borguðu það með salti,
kexi og koníaki, að ógleymdum frönsk-
um sjölum, svörtu klæði í peysuföt og
stundum flutu með vandaðar loftvogir
og litaðar veggmyndir. Franska pen-
inga sá eg ekki, en Englendingar
keyptu fé og hesta á haustin og borg-
uðu með enskum gullpeningum, hrúg-
um af peningum. Það var sálarþroski
fyrir börn að vaka yfir túni, skyldu-
ræknin að sofa ekki á verðinum and-
legur fjársjóður. Tign og fegurð vor-
næturinnar ógleymanleg. Um lágnættið
renna ár og lækir með hljóðþýðum nið,
jafnvel fossarnir lækka róminn. Um
morguninn mikill fjöldi radda, himnesk
sinfónía um dýrð drottins. Móðir mín
kom fyrst á fætur og sendi mig út í læk
að sækja vatn til að þvo mér úr áður en
eg færi að sofa. Hún sagði að rennandi
lækjarvatn væri svo hollt snemma
morguns. Læknisráð móður minnar
voru vatnsböð, köld eða heit eftir
ástæðum. Við vorum fimm systkin og
fjögur fósturbörn, öll heilsuhraust.
— ooo —
Fyrsta þjóðhátíðin, sem eg man eftir
var á Seyðisfirði 2. ágúst. Víðförull
maður hefir sagt mér, að gott veður á
íslandi sé bezta veður í heimi, og eg
trúi því, en veit að gott veður á Aust-
fjörðum er bezta veður á íslandi. Og
svona gott veður var þennan þjóðhá-
tíðardag. Formaður skemmtinefndar
setti samkomuna og bað menn kapp-
kosta að skemmta sér og umfram allt
að skemmta hver öðrum. Jóhannes Jó-
hannesson bæjarfógeti talaði fyrir
minni íslands, söngfélag söng „Ó guð
vors lands", öll þrjú versin, Þorsteinn
skáld Erlingsson las kvæðið um þok-
una. Mér þótti augnaráð hans bjart og
fallegt þegar hann las: „Þér tekst ekki
þoka að gera oss geig“. Farið var í
marga útileika, tefld skák á þar til
gerðum leikvelli með lifandi mönnum.
Þeir féllu hver um annan þveran.
Kóngarnir stóðu eftir með eitt peð.
Dómnefnd dæmdi að hægt væri að
máta með einu peði í kóngsvaldi, en
það myndi taka langan tíma, svo sæzt
var á jafntefli. Þá gengu menn í veit-
ingatjald að drekka minni og syngja
ættjarðarljóð. Danspalli hafði verið
slegið upp, þar dunaði dansinn iangt.
fram á nótt. Ekki sá vín á nokkrum
manni. Þá þótti svo mikil villimenska
að vera með drykkjulæti, að þeir sem
það gerðu voru kallaðir mannætur.
LEIBRETTINGAR
I greininni um strand spítalaskipsins
„St. Paul“, átti að standa að nóttina
eftir hefði gert norðaustan (ekki norð-
vestan) veður, er lagði skipið á hlið-
ina. Fyrsta daginn var allmiklu bjarg-
að úr skipinu, en eftir að það lagðist
flatt, varð að rjúfa gat á byrðinginn,
svo hægt væri að bjarga meira.