Lesbók Morgunblaðsins - 08.05.1966, Blaðsíða 9

eins og oft vill verða þegar deildar eru
meiningar. Mun það eitthvað hafa geng-
ið yfir prófast, sr. Jón Sigurðsson á
Mýrum, sem vísiterar ár hvert af mik-
illi samvizkusemi, lýsir kirkjunni og
prófar uppfræðslu ungdómsins. En í tvö
skipti, 1876 og 1877, eru börnin ekki
látin mæta á Reyni, sjálfsagt í óvirð-
ingarskyni við sr. Jón. En hann lætur
það ekki á sig fá og gerir sínar aðfinnsl-
ur og athugasemdir eins og ekkert hafi
í skorizt, t. d. vill hann láta færa kirkju-
garðinn í rétta lögun á útnorðurhorn-
inu, „sem sóknarbændum því upp á
leggst að gera fyrir næstu vísitazíu að
viðlögðum óhlýðnissektum". Og í annað
sinn bannar hann „einum sem öllum að
negla húðarskinn til þurrks á kirkjunni
henni til skemmda". En raki jarðvegsins
og rigningar Mýrdalsins gefa Reynis-
kirkju eng,in grið. Hún fúnar og feiskist
með ári hverju. Árið 1886 er hún í
„mjög hrörlegu ástandi“ og sex árum
síðar „í afarillu standi og þarf að rífast
sem fyrst að unnt er“. En þetta stendur
samt kristnilífi og menntun æskulýðs-
ins ekki fyrir þrifum, því að ungling-
arnir, sem koma til yfirheyrslu hjá pró-
fasti (sr. Árna Þórarinssyni) reynast
„mjög vel að sér í kristindómi, allvel í
bóklestri og skrift og sæmilega í reikn-
ingi“, enda leggur hinn ungi prestur
Mýrdælinga, sr. Þórarinn á Felli (síðar
á Valþjófsstað), mikla stund á menntun
hinna ungu.
En nú dregur að nokkrum þáttaskilum
í kirkjumálum Hverfinga. Var nú á-
kveðið að byggja nýja kirkju á nýjum
stað „þar eð staðurinn, sem hún nú
stendur á, er svo óhentugur vegna
vatnsrennslis og foræðis". Var hinni
nýju kirkju valinn staður um 200 föðm-
um sunnar, norðan við túnið í Prest-
húsum sunnan við hinn svonefnda
Eyrarskurð. Var þar hið ákjósanlegasta
kirkju- og kirkjugarðsstæði — þurrt og
slétt.
N okkuð drógust framkvæmdir á
langinn eins og oft vill verða. í vísitazíu-
gerð 1895 er þess getið, að búið sé að
áfla grjóts í grundvöllum „en óvíst talið
hún verði reist í sumar því efnið sé ó-
fengið“. En hún reis af grunni næsta ár
og mun hafa verið hið veglegasta Guðs
hús, sem byggt hafði verið á þessum
forna kirkjustað. Ekki er nein lýsing til
áf henni í biskupsskjalasafni. Vísitazíu-
gerðir vantar frá árinu 1896. Munu því
valda, að á þessu ári urðu prófasta-
skipti í Vestur-Skaftafellsprófastsdæmi.
Hinsvegar lýsir Matthías þjóðminja-
vörður kirkjunni 20 árum síðar, segir
hún sé stór og stæðileg með 3 gluggum
á hlið og 3 á framstafni. í henni er loft
fremst og inn með báðum hliðum. Síðan
er nákvæm lýsing á gripum hennar og
skrúða svo sem venja er hjá þjóðminja-
verði og mun flest af því í núverandi
kirkju. M.a. er talið: „Söngtafla, all-
gömul með lausum spjöldum, léleg“.
Mun hún það eina sem nú er til í kirkju
Hverfinga af handverkum Einars hrepp-
stjóra Jóhannssonar.
Þessi kirkja stóð í hálfa öld en þótti
hrörleg orðin undir það síðasta og vart
messuhæf nema á sumrum áður en nú-
verandi steinkirkja leysti hana af hólmi.
Var þó hægra um vik að halda henni
við og verja hana fúa eftir að báru-
járnið kom til sögunnar.
E yjólfur á Hvoli getur um það
órofa samband, sem hafi verið milli
manndóms og menningar Hverfinga
. annarsvegar og útlits og umhirðu kirkju
þeirra hinsvegar. Þegar kirkjan var vel
,,hirt,og höfðinglega byggð, voru Reynis-
hyerfingar vel stæðir og undu vel sinum
, hag. Aftur var því svo farið, að hrörn-
un kirkjunnar fylgdi hrörnun búsældar
og samstarfs Hverfinganna.
