Lesbók Morgunblaðsins - 09.10.1960, Qupperneq 9

LESBÓK MORGLTNBLAÐSINS
501
sýslum á Þingvallafund en að sú
ferð félli niður. Pétur yngsti Jökull
var listhagur gáfumaður, sem fyrr
getur.
Að frásögn Péturs Sveinssonar
frá Bessastöðum í Fljótsdal varð
lokaferill galdrabókar sr. Einars
Nikulássonar sá, að hún komst í
hendur sr. Stefáns Árnasonar á
Valþjófsstað, sem bar hana á bál.
Orðrétf er frásögn Péturs þessi:
„Þegar eg var ungur (hann var
fæddur 1823) sá eg bók eftir séra
Einar. Hún var vel skrifuð með
fljótaskrift í 4. blaða broti, á þykkt
við hálfa Jónspostillu með miklu
af galdrarúnum og lesningum og
uppdráttum af hvölum. Það var
mikil og merkileg syrpa og illt að
glata henni. Pétur gamli á Hákon-
arstöðum átti bókina, en Stefán
prófastur Árnason náði í hana og
brenndi hana“. (Blanda IV/143)
Pétur var sonur Sveins bónda
Pálssonar á Bessastöðum. Hann
ólst upp í Fljótsdal og var samtíð-
armaður þeirra séra Stefáns og
Péturs „gamla“ sem hann nefnir
svo, af því að Pétur sonur hans var
á Hákonarstöðum líka.
Bálför galdrabókar sr. Einars
galdrameistara er vart að vefengja.
Og glötuð væri þau fræði, sem hún
hafði að geyma, ef ekki kæmi fleira
til.
II.
Á Landsbókasafninu er handrit,
komið úr safni Jóns Sigurðssonar
(J. S. 248, 4to). Það er ritað 1846
af Pétri Jökli, listhögum manni og
skrifara góðum, syni Péturs
„gamla“ á Hákonarstöðum. í hand-
ritaskrá P. E. Ó, er sagt að hand-
ritið hafi verið í eign Jóns eldra á
Eiríksstöðum o. fl., en sé komið til
Jóns Sigurðssonar frá Marteini
Jónssyni gullsmið (í Gilsárteigi) og
að Jón hafi gefið því nafnið Hákon-
arstaðabók.
Marteinn hefir ritað nafn sitt á
Sýnlshorn
tekið úr
galdrakaflanum.
bókina og ártalið „1861 um haust“.
Bókin er 377 blaðsíður í fjögra
blaða broti. Innihaldið er marg-
þætt og margvíslegs efnis.
Fyrst eru fornaldarrúnir, sem
svo eru kallaðar. Þær eru af 49
gerðum eða tegundum, hver með
sínu nafni.
Næst eru galdrarúnir, sex teg-
undir.
Síðast, meir en helmingur bókar,
er lesmál fræðilegs efnis í milli 10
og 20 liðum eða þáttum. Þar á
meðal er einn Um náttúrlegan
galdur og önnur Að vísa til þjófa
innanhúss. — Um tvo þættina er
þess getið, að þeir kéu eftir ritum
Jóns lærða. Annar er Um Islands
grös og gimsteina, hinn Um hvali
með teikningum hvalanna lit-
skreyttum. Um einn þáttinn er þess
getið, að hann sé eftir ritum þess
hálærða M. Alberty Magne.
Enginn vafi er á því að Hákonar-
staðabók er afrit af galdrabók séra
Einars Nikulássonar. Hákonar-
staðamönnum hefir þótt þetta of
dýrmæt fræði til að láta af hendi
án þess að eiga eftir afrit.
Stærð bókarinnar, sem brennd
var, og efnislýsing Péturs Sveins-
sonar — það sem hún nær — svar-
ar alveg til Hákonarstaðabókar.
Titilblað Hákonarstaðabókar er
skrautritað í litum og rósaumgerð,
einnig í litum, utan um textann,
sem er þessi:
Hér skrifast
Fornaldarrúnir og
Konstinaðgera
Gegleri
Titilblaðið tekur ekki nánda
nærri til alls efnis bókarinnar. í
henni eru margvísleg fræði önnur,