Lesbók Morgunblaðsins - 20.03.1960, Blaðsíða 14

162
LESBÓK MORGLNBLAÐSINS
KOMIÐ Á KNÉ?
VERÐUR ELLI
ÞETTA er útdráttur úr grein eftir dr. Hans Selye, forstjóra lækn-
ingarannsóknastofnunar háskólans í Montreal. Rannsóknir hans
þykja svo merkilegar, að eitt af læknavísindaritum Bandaríkjann'n
telur þær ganga næst því er menn fundu sóttkveikjurnar.
ÞEGAR lifandi fruma er geymd
í tilraunaglasi og vel hirt um hana.
veslast hún ekki upp og deyr. Hún
heldur áfram að lifa og skifta sér.
Hún hefir sigrað dauðann.
Þetta var líffræðingum kunnugt
þegar eg var að læra læknisfræði
fyrir 30 árum. Og frumur úr rott-
um og kjúklingum, sem settar voru
í tilraunaglös um það leyti, eru enn
lifandi. Þetta samsvarar því, að
mannlegar frumur hefði lifað 1
þúsund ár, eða þar um bil. Og eng-
inn veit hve lengi verður hægt að
halda lífinu í þessum frumum.
Á þessu tímabili hefir læknavís-
indunum tekizt að sigrast á hverj-
um sjúkdómnum af öðrum. Og
læknavísindin hafa safnað svo mik-
illi þekkingu, að eg hygg að hún
mundi nægja til þess, að nú geti
hafist rannsóknir á því, hvernig
stendur á ellihrörnun. Og geti
menn fundið ástæðurnar til elli-
hrörnunar, þá þarf varla að efast
um að læknavísindin finni ráð til
þess að draga úr ellihrörnun eða
stöðva hana algjörlega.
Hér er gert ráð fyrir því, að elli-
hrörnun sé sjúkdómur. Það ætti
því að vera hægt að stöðvS hana,
eða lækna hana, eins og hvern
annan sjúkdóm. Nú er það sýnt, að
frumurnar eru ódauðlegar, og þá
má telja eðlilegan aldur manna
eins la'ngan og læknarnir geta teygt
úr honum — 70 ár, 100 ár, 200 ár
eða jafnvel meira.
Hér virðist ekki um nein tak-
mörk að ræða, þótt eg vilji ekki
gefa í skyn með þessu að menn geti
orðið ódauðlegir. Læknislistinni og
þekkingunni eru alltaf takmörk
sett, og þáð er sitt hvað að lifa í
tilraunaglasi eða utan við það.
En sannleikurinn er sá, að hægt
er áð koma í veg fyrir að sjúkdóm-
ar verði mönnum að bana. Læknis-
vísindunum hefir orðið miklu
meira ágengt í því að sigrast á
sjúkdómum, heldur en öryggis-
þjónustunni hefir orðið í því að af-
stýra banaslysum á vegum úti.
Þeim slysum fjölgar alltaf.
Um rúmlega aldarfjórðungs
skeið hefi eg nú verið að reyna að
rannsaka hver áhrif erfiðleikar
lífsins hafi á mannlegan líkama.
Þar hefir verið um fleiri „gagns-
lausar11 tilraunir að ræða, en eg
get upp talið. En fyrir skömmu
tókst mér og samverkamönnum
mínum áð sanna, að undir vissum
kringumstæðum, getur áreynsla
valdið hjartabilun. Við komumst
að því, að í hvert skifti sem til-
raunadýrum eru gefin viss sölt og
hormónar, og þau síðan látin reyna
á sig, þá deya þau af hjartaslagi.
Litlu seinna komumst við að því,
að önnur sölt geta komið í veg fyr-
ir þetta og bjargað lífi þeirra.
í fjölda mörgum sjúkrahúsum,
víðsvegar um heiminn, gera lækn-
ar nú tilraunir með þessi sölt til
þess að koma í veg fyrir að menn
látist úr hjartaslagi Auðvitað
verða mörg ár þangað til úr því
verður skorið hvort þessi aðferð
er einhlít. Það er ekkj hægt að
framkvæma sömu tilraunir á
mönnum og dýrum. Það verður
ekki lagt sérstakt erfiði á menn til
þess að ganga úr skugga um hvort
þeir muni þola það.
Annað kemur líka til greina.
Aldarfjórðungsstarf margra sér-
fræðinga, hefir sýnt og sannað, að
einhver óþekktur munur er á lík-
amsbyggingu dýra og manna. Þess
vegna getur vel farið svo, að þau
efni sem varna hjartabilun í dýr-
um, sé alveg gagnslaus fyrir menn.
Engin sérstök ástæða er þó til
þess að ætla að svo fari um þetta,
en verði sú reyndin á, er tilraun-
in þó ekki einkisvirði. Hér erfengin
þekking, sem aðrir tilraunamenn
geta byggt á. Og með því að leita
fyrir sér, munu þeir einhvern tíma
hitta á hið rétta.
En þótt sigur vinnist á hjarta-
bilun, þá eru þó önnur stærri við-
fangsefni óleyst. Eins og þekking-
unni er nú komið, er það víst, að
enda þótt gömlu fólki sé forðað
frá því að deya úr hjartaslagi, þá
mun það brátt falla fyrir öðrum
ellikvillum.
Auðvitað er hægt að finna ein-
hverjar varnir gegn þeim kvillum,
en mér virðist þó að vænlegra
mundi verða til sigurs, að reyna
að koma í veg fyrir þá kvilla. Við
samstarfsmenn mínir vinnum nú
að þessu, og við höfum komizt að
ýmsum furðulegum og óvæntum
niðurstöðum, sem veita okkur
auknar vonir um að þetta sé
hægt.
o OO o
Eins og eg gat um í upphafi, er