Sé litið til Reyniskirkju og Reyms-
hverfis með þetta í huga í dag, má bæði
kirkjan og Hverfið vel una þessum
, ,dórp,i,hins merka Mýrdælings.
Richard Eder:
CASTRO HERDIR AFTIIR
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 9
Réttum þremur mánuðum eftir að
Kúba gekk formlega í kommúnisku
þjóðafjölskylduna, er hún orðin að
vandræðagrip í fjölskylduerjum komm-
únista.
Og áfallið, sem hún var fyrir, var
magahögg frá Kínverjum, en þeir hafa
fyllzt vaxandi gremju yfir vaxandi
tengslum — hugmyndafræðilegum og
hagfræðilegum — við Sovétríkin. Kín-
verjar hefndu sín með því að draga
mjög saman skuldbindingar sínar um
að selja hrísgrjón, sem er aðalfæða
Kúbubúa.
Af þessu hefur leitt eitthvert þung-
bærasta mótlæti, sem neytendur á
Kúbu hafa orðið fyrir til þessa. Stjórn-
in hefur neyðzt til að minnka hrís-
grjónaskammtinn um helming, eða úr
sex pundum á mánuði í þrjú.
Þetta er næstum of áberandi sögu-
leg kaldhæðni. Þótt ekki væri annað
en það, að margir byltingamenn á
Kúbu, sem hafa viðurkennt, að þeir
væru hagsmunalega háðir Sovétríkjun-
um, hafa borið einhvers konar siðferði-
lega virðingu fyrir Kína. Þeir fundu
það með sér, að árásarhneigð Kin-
verja, bæði heima fyrir og út á við,
bæri vitni hreinu byltingar-hugarfari.
Það er orðið Kúbumönnum sorglega
ljóst nú, að þetta tiltæki hjá Peking
að styrkja útflutning 150.000 tonna
af hrísgrjónum gegn 200.000 tonnum af
sykri, átti sér bæði hugmyndafræðilegar
og hagsmunalegar ástæður. Kína tók
þessi 150.000 tonn og seldi japönsku
kapítalistunum fyrir beinharða pen-
inga.
Önnur kaldhæðnin frá er sú, að Fid-
el Castro, forsætisráðherra tókst að
auka hrís'grjónaframleiðsluna, snemma
í byltingunni, er hann var að gera til-
raunir um meiri fjölbreytni í akur-
yrkjunni. Seinna ákvað hann, að Kúba
ætti aftur að fara að leggja mesta á-
herzlu á sykurræktina, og þá snar-
minnkaði hrísgrjónaframleiðslan. Nú
hefur hann sykur afgangs, en hann er
ekki nógu verðmætur til að kaupa hrís-
grjón fyrir hann.
Það er vandi að spá þvi, hvaða áhrif
þessi harkalega lækkun á hrísgrjóna-
skammtinum getur haft, en þær afleið-
ingar geta orðið allmiklar — ekki sízt
sálfræðilega séð. Kúbubúinn er mat-
gírugur, og það eru einkum hrísgrjón-
in, sem hann notar til þess að fá þessa
vambfyllikennd, sem hann hefur van-
izt frá blautu barnsbeini.
MAXARSKORTUR.
Skortur á mjólk, smjöri og ávöxtum,
hvað sem um næringargildi þeirra var
að segia, var að vísu óþægilegur fyrit
Kúbumenn, en — ef miðstétirnar eru
undanteknar — fannst þeim samt sem
áður ekki, að þeir liðu skort, meðan
nóg var til af hrísgrjónum til að fylla
magann.
Enn er ekki vel ljóst orðið, hvað
stjórnin ætlar að finna upp, til þess að
bæta fyrir hrísgrjónaskortinn, eða hvort
hún hefur hugsað sér nokkra bót á hon-
um yfirleitt. Með fáum undantekning-
um hefur matarframleiðsla farið
minnkandi síðustu árin, og þessi mikla
áherzla, sem lögð var á sykurfrani-
leiðsluna, tekur fyrir allar vonir utn
nokkra breytingu til batnaðar.
Framleiðsla nautakjöts, mjólkur og
korns hefur sífellt farið minnkandi,
og ræktun bauna og jarðávaxta hefur
ekki aukizt. Þó hefur mikill sigur unn-
ízt í eggjaframleiðslu (og eggjaherferð,
sem náði til alls landsins þrefaldáði
framleiðsluna 1965 frá því, sem var
Franvhald á bls. 15.
Guevara, sem Castro lét „hverfa“. Lét hann drepa byltingarbróður sinn?
SULTARÚLINA Á KUBU
8. maí 1966